Helgafell - 01.03.1942, Síða 27

UPPRUNI ÍSLENZKRAR SKÁLDMENNTAR
13
Þóra og Ásmundur Atlason, maður hennar, bjuggu í Þórutóftum, þar til
Ásmundur skildist við Þóru „fyrir mannkvæmd og fór í Öxl aS búa“. Um
Þóru er þaS sagt, aS hún ,,lét gera skála of þjóSbraut þvera og lét þar jafn-
an standa borS, en hún sat úti á stóli og bauS hverjum, er mat vildi eta“. Var
þaS aS vonum, aS bæir bæru nöfn slíkra kvenna, þótt giftar væru. Þórdís
Súrsdóttir, systir skáldsins Gísla, af hersaætt úr Súrnadal, reisti byggS aS
ÞórdísarstöSum, er hún skildi viS Börk hinn digra. Ef treysta má þessari
frásögn, hefur Þórdís kosiS heldur aS hafa sjálf búsforræSi á hendi en
setjast aS í horninu hjá Snorra, syni sínum, á höfuSbóli ættarinnar, Helga-
felli. Minnir þetta á hina stórbrotnu ekkju skáldsins Eyjólfs ValgerSarsonar,
sem bjó búi sínu aS Hanakambi, þótt synir hennar, GuSmundur ríki og Ein-
ar Þveræingur, væru stórbændur þar í héraSinu. Sama má segja um móSur
hinna merku Fjörleifarsona. Á efri árum stnum bjó Fjörleif í Fjörleifartóft-
um. Hún var hersborin sem áSur greindi. Af hersalangfeSgum voru einnig
komnar Signý Valbrandsdóttir, frændkona SigurSar Gunnhildarsonar, og
Kjölvör, tengdadóttir Snæbjarnar, bróSur Helga magra. ViS þessar konur eru
kenndir bæirnir SignýjarstaSir og KjölvararstaSir.
Ingunn Þórólfsdóttir bjó aS IngunnarstöSum í Geiradalshreppi. Afi henn-
ar var Dala-Kollur, sem kallaSur var „hersir aS nafnbót“. í föSurætt var
Ingunn náfrænka skáldsins Hólmgöngu-Bersa, en kona hirSskáldsins Glúms
Geirasonar. Sonur þeirra var ÞórSur Ingunnarson. Á næstu grösum bjó Þur-
íSur drikkinn á KinnarstöSum. ViS hana voru Kinnarsynir kenndir- Þar í
sveitum bjuggu einnig Gróa á GróustöSum, Heimlaug völva á VölvustöS-
um og Bera í BerufirSi, móSir Berusona. A5 TorfustöSum í MiSfirSi átti
heima Torfa, móSir hirSskáldsins Bersa. Skammt undan bjó Þórey á Þór-
eyjargnúpi, en systir hennar, Gróa, aS GróustöSum í Vatnsdal. BáSar taldar
mjög fjölkunnugar. Og úti á Skagaströnd aS Spákonufelli finnum viS hina
fornfrægu Þórdísi spákonu. Loks skal svo nefna, þótt fleiri mætti telja,
ArneiSi á ArneiSarstöSum, konu Ketils ÞiSrandasonar landnámsmanns. Hún
var langamma skáldsins Gríms Droplaugarsonar.
Nú voru nefndar allmargar konur frá landnáms- og söguöld, sem bjuggu
á bæjum, er báru nöfn þeirra. Flestar voru þær skáldaættar, hersakyns eSa
þá fjölkunnugar. ÞaS hugboS hefur nú skotiS dýpri rótum, aS meSal forn-
aldarkvenna hafi veriS næsta álitlegur hópur, er naut fullkomins sjálffor-
ræSis og stóS framarlega í menntalífi þeirra tíma. ViS megum ekki láta þaS
villa okkur sýn, þótt kristnir sagnamenn beri oft hinum heiSnu fjölkynngis-
konum illa söguna. Þær voru öSrum fremur unnendur og iSkendur dulfræSa
eSa háspeki sinnar tíSar. Hefur sjálfsagt ekki þótt minna um þau v'ísindi
vert þá en heimspeki og náttúrufræSi nú. VirSingin fyrir göldrum og seiS
kemur skýrast fram í þeim goSsögnum, aS ÓSinn sjálfur og Freyja voru talin
meistarar meistaranna í þessum greinum. Og ÓSinn var ekki aSeins hinn