Helgafell - 01.01.1943, Blaðsíða 123

MERGURINN MÁLSINS
109
menntun alþýðunnar og kennarastéttarinnar
má minnka lestrarlöngun almennings svo, að
um muni. Georges Duhamel hefur skrifað:
„Svo kann að fara, að bækur verði einskis
virði öllum þorra manna eftir 50 ár og ein-
ungis fámennur flokkur kæri sig um þær.“
Bókinni ógna þó ekki einungis lagaákvæði
og kúgun af hálfu ýmissa hugmyndakerfa.
Aldarandinn allur, öll lífsstefna okkar, meira
að segja heimspeki okkar er fjandsamleg
mannviti og menningu. Þetta sálarhyldýpi
vestrænna manna er geigvænlegt. Það eru ekki
böðlar bókanna og ekki þeir, sem láta sig
þær einu gilda, er dæma þær harðast, hek’.'ir
sjálfir höfundar þeirra.
Lestrarlöngunin og jafnvel áhugi menntaðra
manna á bókum minnkar árlega. í Ameríku
verður fyrir okkur næsta fáránlegt fyrirbrigði,
sem þó er tímanna tákn. Þar eru gefin út
mörg tímarit, sem birta „beztu grcinina" úr
hverju tímariti, sem komið hefur út þá vik-
una, og undir hverri fyrirsögn er frá því skýrt,
hve margar mínútur sé verið að lesa greinina,
t. d. milli tveggja stöðva á neðanjarðarbraut-
inni.
Hættulegustu andstæðingar bókarinnar eru
kvikmyndahúsin, útvarpið og myndablöðin.
Öll keppa þau að því, að bókinni verði of-
aukið, og í eðli sínu eru þau háskaleg þeirri
menningarstefnu, sem hefur bókina að tákni
sínu.
Sú skoðun verður æ algengari meðal manna,
að þeir ræki andlegar skyldur sínar með því
að skreppa öðru hverju í kvikmyndahús og
hlusta á útvarp. Menn kjósa áreynsluminnstu
aðferðimar til þess að afla sér þekkingar og
skemmtunar. Afleiðing þeirrar stefnu, sem
blöðin hafa tekið nú, er sljóvgun andlegrar
skerpu. Blöðin nota æ meira af myndum, ekki
aðeins til þess að skýra lesmálið, heldur einn-
ig til þ ess að Iáta í ljós skoðun og hugsanir.
Með þessu lagi losa þau lesendur sína við
þá áreynslu að kynna sér þau mál. sem um er
að ræða. Myndirnar steindrepa lesmálið, gera
það óþarft. Það er ekki nauðsynlegt að kunna
að lesa til þess að fylgjast með efninu og at-
burðunum.
f bók sinni Defénse des lettres, — Vöm
bókarinnar, — neitar Georges Duhamel því,
að unnt sé að byggja þroskavænlega og
frjóa menningu á myndum og talvélum. Bók-
in er undirstaða menningar vorrar, en nú er
henni háski búinn.
Hæfilegur vinnutími
Úr tímaritinu SCIENCE DIGEST
Á vegum ráðs þess, sem annast heilbrigðis-
rannsóknir í Bretlandi, starfar nefnd, er kynn-
ir sér heilsu verkafólks í verksmiðjum. Nefnd
þessi rannsakaði ekki alls fyrir löngu 50 verk-
smiðjur, þar sem 200.000 manns vinna, og
komst að þeirri niðurstöðu, að karlar ættu ekki
að vinna Iengur en 55 til 60 stundir. Sextíu
og fimm stunda vinnuvika jók ekki fram-
leiðsluna, og telja mátti, að svo langur vinnu-
tími væri skaðlegur heilsu manna og drægi úr
starfsorku þeirra.
Hftir undanhaldið frá Dunquerque var
vinnutími kvenna í flestum brezkum verk-
smiðjum aukinn um 13 stundir á viku, úr 56
í 69. Framleiðslan jókst um 25 af hundraði
fyrstu vikuna, 15 af hundraði þá næstu og
um það bil 10 af hundraði næstu sex vik-
urnar. Eftir það varð hún minni en hún hafði
verið, áður en vinnutíminn var lengdur.
Orsökin var bersýnilega lengd vinnutímans,
og hann var þá styttur í 63 stundir á viku,
en framleiðslan var álíka mikil og áður með
56 stunda vinnuviku.
í skýrslu nefndarinnar er skýrt frá tilraun,
sem gerð var um tvo flokka manna, með
200 í hvorum. Annar flokkurinn vann fyrst