Helgafell - 01.01.1943, Blaðsíða 55

HENGINGIN í HÁSKÓLAKAPELLUNNI
41
neitt, en raunar ekki séð mig síðustu
þrjá daga. Það getur því engar upplýs-
ingar gefið. — En því verður fyrir að
spyrja: Hefur eitthvað komið fyrir
Sigurð ? Og vesalings vinur minn,
læknirinn, hann verður nú að segja
sögu sína: Því miður eru líkur til að
svo sé. Og nú kemur hengingarsagan,
— að vísu í sínu upprunalegasta og
fátæklegasta sniði, þ. e. eins og hún
var úr garði gerð, er hún kom úr verk-
stofu frumkvöðlanna. — Og heimild-
irnar eru enn sem fyrr góðar. Roskinn,
háttsettur embættismaður hefur sagt
honum söguna eftir beztu heimildum.
Ymsar síðari athuganir og rannsóknir,
í sambandi við þetta mál, benda til
þess, að það sé sama sómakonan, er
fyrr um getur, sem hafi verið beinn
eða óbeinn heimildarmaður hans, og
má vera, að það komi fram undir
rekstri máls á sínum tíma. En kunn-
ingjafólk mitt hafði engar sveiflur á,
en aflaði sér upplýsinga um það þeg-
ar í stað, að sagan var lygi og upp-
spuni frá rótum, og er það fólk hér
með úr sögunni.
Ég setla í grein þessari að hlífast við
að nefna nöfn, og eftirfarandi atviks
væri ekki getið, ef hér væri ekki að
raeða um eitt af hinum óendanlega
skoplegu atvikum, sem saga þessi hef-
ur gefið mér kost á að lifa. Hún hefur
meðal annars orðið þess valdandi, að
mér hefur gefizt kostur á að reyna og
skynja mannlega bresti, hégómaskap
og heigulshátt, hræsni, tortryggni og ill-
vilja í svo broslega aumkunarverðu
ljósi, að það fellur sennilega engum
manni í skaut nema þeim, sem hefur
verið hengdur af samborgurum sínum,
dæmdur úr leik í lífinu, greftraður og
yfirsunginn í ótal kaffiboðum og kjafta-
samkvæmum, og mætir svo að óvör-
um bráðlifandi eins og ekkert hefði í
skorizt, hallar ekki einu sinni undir
flatt, eins og einn af hinum dug-
legri stormsveitarmönnum söguliðsins
vildi eitt sinn halda fram, að ég gerði.
Átti það að sanna, að einhver háls-
eymsli myndi ég þó bera, sem gera
mættu hengingarsögu hans líklega. Og
furðulega lærdómsríkt er það og ekki
líklegt til þess að líða neinum þeim
úr minni, er reynt hefur, að sjá við-
brögðin, svipbrigðin, augnaráðið,
flóttasvipinn, pískrið, þegar maður
mætir þessu fólki, sem annaðhvort
hefur stritað af alúð í víngarði rógburð-
arins, eða látið hafa sig að fífli í hönd-
um þeirra, sem stjórna honum. Það er
lífsreynsla, sem ég er mjög efins um,
að ég vildi hafa verið án.
En atvik það, sem mér hefur einna
broslegast þótt í öllu þessu máli, er
þetta, er nú skal greina.
Það er á aðfangadag jóla. Við Eyj-
ólfur Eyfells listmálari höfðum samið
um það, að þenna dag um kl. 3 mætti
ég vitja málverks til hans, er þá yrði
fullbúið. Mér hafði láðst að spyrja
þess, hvort ég skyldi vitja þess heim
til hans á Skólavörðustíg, eða niður í
Safnahús, þar sem hann hefur verk-
stofu á næsta lofti fyrir ofan Forngripa-
safnið. Gekk ég því heim til hans á
aðfangadag kl. 3. Neðst á Skólavörðu-
stíg mætti ég sakamáladómara Jónatani
Hallvarðssyni og spurði hann, hvort
hann hefði heyrt hengingarsöguna.
Hafði hann þá ekki enn heyrt hana og
sagði ég honum hana þá í stuttu máli,
eins og mér hafði á því stígi málsins
borizt hún til eyrna. Bað ég hann að
gefa gætur að, hversu sagan yrði sögð,
er honum bærist hún, því ekki mundi
á löngu líða, unz það yrði, og lét þess
getið, að svo mætti fara, að ég þyrfti
að leita aðstoðar hans við rannsókn
máls, sem af þessu kynni að rísa. Hét