Helgafell - 01.07.1943, Blaðsíða 24

290
HELGAFELL
III.
,,Tók nú aS fyrnast yfir mínar fyrri raunir," segir Jón, „hrakninga og
eymd, sem ég varð að þola saklaus eftir beztu samvizku. Og þó hefi ég
ekki eftir þennan tíma haft meiri ástæðu til að gleðjast en svo, að ég hef í
sveita míns andlitis með erfiði orðið að sjá farborða háaldraðri móður, heilsu-
lausum syni, sem auk þess var bilaSur á geði, holdsveikri dóttur, holds-
veikri systur og ennfremur holdsveikum kvenmanni, skyldmenni mínu, eins
og góðir menn geta vottað og staðfest."
Jón flutti búferlum frá Fellsöxl að Efra-Reyni í Akranesshreppi. Þegar
manntalið var tekið í hreppnum 26. júní 1703 bjó hann þar með konu sinni
og tveimur börnum, SigríSi og Bjarna, og voru þau bæði uppkomin, SigríSur
33 ára gömul, en Bjarni tvítugur. Vinnumenn voru tveir. Efri-Reynir var
Kristfjárjörð, eða eins og Páll Vídalín lögmaður segir í jarðabók þeirri, er
hann gerði fyrir Akranesshrepp 23. júní 1706: „Eigandinn telst enginn viss,
nema Kristur og þeir hans volaðir, sem fundatzían tilgreinir". Umsjón með
jörðinni hafði um þessar mundir Hannes Björnsson prófastur í Saurbæ,
bróðir SigurSar lögmanns.
Jón virðist hafa verið mesti atorkumaður til allra verka, og haft sæmi-
legt bú, eftir því, sem gerðist. Voru kýrnar fjórar, eitt naut, kálfur, 17 ær
með lömbum, 14 sauðir, 8 sauðir veturgamlir, 2 hestar, 1 hross og ein hryssa.
Á Skálatanga hafði Jón byggt upp forna sjóbúð, er Hretbyggja var
nefnd. HafSi hann til þess leyfi séra Hannesar. Þar lét hann ganga áttæring
um vor, er hann fekk því við komið, en sjómenn hafði hann heima eða
annars staðar. Auk þess lét hann ganga þar tveggja manna för sín eða ann-
arra, um vertíð og vor, en eitt um sumar og haust. Var þessi útvegur Jóns
þarna í óþakklæti og betalingsleysi við ábúanda á Skálatanga, nema hvað
Jón hafði á stundum greitt lítilræði fyrir, er „ábúandinn eða hans kvinna"
styrktu hann ,,til fiskiræktar eSa fjöruburðar. Þóttist ábúandinn hafa af
þessum útveg mesta átroðning, enda þótt sjómenn lægi ekki við sjóbúðina".
Jón var þó enginn ójafnaSarmaður, en vanstilltur við vín, svo að af var látið.
\Sveitungar hans gáfu honum þann vitnisburð á leiðmóti, sem haldið var að
skipun Páls Beyer landfógeta 25. júní 1710, að hann væri ófriðsamur við
vín og illyrtur við fólk, en greiSagóður og sáttfús, þegar af honum væri
runnið^
Þó er að sjá, að illt orð hafi farið af Jóni. Er honum mjög illa borin
sagan í samtíma annálum, einkum Mælifellsannál, en eftir honum hefur
Jón Espólín farið í frásögn sinni í Árbókunum.
Ekki var ein báran stök fyrir Jóni. Árið 1693 komst hann enn í stór-
mæli, aS vísu af öSrum toga. í ölæði hafði hann haft við illyrSi, sem skilin
voru á þann hátt, þó þau væru óljós, að hann hefði ráðizt á persónu kon-