Helgafell - 01.07.1943, Blaðsíða 59

LÉTTARA HJAL
319
að nokkur þessara þckktu bóka þuríi að bregð-
ast hagnaðarvonum útgefenda sinna, og vænt-
anlega verða áhöld um það, hver þeirra skilar
mestum ágóða. En lengra nær ekki saman-
burður þessara bóka, enda er ég búinn að
halda Fjölni og útgefanda hans of lengi í
vondum félagsskap.
Það, sem ræður sjónarmiði þeirra manna,
sem elta uppi lélegustu reyfara til að gefa þá
út, er vafalaust sú skoðun, að viðskiptavinir
þeirra, lescndurnir, standi á fremur lágu menn-
ingarstigi í bóklegum efnum. En er ekki þetta
Kapítólu-sjónarm(ið úrelt orðið? Mun ekki
sönnu nær, að þorri íslenzkra lesenda geri sér
meira far um að afla sér góðra bóka að öðru
jöfnu? Ég hef orð annarra bókaútgefenda fyrir
því, að svo muni vera, og það, að bækur
ómerkilegustu tegundar hafa samt sem áður
einatt reynzt góð verzlunarvara, afsannar það
ekki. Þess verður ekki af neinum lesanda kraf-
ízt, að hann þekki að fyrra bragði til þeirra
bóka, sem honum bjóðast, og sjaldnast er hon-
um mikill stuðningur að ritdómum dagblað-
anna, sem flestir eru skrifaðir að tilhlutun út-
gefendanna sjálfra, og jafn oft til þess fallnir
að villa um fyrir kaupendunum sem að leið-
beina þeim. Það er að vonum ekki mikillar
gagnrýni að vænta af blaði, sem er svo ískyggi-
lega háð prentsmiðju sinni, að því leyfist ekki
að geta annarra bóka en þeirra, sem gefnar
eru út á hennar vegum. Og það er einnig með
ýmsu öðru móti en villandi ritdómum, sem
hægt er að blekkja lesendur. Ég hef verið
vitni að því, að einn og sami maður keypti
tíu eintök til jólagjafa af einhverri lökustu
bók ársins, af því að honum var nafn góð-
kunns þýðanda trygging fyrir ágæti hennar.
Slík mistök er ekki hægt að lá neinum manni,
því ekki verður þess vænzt, að allir séu fæddir
nieð grandvarleik próf. Guðbrands Jónssonar,
sem hefur skýrt svo frá, að hann gefi aldrei
bækur frá sér, án þess að hafa áður gengið úr
skugga um, að ekkert ljótt eða ósiðlegt sé í
þeim. Þá er einnig hægt að blekkja lesendur
með úrvalshöfundum, sem orðnir eru bögu-
bosar í meðferð getulausra þýðenda. Það er
alkunna, að jafnvel kurteisasta fólk vílar ekki
fyrir sér að afskræma verk höfunda, sem það
ber þó hina mestu virðingu fyrir, og að jafn-
aði standa þeir varnarlausir og réttlausir gagn-
vart hinni hörmulegustu meðferð. Flesta höf-
unda tekur þó að vonum sárt til bóka sinna,
og vel get ég sett mig í spor skálda eins og
Péturs Jakobssonar, sem hefur trúað mér fyrir
því, að hann kæri sig ekkert um að sjá ljóð
sín þýdd á aðrar tungur. Ég minnist þess
einnig, að í hinum fróðlega inngangi sínum
að Tess, lætur Sncebjörn Jónsson þess gctið,
að höfundurinn, Thomas Hardy, hafi haft
megnan beyg af lélegum þýðendum og cnda
HVERS Á HARDY °ft °?ð f'U' barð:
AÐGJALDA? mu a þetm Þetta v.ss.
önæbjorn Jonsson, en
samt hélt hann áfram að þýða. Að vísu var
Hardy látinn, þegar þetta skeði, en þar sem
ekkjan var á lífi, gat hann að minnsta kosti
látið ógert að yrkja um manninn hennar
framan við bókina. Þessi sami löggilti skjala-
þýðandi hefur áður freistast til að „lappa upp
á“ ljóðagerð Gr/ms Thomsens með kveðskap
frá eigin brjósti, og er það að vísu afsakan-
legra, þegar þess er gætt, að allir nánustu
ástvinir skáldsins munu þá hafa verið komnir
undir græna torfu.
Skylt er að geta þess með þakklæti, að þó
ýmsar greinar heimsbókmenntanna hafi að
vonum orðið útundan hjá oss fram að þessu,
er þó ein tegund þeirra, sem vér höfum lagt
merkilega rækt við, en það
eru skáldsagnakenndar
ævisögur Iátinna merkis-
kvenna erlendra, einkum
þeirra, sem ekki voru við eina fjöl felldar í
lífinu, og mætti raunar halda, að oss þætti
slíkar konur einkar hentugar til jólagjafa.
Hins vegar eigum vér sorglega fátt sambæri-
legra heimildarrita um afbragðskonur vorrar
eigin þjóðar, og þarf þó ekki að efa, að margar
þeirra hafi verið girnilegar til fróðleiks. Eink-
um hygg ég, að uppvaxandi kynslóð væri hollt
að fá greinagóðar frásagnir um líf og baráttu
þeirra forgöngukvenna vorra, sem enn eru í
fullu fjöri, svo sem fröken Laufeyjar Valdi-
marsdóttur, frú Martu ICnudsen, frú Ragn-
hildar Pétursdóttur í Háteigi og fleiri. Verður
því tæpast neitað, að dæmi slíkra ágætiskvenna
væri ungum dætrum íslands ólíkt vænlegra
ÚTLENDAR
„KERLINGA-
BÆKUR“