Helgafell - 01.12.1943, Blaðsíða 21

HALLDÓR KILJAN LAXNESS:
Myndlist okkar fom og ný
Því er alment haldiÖ fram að málaralistin sé hjá okkur ýngst lista og nálg-
ist því alt stórmerki, sem við vinnum í svo úngri grein. Talið um bernsku ís-
lenskrar málaralistar er þó aðeins eitt þeirra öfugmæla sem einhver veður-
vitinn hefur komið upp með nú síðustu árin, og síðan étur hver eftir öðrum.
Málaralistin er e. t. v. elst íslenskra lista. Hún er a. m. k. jafngömul landnámi
hér og þarmeð tvö hundruð árum eldri en ritlistin. Þeir tímar sem kendir
eru við miðaldamyrkur í Vesturevrópu, níunda og tíunda öld, voru upp-
gángstímar í menníngu á Norðurlöndum. Fornar heimildir bera með sér
að auk málaðs tréskurðar og útsaums voru málverk í einum fleti algeing,
gerð á tré. 1 íslenskum fornbókmentum eru greind óyggjandi dæmi um málaða
skildi, sömuleiðis sagnir um myndskraut í húsum manna frá 9. og 10. öld.
Bragi Boddason yrkir á voru máli kvæði á níundu öld, betur en flest skáld
yrkja nú á þessu máli, um myndir á skildi, og er kvæðið enn varðveitt, það
heitir Ragnarsdrápa. Þó ekki væri nema vegna þess kvæðis er ástæðu-
laust að reingja þrettándu aldar frásagnir um málaða skildi sem hafi verið
hér til á tíundu öld, einsog t. d. skjöldur sá ..skrifaður fornsögum“, sem
Einar skálaglamm gaf Agli Skallagrímssyni og hann orti um, þó tregur.
I drápu Braga er getið nokkurra lita í skjaldarmálverki því er honum varð
yrkisefni, þar er t. d. talað um „dreyrfáar dróttir“, sem virðist benda til
hárauðs litar, sömuleiðis um ,,hrafnblátt“.
Minníng um stærst verk í málaralist þekt á Islandi fyrir árið þúsund er
varðveitt í ljóðmæli Ulfs skálds Uggasonar, sem dr. Helgi Péturss telur um
margt hafa verið einna líkastan Guðmundi skólaskáldi, — Húsdrápu. Kvæð-
ið er um málverkin í hinu mikla ,,eldhúsi“ sem Ólafur pá Höskuldsson lét
gera í Hjarðarholti, en slíkt ,,eldhús“ hefur verið veislusalur og viðhafnar.
Um eldhús þetta og málverkin segir í Laxdælu svo: ,,Voru þar markaðar
ágætlegar sögur á þilviðinum og svo á ræfrinu; var það svo vel smíðað
að þá þótti miklu skrautlegra er eigi voru tjöldin uppi. . . Þar var að boði
Úlfur Uggason og hafði ort kvæði um Ólaf Höskuldsson og um sögur þær
er skrifaðar voru á eldhúsinu. . . Þetta kvæði er kallað Húsdrápa.**
Húsdrápa er enn varðveitt, þó sennilega ekki heil. Þess skal getið að í
fornu máli merkti ,,skrifa“ sama og mála; ,,marka“ þýddi einnig sama og