Helgafell - 01.10.1953, Qupperneq 61

BÖKMENNTIR
59
og efnisval lians svo girnilegt til fróðleiks, að sigrarnir verða því stærri sem
þeir reynast fleiri, ef þjóðfélagið gefur honum kost á að helga sig köllun-
inni, sem olli því, að hann hætti að þræla í ritstjómarskrifstofunni dag
hvern og teflcli á þá tvísýnu að gerast íslenzkur rithöfundur.
Þegar ég las skáldsögu Vilhjálms S. Vilhjálmssonar fyrsta sinni, varð
mér ósjálfrátt hugsað til æskuáranna austur á Stokkseyri. Mér fannst ég
endurlifa unaðsstundirnar í fjörusandinum; hafið mókti lognkyrrt við
ströndina, mildur blærinn lék um vangann, sviptigin fjöllin gnæfðu í blárri
firrð, og framtíðin var eins og fagur draumur. Hugþekkasta persóna sög-
unnar varð drengurinn, sem höfundurinn nefnir víst aldrei með nafni, en
gæðir þokka æsku og vonar í fátækt hans og umkoinuleysi. Hugsanir
drengsins rifjuðu upp íyrir mér sitthvað, sem ég sjálfur skynjaði og nam,
og minning alls þessa varð að endurfundi við liðna tíð. Síðan er ég þess
fullviss, að drengurinn í sögunni muni vera Vilhjálmur sjálfur og að við
séum meira en lítið' skyldir, þó að ættir okkar liggi hvergi saman, uppruni
okkar sé sinn hvorum megin við Hraunsá og við af tilviljnn orðið föru-
nautar á braut vináttu og samskipta. Ég hef oft kennt þessarar tilfinningar
undanfarin ár á góðum og glöðum stundum í félagsskap Vilhjálms, en ávallt
íundizt það endurnýjun þess, þegar ég las skáldsögu hans forðum daga.
Sagan er mér kær af því að hún er mér annað og meira en venjuleg bók.
Hún hefur sýnt mér og sannað, hvílíka fegurð skáldskaparins er að finna
í lágsveitum Arnessýslu, þessu yndislega héraði, þar sem fæðzt hefur marg-
ur göfugur draumur, sem enn á eftir að verða veruleiki.
Eyrarbakki er svo nátengdur og hugstæður Vilhjálmi S. Vilhjálmssyni,
að ég kemst ekki hjá því að geta hans að greinarlokum. Þar var gróðursett
frækorn, sem hefur borið ávöxt skáldsögu hans. Örlög fólksins þar austur
b'á voru í meginatriðum hin söinu og Vilhjálmur lýsir í frásögninni af sögu-
fólki sínu. Þar var hafin barátta, sem vert er, að rakin sé í annálum nú-
tímans. Enn er hún háð — og verður um alla framtíð. Þar eru í hverju
húsi karlar, konur og börn, sem glíma við' þá miklu gestaþraut lífsins að
gera draum framtíðarinnar að veruleika. Guðni í Skuld hefur lifað og
st.arfað, lyft merkinu á loft og eggjað samtíð sína að bera það fram til
sigurs. Skáldsaga Vilhjálms S. Vilhjálmssonar er ekki blómsveigur á leiði
hans, heldur herhvöt til þeirra, sem bera eiga merkið fram á leið. Ég kann
ekki aðra kveðju betri í tilefni fimmtugsafmælis Vilhjálms S. Vilhjálms-
s°nar en þakka honum að hafa látið lúður hennar gjalla.
Helgi Sæmundsson.