Morgunblaðið - 14.09.2012, Blaðsíða 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. SEPTEMBER 2012
Árlega á sama tíma
og farfuglarnir und-
irbúa haustflug sitt til
heitari landa, berast
landanum niðurstöður
launakannana stærstu
stéttarfélaga lands-
ins, VR, Stéttarfélags
í almannaþjónustu
(SFR) og Starfs-
mannafélags Reykja-
víkurborgar (SR).
Enn og aftur er niðurstaðan sú
að óútskýrður launamunur kynja
er umtalsverður, eftir að tekið
hefur verið tillit til þeirra þátta
sem taldir eru skýra af hverju
karlar hafa hærri laun en konur
fyrir sömu störf. Langt er seilst í
því að skýra þennan mun með því
að taka tillit til allra áhrifaþátta á
laun, annarra en kyns og fordóma.
Þá stendur eftir kynbundinn
launamunur hjá VR félögum upp á
9,4%, hjá SFR félögum 12,1% og
hjá félögum í SR 11,8%.
Er furða að jafnréttissinni, fé-
lagsfræðingur og mannauðsstjóri
klóri sér í hausnum yfir þessum
ósköpum, sem eru á góðri leið
með að festa sig svo rækilega í
sessi að jaðrar við náttúrulögmál.
Þó svo að launamunur kynjanna
hafi minnkað örlítið síðastliðinn
aldarfjórðung, þá viðgengst þessi
þjóðarósómi enn. Skýringin að
mínu viti er sú að launagreiðendur
skortir vilja til að útrýma kyn-
bundnum launamun vegna þess að
það kostar peninga. Það er lang-
sótt að launagreiðendur fari að
lækka laun karla niður að launum
kvenna til að jafna metin, en þeir
hafa komist upp með að láta ógert
að hækka laun kvenna að launum
karla og þess vegna mælist kyn-
bundinn launamunur ár eftir ár.
Þarna skortir viljann og hugs-
anlega líka verkvitið til að fram-
kvæma leiðréttinguna uppávið.
Leiðrétting á launamun kynja þarf
að byrja og enda í hverju fyr-
irtæki um sig, stóru sem smáu.
Vilja og aðferðir nútíma mann-
auðsstjórnunar þarf
til að uppræta launa-
mun. Launagreiðandi
að hafa þá fyrirætlun
eða vilja að lands-
lögum sem banna
mismunun vegna kyn-
ferðis og þau lög þarf
hann að virða til jafns
við önnur lög sem
setja starfsemi hans
mörk.
Þá þarf launagreið-
andinn að hafa kerf-
isbundið ferli við mat
á störfum og frammistöðu starfs-
manna og ferli við ákvarðanatöku
um laun. Hann þarf að hafa ein-
hvers konar tæki eða aðferðir til
að leggja mat á starf og frammi-
stöðu þess sem sinnir því burtséð
frá því hvort það er karl eða kona
sem gegnir því. Ef ferlið og tækið
er gott þá hefur launagreiðandinn
líka í höndunum aðferð til að mis-
muna starfsfólki sínu með rétt-
mætum hætti, því það er leyfilegt
að greiða fólki í sömu störfum sem
skilar mismunandi frammistöðu
ólík laun. Launagreiðandinn þarf
að taka launaákvarðanir fyrir alla
starfsmenn sína út frá þeim nið-
urstöðum sem ferlið eða tækið
skilar og vilja laga það sem miður
hefur farið og framkvæma launa-
leiðréttingar uppávið. Ef fyrirætl-
anin er skýr, ferlið og tækin not-
hæf og verkvitið til að nota þau til
staðar á það ekki að reynast hon-
um erfitt að uppræta launamun
kynja.
Hjá Deloitte ehf. þar sem ég
starfa sem mannauðsstjóri höfum
við skýra jafnréttisstefnu og ekk-
ert umburðarlyndi fyrir kyn-
bundnum launamun. Við höfum
þann háttinn á að við skoðum laun
kerfisbundið einu sinni á ári. Það
er gert í kjölfar árlegs verk-
efnamats og frammistöðumats. Við
höfum mjög skýra forskrift um
kröfur sem hvert starf gerir um
menntun, reynslu, færni og
frammistöðu. Forskriftin gerir
ríkar kröfur til þeirra sem eru
eldri og reyndari, en þeirra sem
eru nýliðar í starfi. Þetta er okkar
tæki og við metum frammistöðu
starfsmanna án tillits til kyns með
því að máta frammistöðu þeirra
við forskriftina. Útkoman er
flokkun á frammistöðu starfs-
manna, en þeir starfsmenn sem
gegna sama starfi geta fengið A,
B eða C út úr frammistöðumatinu.
Launin eru síðan ákvörðuð út frá
frammistöðu, allir sem fá A fá
sömu laun o.s.frv. burtséð frá
kyni.
Ferlið okkar er þannig að
frammistöðumatið er gert af
næstu yfirmönnum. Þá tekur við
starfsþróunar- og launanefnd sem
í eru mannauðsstjóri og fram-
kvæmdastjóri og sviðsstjóri fags-
viðs, sem fara yfir A, B, C flokkun
starfsmanna, skoðar niðurstöður
matsins, spyrja hvert annað kryfj-
andi spurninga um launasetn-
inguna í fyrirtækinu, skoða núver-
andi laun starfsmanna og komast
að niðurstöðu um laun næsta
misserið. Þannig er séð til þess að
laun allra starfsmanna koma til
skoðunar ár hvert. Nefndin sér til
þess að allir starfsmenn með sömu
einkunn úr matstækinu séu á
sömu launum enda hefur hún fullt
umboð til þess. Það getur þýtt að
hækka þurfi laun einhverra eða
setja launaskriði annarra mörk,
því frammistaða getur verið mis-
jöfn milli ára. Karlar og konur
njóta bæði góðs af þessari aðferð
því þeim „heimtufreku“ er ekki
umbunað í launum á kostnað
þeirra sem vinna störf sín í hljóði.
Það er reynsla okkar hjá Delo-
itte ehf. að sú aðgerð að leiðrétta
laun kerfisbundið uppávið útrými
með öllu kynbundnum launamun á
stuttum tíma.
Ég er allavega með góða sam-
visku gagnvart bæði konum og
körlum sem starfa hjá Deloitte
ehf. því ég veit að hjá okkur er
enginn kynbundinn launamunur.
Ég hlakka til þess tíma að við get-
um fengið jafnlaunavottun hér-
lendis til að sanna það op-
inberlega. Það verður væntanlega
hægt áður en farfuglarnir yfirgefa
landið haustið 2013.
Það vantar vilja og verkvit til að
uppræta kynbundinn launamun
Eftir Ernu
Arnardóttur »Ef fyrirætlanin er
skýr, ferlið og tækin
nothæf og verkvitið
til að nota þau til staðar
á það ekki að reynast
honum erfitt að upp-
ræta launamun kynja.
Erna Arnardóttir
Höfundur er jafnréttissinni,
félagsfræðingur og mannauðsstjóri
Deloitte ehf.
Bréf til blaðsins
Ég vil byrja á að þakka þeim, er
hafa stutt mig og lagt á sig að lesa
greinarnar mínar og að skilja þær.
Og konur, hér
kemur skoðun
mín og það þarf
enginn að hafa
hana né sam-
þykkja. Hvað er
stærra í lífinu en
að vera elskuð
og virt kona og
móðir? Við eig-
um að sjálfsögðu
margar kjarna-
konur, svo sem
bóndakonurnar, verkakonunar og
hluta stjórnmálakvenna. Og hugs-
ið ykkur um. Hafa konur, – já eða
nei, – valdið í sambandi við kynlíf,
hafa þær kosningarétt, málfrelsi,
ritfrelsi, frelsi til skólagöngu,
ákvarðanatöku um eigið líf, er ein-
hver sem bannar ykkur að fara út
á vinnumarkaðinn, eruð þið
neyddar í hjónaband? Með þessi
réttindi eigið þið að fara út í lífið
og gera ykkar besta sem ein-
staklingar. Já, ég er víst forn og
er stolt af því, en ég hefði haldið
að hver og einn færi út í lífið á
eigin forsendu. En ekki þetta sí-
fellda sífur og að kenna öðrum
um.
Hvað varðar stjórnmál, þá vildi
ég hrista upp í konum. Af hverju
ræða þær ekki varnir landsins, um
vandamál bænda, verkafólks og
um ungmennin sem eru að reyna
að koma yfir sig þaki? Sem dæmi,
á ekki ríkið Íbúðalánasjóð, það er-
um við sjálf. Af hverju er ekki
boðið upp á lífstíðarleigu með skil-
yrðum handa þeim sem vilja búa í
slíkum íbúðum, og það eru mörg
önnur mál sem þið ræðið ekki. Þið
eruð allt of mikið í litlu málunum,
hver fær hvaða stöðu, völd forseta,
eitthvert stjórnlagaráð, stólaskipti
í ráðuneytum, hvort eiga megi
hunda eða ketti, éta sælgæti eða
reykja. Ég vil ekki halda aftur af
konum, síður en svo, en þið eigið
sjálfar að sjá um ykkur.
Til ykkar á netinu sem skiljið
ekki grein mína og notið ljót orð
og setningar; eruð þó sjálfsagt
samþykkar setningu ungrar konu í
útvarpsviðtali er hún sagði, – að
fólk ætti að skilja að nútímakonan
er ekki eins og formæður okkar
með viskustykki um hausinn. Ég
ætlaði að blogga en er hætt við
það, ég ætla ekki inn í þann ljóta
heim. Ég þakka þeim fjölmörgu
konum sem eru sammála mér, en
þið hinar megið eiga ykkur í ykk-
ar mikla kvenleika. Ég get vel
tekið málefnalegri gagnrýni, en
ekki að mér sé óskað feigðar.
STEFANÍA JÓNASDÓTTIR,
Sauðárkróki.
Konur
Frá Stefaníu Jónasdóttur
Stefanía
Jónasdóttir
Þann 21.september gefur
Morgunblaðið út sérblað um
Heimili og Hönnun
Í blaðinu verða kynntir
geysimargir möguleikar
sem í boði eru fyrir þá sem
eru að huga að breytingar
á heimilum sínum.
Skoðuð verða húsgögn í
stofu, eldhús, svefnher-
bergi og bað, litir og lýsing
ásamt mörgu öðru sem er
huggulegt fyrir veturinn.
Pöntunartími auglýsinga:
er fyrir klukkan 16 mánudaginn
17. september
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími 5691105
kata@mbl.is
– Meira fyrir lesendur
SÉRBLAÐ