Skinfaxi - 01.03.2013, Blaðsíða 18

18 SKINFAXI – tímarit Ungmennafélags Íslands
Kannabis er eitt þeirra efna sem er á bann-
lista lyfjaeftirlits ÍSÍ og þannig bannað í öllum
íþróttum á Íslandi. Greinist kannabisefni á
lyfjaprófi íþróttamanns hefur það í för með
sér keppnis- og æfingabann. Af hverju skyldi
kannabis vera á bannlista? Umræða á Íslandi
gagnvart kannabisnotkun er frekar á jákvæðu
nótunum í dag. Er ekki bara allt í lagi að neyta
kannabis?
Kannabis er unnið úr plöntunni Cannabis
sativa. Virka efnið í henni er tetrahýdrókanna-
bínól (THC). THC er það efni í kannabisplönt-
unni sem veldur vímu. Helstu tegundir kanna-
bis eru hass og maríjúana en einnig hassolía.
Maríjúana er venjulega reykt í heimatilbún-
um sígarettum og oftar en ekki drýgt með
tóbaki. Hassið er oftast reykt mulið í pípum
eða ýmsum öðrum reykingatólum (plastflösk-
um, áldósum). Hassolían er oftast notuð
þannig að nokkrir dropar eru settir í tóbak
sem er síðan reykt. Ljóst er að mikið er ræktað
af þessari plöntu á Íslandi og við fáum reglu-
lega fregnir í fjölmiðlum af því þegar lögreglan
hefur gert upptækt „gróðurhús“ kannabis-
ræktenda. Sumir vilja meina að Íslendingar
séu búnir að eignast mjög öfluga garðyrkju-
fræðinga sem hafi náð ótrúlegum árangri
með ræktun kannabisplöntunnar þannig að
hún er mun öflugri heldur en áður fyrr. Þannig
sé THC-styrkleikinn í plöntunni orðinn mun
meiri en áður og því um mun öflugri vímu-
gjafa að ræða.
Þegar kannabis er reykt berast um 20–50%
af THC-efninu niður í lungu og fara þaðan inn
í blóðrásina. THC berst síðan með blóðinu á
örfáum sekúndum frá lungum og upp í heila.
THC er lengi að eyðast í líkamanum og því
safnast efnið fyrir í líkamanum við áframhald-
andi neyslu. THC finnst í þvagi í tvær vikur
eða lengur eftir kannabisneyslu. Því er mjög
erfitt fyrir íþróttamenn að fela kannabis-
neyslu í lyfjaprófum.
Í kannabis eru fjölmörg önnur efni en THC
og hafa greinst nokkur hundruð efna sem
einnig er að finna í tóbaksplöntunni. Í kanna-
bis er m.a. tjara og kolmónoxíð og áætlað
hefur verið að 5 maríjúanavindlingar hafi
jafnskaðleg áhrif á lungun og 20 sígarettur.
Þegar kannabis er neytt eykst hjartsláttur,
þurrkur kemur í augu, nef og munn og lítils
háttar óþægindi verða í öndunarfærum.
Einnig getur komið fram svimi, doði í útlim-
um, skjálfti í höndum og sviti. Kvíði og ótti
geta komið fram áður en hin eiginlega víma
byrjar. Í vímunni kemur fram sljóleiki og syfja,
einnig hlátur og kátína. Tíma- og fjarlægðar-
skyn brenglast, tónnæmi eykst og hlutir í um-
hverfinu geta tekið á sig annað form. Við stóra
skammta af THC getur m.a. komið fram víxl-
skynjun, en þá skynjar fólk fyrirbæri með öðru
skynfæri en venjulega, t.d. sér tóna og heyrir liti.
Við smáa skammta af THC minnkar getan
til að greina ljósmerki og fylgja hlutum á
hreyfingu eftir og líkamshreyfingar verða
ónákvæmari. Samhæfing og viðbragðstími
minnkar því og hefur neikvæð áhrif á frammi-
stöðu. Í kjölfarið kemur svo hætta á slysum í
íþróttum þar sem úthald og hraði skipta máli.
Þessi neikvæðu áhrif geta varað í allt að sólar-
hring eftir notkun.
Nýminni skerðist verulega í kannabisvímu
og neytandinn á erfiðara með að muna atriði
sem hann hefur lært nýlega. Litlir skammtar
af THC draga úr námsgetu og hafa áhrif á
munnlega tjáningu. Þannig á sá sem er undir
áhrifum kannabis erfiðara með að tjá sig og
finna orð. Þessi truflun á tjáningu og skerð-
ingu á nýminni líkist mjög Alzheimersjúk-
dómnum nema að ástandið er yfirleitt tíma-
bundið.
Þol gegn THC myndast ef mikið er reykt og
við langvarandi neyslu safnast vökvi fyrir í
líkamanum. Hjá körlum, sem reykja kannabis,
getur magn karlkynshormóna í blóði minnkað.
Færri sæðisfrumur eru í sáðfalli þeirra og hreyf-
ingar sæðisfrumna minni en hjá þeim sem
reykja ekki kannabis. Kannabisreykingar geta
leitt til getuleysis og ófrjósemi meðal karl-
manna. Kannabisnotkun hefur einnig neikvæð
áhrif á frjósemi og hormónabúskap kvenna.
Kannabisnotkun á meðgöngu getur leitt til
fyrirburafæðingar og minni fæðingarþyngd-
ar. THC kemst auðveldlega yfir fylgju og í
brjóstamjólk og getur haft skaðleg áhrif á
þroska fósturs og barns.
Rannsóknir sýna fram á að unglingum, sem
byrja snemma að nota kannabis, gengur illa í
skóla og þeir hætta fyrr skólagöngu. Sýnt hef-
ur verið fram á að kannabisnotkun getur leitt
til þunglyndis, kvíða og síðar geðklofa. Kanna-
bisneysla tengist einnig sjálfsmorðshugleið-
ingum og almennri vansæld. Vitsmunaskerð-
ing verður meiri eftir því sem kannabis er
lengur neytt. Þessi skerðing og breytingar á
KANNABIS OG ÍÞRÓTTIR
Jóhanna S.
Kristjánsdóttir
heilastarfsemi í kjölfar kannabisneyslu auka
líkur á að fólk nái ekki árangri í starfi og hætti
frekar í skóla. Þannig truflar kannabisneysla
daglegt líf, bæði í starfi og einkalífi.
Sumir trúa því að kannabis láti þá hvílast
betur, þeir nái betri svefni, verði slakari og
finni minna fyrir streitu sem tengist íþrótta-
keppni. Þetta er hinn mesti misskilningur því
að kannabis dregur úr frammistöðu íþrótta-
manna, gerir þá sljóa og minnkar samhæfingu.
Rannsóknir síðustu ára hafa aukið skilning
manna á að kannabisfíkn er alvarlegur heila-
sjúkdómur sem hefur í för með sér slæma
fylgikvilla, sérstaklega hjá ungu fólki. Geð-
heilsa ungmenna er í húfi en ungmenni, sem
hefja kannabisneyslu, geta átt erfitt með að
mynda trausta sjálfsmynd og vinna skipulega
að markmiðum sínum til skemmri eða lengri
tíma og hætta jafnvel í skóla og íþróttum.
Kannabisreykingar fylgja jafnframt aðrir
líkamlegir kvillar og þeir geta leitt til lungna-
sjúkdóma og krabbameina, m.a. í lungum,
höfði og hálsi.
Ljóst er að kannabis er ekki eins skaðlaust
og margir halda. Mikilvægt er að íþróttmenn
geri sér grein fyrir áhrifum kannabis og af-
leiðingum þess. Kannabisneysla samræmist
ekki anda íþróttanna og hefur verulega nei-
kvæð áhrif á heilsu íþróttamanna. Íþrótta-
og ungmennafélögin í landinu geta með
sínu góða forvarnastarfi unnið gegn kanna-
bisneyslu í íþróttum en mikilvægt er að við
stöndum saman sem einn maður í átakinu
gegn ávana- og fíkniefnum.
F.h. forvarnanefndar UMFÍ
Jóhanna S. Kristjánsdóttir
Heimildir:
Þorkell Jóhannesson. (2001). Tetrahýdró-
kannabínól – kannabis. Í: Árni Einarsson
og Guðni R. Björnsson (ritstj.), Fíkniefni og
forvarnir. Handbók fyrir heimili og skóla.
Reykjavík: Fræðslumiðstöð í fíknivörnum
Skúli Skúlason og Áslaug Sigurjónsdóttir.
(2009). Lyfjaeftirlit í íþróttum og kannabis.
www.mbl.is
Embætti landlæknis. (2012). Kannabis, efna-
eiginleikar og vímuáhrif. www.landlaeknir.is
Vilhjálmur Rafnsson. (2003). Langtímaáhrif
kannabisneyslu. Læknablaðið 89, 291–292.
NCPIC. (2011).
Cannabis and sport. www.ncpic.org.au
Framhald af bls. 3
Að vera leiðandi
Æskulýðsvettvangurinn hóf sumarið 2012
vinnu við gerð og útgáfu á Aðgerðaáætlun
ÆV gegn einelti og annarri óæskilegri hegð-
un. Samhliða útgáfu áætlunarinnar var ein-
eltisplakat gefið út. Tilgangurinn með gerð
og útgáfu Aðgerðaáætlunarinnar er að stuðla
að því að öllum geti liðið vel í leik og starfi
innan ÆV. Allir sem starfa innan ÆV eiga að
þekkja þessa áætlun og þeim ber að virða
hana þannig að þeir sem taka þátt í starfi ÆV
geti notið sín á jákvæðan hátt. Markmið áætl-
unarinnar er því að auka gæði þess góða
starfs sem nú er þegar unnið innan ÆV.
Í áætluninni má meðal annars finna upp-
lýsingar um fyrirbyggjandi aðgerðir, skilgrein-
ingu og helstu birtingarmyndir eineltis.
Einnig er að finna aðferðir sem gripið verður
til hjá Æskulýðsvettvanginum ef einstakling-
ur verður fyrir einelti og/eða annarri óæski-
legri hegðun. Jafnframt er að finna leiðbein-
andi verklagsreglur sem æskulýðsfélög geta
tileinkað sér.
Æskulýðsvettvangurinn samþykkti árið
2012 siðareglur sem gilda fyrir allt starfsfólk
og sjálfboðaliða Æskulýðsvettvangsins. Siða-
reglurnar er hægt að nálgast á heimasíðunni
aeskulydsvettvangurinn.is.
Síðast en ekki síst má geta þess að á veg-
um ÆV er starfandi fagráð um meðferð kyn-
ferðisbrota.
ÆV líður ekki ofbeldi af neinu tagi innan
starfs síns. Fagráðinu er sérstaklega ætlað að
taka á kynferðisbrotum sem upp kunna að
koma innan samtakanna.
Hægt er að hafa samband við fagráðið ef
fólk vill leggja fram kvörtun vegna kynferðis-
brots/áreitni í leik og/eða starfi innan sam-
takanna í gegnum tölvupóstinn aeskulyds-
vettvangurinn@aeskulydsvettvangurinn.is.
Fagráðið mun í kjölfarið hafa samband.
Það er mat undirritaðrar að með stofnun
Æskulýðsvettvangsins hafi orðið til öflugur
málsvari æskulýðsstarfs á Íslandi. Það er
mjög mikilvægt að vinna að eflingu æsku-
lýðsstarfs samhliða eflingu íþróttastarfs nú
og á komandi árum. Þar er Ungmennafélag
Íslands með sterka stöðu sem stærsta æsku-
lýðs- og íþróttahreyfing á Íslandi.
Íslandi allt!
Helga Guðrún Guðjónsdóttir,
formaður UMFÍ
Helga Guðrún
Guðjónsdóttir,
formaður UMFÍ.