Morgunblaðið - 06.11.2012, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. NÓVEMBER 2012
COFFEE IS NOT JUST BLACK
HAFÐU KAFFIÐ EINS OG ÞÚ VILT
EINSTÖK TÆKNI
LAGAR SIG SJÁLFVIRKT
AÐ ÞÍNUM SMEKK
Finndu okkur á Facebook
www.facebook.com/NESCAFEDolceGustoIsland
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Á síðasta kvótamarkaði sáum við í
fyrsta skipti að þessi markaðsaðferð
er farin að virka eins og við viljum.
Menn eru farnir að átta sig á þeim
lögmálum sem gilda,“ segir Sigurð-
ur Loftsson, formaður Landssam-
bands kúabænda. Verð á mjólkur-
kvóta hefur hækkað jafnt og þétt frá
því sett var upp kvótaþing með
greiðslumark í mjólk.
Viðskiptum óskyldra aðila með
mjólkurkvóta er beint inn á tilboðs-
markað sem Matvælastofnun starf-
rækir að danskri fyrirmynd. Kaup-
endur og seljendur senda inn tilboð
og öll viðskipti fara síðan fram á
svokölluðu jafnvægisverði þar sem
línur eftirspurnar og framboðs sker-
ast.
Þegar tilboðsmarkaðurinn hófst
fyrir tveimur árum fóru lítil við-
skipti fram enda var langt á milli
verðhugmynda seljenda og kaup-
enda. Viðskiptin hafa aukist stöðugt.
Tilboðsmarkaðurinn er tvisvar á ári,
síðast 1. þessa mánaðar. Þá skiptu
um 1.100 þúsund lítrar um hendur,
megnið af framboðnum kvóta. Á
fyrra uppboði þessa árs seldist í
fyrsta skipti allt greiðslumarkið sem
boðið var til sölu. Segir Sigurður að
miklu minni munur sé nú á milli
verðhugmynda kaupenda og selj-
enda en áður var. Það þýðir að þeir
sem vilja selja geta selt megnið af
því sem þeir ætla og þeir sem vilja
bæta við sig fá stærri hlut af því
greiðslumarki sem þeir óska eftir.
Breyttar þjóðfélagsaðstæður
Sigurður skýrir þetta út með því
að menn skilji betur þetta markaðs-
fyrirkomulag og treysti því. „Svo
getur verið að þjóðfélagsaðstæður
hafi áhrif,“ segir Sigurður. Vísar
hann til þess að framboð á greiðslu-
marki hafi aukist. Það kunni að
stafa af því að þeir sem vilja hætta
búskap telji sig frekar hafa að ein-
hverju öðru að hverfa en var fyrstu
árin eftir hrun. „Ég dreg þá ályktun
að þjóðfélagið sé heldur að jafna
sig,“ segir Sigurður.
Á fyrsta tilboðsmarkaðnum, í nóv-
ember 2010, reyndist jafnvægis-
verðið 280 krónur á lítra. Verðið
hefur hækkað á hverju uppboði, og
er nú komið í 305 krónur.
Sigurður segir að vissulega hafi
þessi þróun neikvæð áhrif á rekstur
búanna, kostnaður aukist. Hann
segir hugsanlegt að hækkunin skýr-
ist að hluta af þeim leiðréttingum
sem fengist hafa á afurðaverði
mjólkur á þessum tíma.
Hann neitar því hins vegar að
þrýstingur á frekari afurðaverðs-
hækkanir aukist við hækkun kvóta-
verðs. „Í störfum verðlagsnefndar
er aldrei horft til kvótaverðs. Menn
verða sjálfir að taka ákvarðnir um
kaup á kvóta. Stækkun búanna
verður að standa undir þessum
kostnaði og gott betur,“ segir Sig-
urður.
Mjólkurkvótinn hækkar
stöðugt á tilboðsmarkaði
 Bændur farnir
að treysta betur
markaðsaðferðinni
Þróun verðs á tilboðsmarkaði mjólkurkvóta
Kr
350
300
250
200
150
100
50
0
1.300.000
1.100.000
900.000
700.000
500.000
300.000
100.000
Seldir lítrarJafnvægisverð Seldir lítrar
1.nóv.
2010
1.apr.
2011
1.nóv.
2011
1.apr.
2012
1.nóv.
2012
Heimild: www.mast.is
Lausleg samantekt frá Samtökum
verslana og þjónustu í þjófn-
aðarmálum síðastliðin tvö ár sýnir
að bótakröfum verslana upp á
tæpar 16,5 milljónir króna var vís-
að frá dómi. Á sama tíma var ein-
ungis fallist á kröfur upp á um 2,2
milljónir króna.
Lárus Ólafsson, lögmaður hjá
Samtökum verslunar og þjónustu,
segir erfitt að fá bætur vegna
þjófnaðar. „Vandamálið er að oft
er erfitt að fá bótakröfur inn í
málið hjá ákæruvaldinu. Svo eru
dómstólar sífellt að verða strang-
ari með að ýmis formskilyrði séu
uppfyllt. Til dæmis er bótakrafan
ekki gild nema forstjórinn skrifi
undir hana og mæti fyrir dómi.
Umfang málanna er samt þannig
að það er ómögulegt fyrir for-
svarsmenn að mæta fyrir dómi í
öllum þessum málum. Þess vegna
hafa þeir í einstaka tilvikum falið
öðrum starfsmönnum umboð til
þess að mæta fyrir þeirra hönd.
Þeim kröfum hefur verið vísað frá
óháð sekt sakbornings,“ segir
Lárus
Í greinagerð sem Samtök versl-
unar og þjónustu hafa sent innan-
ríkisráðuneytinu, með tillögum að
úrbótum á lögum um bótakröfur
vegna þjófnaða í verslunum, kem-
ur fram að árleg rýrnun verslana
vegna búðarhnupls sé um 6 millj-
arðar króna.
Lárus gagnrýnir að stundum sé
„furðulegt mat“ að baki ákvörð-
unum dómstóla um að hafna bóta-
kröfum. Í nýlegu máli gegn
mæðgum sem fundnar voru sekar
um þjófnað upp á um 16 milljónir
króna var bótakröfu hafnað. „Í því
tilviki var bótakröfu Haga hafnað
þar sem þeir hefðu fengið vörur
að verðmæti um 10 milljónir
króna til baka. Mátu dómstólar að
Hagar gætu selt vörurnar aftur.
Erfitt er að leggja mat á tapið en
það segir sig sjálft að vara sem er
stolin og er í vörslu þjófanna í tvö
ár, fer ekki í sölu aftur á sama
verði,“ segir Lárus. vidar@mbl.is
Morgunblaðið/Golli
Þjófnaður Áætlað er að verslanir verði af 6 milljörðum vegna hnupls.
Fá litlar bætur
vegna þjófnaða
Tryggingafélögunum hefur borist þó-
nokkur fjöldi tilkynninga um tjón í
kjölfar veðursins sem gekk yfir land-
ið á föstudag og laugardag.
„Tilkynningarnar hafa verið færri
en ég bjóst við. Ætli þær séu ekki í
kringum 50. En þeim á örugglega eft-
ir að fjölga,“ segir Þorsteinn Þor-
steinsson, deildarstjóri eigna-, skipa-
og farmtjónadeildar VÍS. Hann segir
tilkynningarnar aðallega vera af höf-
uðborgarsvæðinu en einnig frá íbúum
á Snæfellsnesi, Borgarfirði og undir
Eyjafjöllum. Þorsteinn minnir á
ábyrgð viðskiptavina þegar kemur að
tjóni af völdum vinds. „Flestar inn-
bústryggingar nú innihalda svokall-
aða innbúskaskótryggingu sem tekur
á tjónum sem verða vegna skyndi-
legra ófyrirsjáanlegra utanaðkom-
andi atvika. Í aðdraganda veðurofs-
ans var búið að vara við vindinum og
því þarf fólk að gera ráðstafanir varð-
andi þá hluti sem eru geymdir úti.
Hafi fólk ekki gert það eru atvikin
sem slík sem urðu þarna fyrir helgi
bara alls ekki ófyrirséð. Við myndum
ekki bregðast við slíku fyrir okkar
viðskiptamenn,“ segir Þorsteinn.
Hjá Sjóvá fengust þær upplýsingar
að talsvert hefði borist af tilkynn-
ingum um tjón, flestar af höfuðborg-
arsvæðinu og yfirleitt vegna foks
lausamuna á bíla og hús.
Flestar af höfuðborgarsvæðinu
Ólafur Haukur Ólafsson, for-
stöðumaður eigna- og ábyrgðartjóns
hjá Tryggingamiðstöðinni, segir að
tilkynningar um tjón nálgist eflaust
eitt hundrað. Flestar væru þær af
höfuðborgarsvæðinu en tilhneigingin
væri þó sú að fólk af landsbyggðinni
hefði fyrst samband við umboðsmenn
á sínu svæði en skilaði formlegum til-
kynningum síðar. „Skemmdar þak-
plötur og skemmdir á skiltum at-
vinnurekenda eru áberandi. Einnig
er nokkuð um fólksbílakerrur sem
fuku til og ollu tjóni. Eins eru dæmi
um tré sem hafa rifnað upp og valdið
tjóni,“ sagði Ólafur.
Morgunblaðið/Golli
Óveður Björgunarsveitarmenn unnu þrekvirki í óveðrinu sem gekk yfir.
Töluvert um
tjón í óveðrinu
 Fjöldi tilkynninga til tryggingafélaga