Morgunblaðið - 06.11.2012, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. NÓVEMBER 2012
Skólavörðuholt Það var blautt og grámóskulegt í Reykjavík í gær og mega borgarbúar búast við svipuðu í dag.
Styrmir Kári
Byggðir landsins
hafa nú fengið fyrstu
gíróseðlana frá rík-
isstjórn Samfylkingar
og Vinstri grænna.
Gíróseðlar þessir
hljóða frá tugum þús-
unda upp í hundruð
milljóna. Sameiginlegt
er með þeim öllum að
gíróseðlarnir eru sér-
stakur skattur sem
lendir helst á þeim
sem búa við strendur
landsins.
Veiðigjaldið sem Jóhanna og
Steingrímur hrósuðu sér af að hafa
náð fram er nú til innheimtu.
Dæmin eru mörg. Lítið fyrirtæki
fyrir vestan greiðir 5 milljónir og
veit ekki hvernig það á að mæta
þeim auknakostnaði. Fyrirtæki með
fjóra starfsmenn á Snæfellsnesi fékk
reikning upp á 10 milljónir. Þær
milljónir fara hvorki í fjárfestingar
né íþróttafélagið í bænum. Annað
fyrirtæki á að greiða 500 milljónir
sem verður mætt með hagræðingu.
Hvar verður hagrætt? Grindvík-
ingar eiga að greiða vel á annan
milljarð. Ef menn eru almennt sam-
mála um að greiða eigi fyrir afnot af
auðlindum landsins, þá hlýtur það að
vera allra hagur að þeir geti greitt
það án þess að eiga á hættu að lenda
í þroti.
Meðan íslensk stjórnvöld leggja
auknar álögur á sjálfbæran sjávar-
útveg ausa Norðmenn milljörðum í
sinn sjávarútveg í formi styrkja.
Norðmenn hafa líka þann háttinn á
að þegar norsk sjávarútvegsfyr-
irtæki þurfa að selja afurðir til fyr-
irtækja sem alla jafna fá ekki banka-
ábyrgð fyrir kaupunum þá ábyrgjast
norsk stjórnvöld þær greiðslur. Ný-
verið óskuðu norskir útflytjendur
eftir því að norska ríkið keypti af
þeim umframbirgðir, sem enn myndi
skekkja samkeppnisstöðuna gagn-
vart Noregi.
Á sama tíma og samkeppnisstaða
íslenskra afurða verður erfiðari
vegna ríkisstyrkts sjávarútvegs
samkeppnislanda þá eru þessi sömu
lönd að ná betri tökum á sinni fram-
leiðslu. Þannig hafa m.a. Rússar náð
góðum tökum á framleiðslu á fisk-
flökum og munu gæði þeirra nálgast
gæði íslensku framleiðslunnar.
Það er því ekki sjálfgefið að ís-
lenskur sjávarútvegur
haldi stöðu sinni í harð-
andi samkeppni og
óskiljanlegt að stjórn-
völd sjái ekki mik-
ilvægi þess að standa
vörð um þessa helstu
útflutningsgrein þjóð-
arinnar. Sjávarútvegur
skapar stærstan hluta
af gjaldeyri landsins og
er því ein helsta varðan
í því að skapa jákvæð-
an viðskiptajöfnuð og
tekjur til samfélagsins.
Framsóknarmenn
lögðu mikla áherslu á það sl. vor að
draga úr áhrifum veiðigjaldsins með
samningum við stjórnarflokkana
meðan aðrir flokkar vildu helst nota
sumarið í að rífast um gjaldið. Allir
vita að það hefði endað á einn veg,
þá hefði gjaldið verið lagt á af full-
um þunga eða allt að 25 milljarðar í
stað 12-15. Nóg er nú samt. Fram-
sóknarflokkurinn samþykkti á
flokksþingi 2011 sérstaka stefnu í
sjávarútvegsmálum. Stefnan bygg-
ist á aflamarks- og aflahlutdeild-
arkerfinu og lagðar eru fram hug-
myndir sem aukið geta nýliðun og
stuðlað að styrkingu byggða. Við
leggjum áherslu á að gjaldtaka
verði hófleg og taki mið af rekstri
fyrirtækjanna.
Veiðigjaldið verður að endur-
skoða strax til að koma í veg fyrir
varanlegan skaða. Gjald fyrir afnot
af auðlind verður að vera hóflegt.
Við hljótum líka að spyrja hvers
vegna hluti landsmanna er skatt-
lagður sérstaklega. Samþjöppun í
atvinnulífinu, uppsagnir og sam-
dráttur eru fylgifiskar óhóflegrar
gjaldtöku. Það verður að forðast.
Fólkið og fyrirtækin í íslenskum
sjávarútvegi geta ekki bæði barist
um markaði erlendis og við íslensk
stjórnvöld um að halda atvinnunni.
Eftir Gunnar Braga
Sveinsson
»Meðan íslensk
stjórnvöld leggja
auknar álögur á sjálf-
bæran sjávarútveg ausa
Norðmenn milljörðum í
sinn sjávarútveg í formi
styrkja.
Gunnar Bragi
Sveinsson
Höfundur er formaður þingflokks
framsóknarmanna.
Ójafn leikur
í sjávarútvegi
Æ færri börn fara reglulega
til tannlæknis og rannsóknir
hafa staðfest að tannheilsu ís-
lenskra barna og unglinga
hrakar. Margvíslegar ástæður
liggja þar að baki. Hver ein-
staklingur innbyrðir vikulega
um 1 kíló af hreinum sykri og
neysla sykraðra drykkja og
sælgætis er mun meiri hér-
lendis en á Norðurlöndum.
Hver Íslendingur er talinn
neyta um 400 gramma af sæl-
gæti á viku og hefur tilkoma svokallaðra
nammibara síst dregið úr sælgætisneysl-
unni. Ábyrgð foreldra er gífurlega mikil. En
fleira kemur til. Endurgreiðslur hins op-
inbera á tannlæknakostnaði hafa sitt að
segja. Einnig skortir hvata hjá ákveðnum
hópi foreldra til að fara með börn sín til
tannlæknis og liggja þar ýmsar ástæður að
baki.
Árið 2011 endurgreiddu Sjúkratryggingar
Íslands um 485 milljónir króna til foreldra
tæplega 46.000 barna og unglinga vegna út-
lagðs tannlæknakostnaðar. Það er athygl-
isvert að skoða fjárlagafrumvarp fyrir árið
2013 og skoða nokkur dæmi, valin af handa-
hófi. Tæpar 775 milljónir eru ætlaðar til
embættis umboðsmanns skuldara og rúmar
500 milljónir eru ætlaðar Kvik-
myndamiðstöð Íslands. Árleg
endurgreiðsla vegna ritalínlyfja
var áætluð 600-800 milljónir í fyrra og 234
milljónir fóru í að dýpka Landeyjarhöfn á
síðastliðnu ári. Allt eru þetta mikilvæg og
þörf málefni.
Með tilkynningu frá Velferðarráðuneytinu
hinn 3. júlí 2012 var endurgreiðslugjaldskrá
ráðherra (SÍ) hækkuð um 50%, tímabundið
til ársloka 2012. Með þessari hækkun er
ætlað að nýta þær 174 milljónir króna, sem
annars yrðu afgangs af fjárlagalið SÍ vegna
tannlæknakostnaðar í lok ársins. Það var
gert að tillögu velferðarráðherra, en starfs-
hópur á vegum ráðuneytisins hafði lagt það
til. Þetta þýðir að nú fá foreldrar barna og
unglinga að meðaltali 62% endurgreiðslu á
kostnaði vegna tannlækninga í stað 42% áð-
ur. Þrátt fyrir þessa hækkun er eig-
ingreiðsla barna nú þriðjungur af raun-
kostnaði. Endurgreiðsla, sem ekki nær
100% af raunkostnaði breikkar bilið milli
hinna efnaminni og hinna efnaðri. Þessari
tímabundnu hækkun, en hún stendur að
óbreyttu til áramóta 2012/2013, ber þó að
fagna. Þó er það óskiljanlegt að endur-
greiðslugjaldskrá SÍ hafi ekki hækkað í takt
við verðlag síðustu ár (sjá meðfylgjandi
mynd).
Það er hins vegar kjörið tækifæri nú á
kosningavetri fyrir alla stjórnmálaflokka að
móta sér stefnu varðandi tannheilsumál ís-
lensku þjóðarinnar. Verði tímabundin hækk-
un á endurgreiðslugjaldskrá SÍ dregin til
baka um áramót, eru það skýr skilaboð til
foreldra barna og unglinga um stefnuleysi
og afturhald í málaflokknum. Tannlæknar
lýsa sig enn og aftur fúsa til samstarfs með
öllum þeim sem láta sig málið varða og
hvetja stjórnvöld til að marka sér raunhæfa
stefnu til bættrar tannheilsu þjóðarinnar.
Eftir Kristínu
Heimisdóttur
Kristín
Heimisdóttir
Gerum öll eitthvað í málunum
Höfundur er formaður Tannlæknafélags Íslands.
» Verði tímabundin
hækkun á endur-
greiðslu dregin til
baka um áramót, eru
það skýr skilaboð til
foreldra um stefnu-
leysi og afturhald í
málaflokknum.