Morgunblaðið - 06.11.2012, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. NÓVEMBER 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Bandaríkja-menn gangaað kjörborði
í dag. Sennilega er
óhætt að taka niður-
stöður óteljandi
fréttaskýrenda,
einkum banda-
rískra, saman í eina
niðurstöðu og segja:
Kosningarnar teljast enn tvísýn-
ar, en sá merkjanlegi munur sem
þó sést, svo lítill sem hann er,
telst vera Obama forseta í hag og
hann fái að halda hinu eftirsótta
heimilisfangi, 1600 Pennsylvania
Avenue.
Leikmenn í fræðunum og að
auki langt í burtu frá „átaka-
svæðinu“ eiga ekki gott með að
bæta nokkru við þetta. Enda
þarf ekki lengi úr þessu að bíða
eftir lokaniðurstöðu. En það er
þó hættulítið að hugsa upphátt
um nokkur atriði. Niðurstöður
fréttaskýrenda byggjast á skoð-
anakönnunum og auðvitað eink-
um hinum nýjustu. Fylgiskann-
anir á landsvísu hafa ýmsa
annmarka. Þeirra á meðal þann
sem leiðir beint af bandaríska
kjörmannakerfinu. Fái fram-
bjóðandi flest atkvæði í ríki fær
hann alla kjörmenn þess. Önnur
atkvæði, umframatkvæði sigur-
vegarans sem önnur „falla dauð“
eins og það er kallað.
Frambjóðandi sem hefur mik-
inn styrk í fjölmennum kjör-
dæmum svo sem eins og Kali-
forníu og New York nýtist sá
umframstyrkur til að fá háa tölu
í könnunum á landsvísu. Það
gæti þýtt að keppinauturinn sem
væri undir í þeim kjördæmum en
þó með helming fylgis á lands-
vísu, Romney í núverandi tilviki,
væri þar af leiðandi mun sterkari
í minni kjördæmunum, þar sem
Obama hefur hingað til verið tal-
inn hafa örlítinn meirihluta. Sum
þeirra kjördæma eru talin geta
ráðið úrslitum kosninganna. En
þá kemur annað atriði til sög-
unnar, sem gæti á hinn bóginn
snúið dæminu Obama í vil.
Í upphafi ritstjórnargrein-
arinnar var sagt „Bandaríkja-
menn ganga að kjörborði í dag.“
Þetta er auðvitað satt og rétt, en
þó eingöngu eins langt og það
nær. Bandarískar kosningar
fara af sögulegum ástæðum fram
á þriðjudegi. Það er nú orðið um-
hendis fyrir marga að kjósa á
virkum degi vinnuviku. Meðal
annars þess vegna kjósa sífellt
fleiri Bandaríkjamenn utankjör-
fundar. Þetta hlutfall fer hækk-
andi.
Nýjar skoðanakannanir eru
úrtakskannanir og reiknaðar
niðurstöður þeirra taka jafnt til
þeirra sem þegar hafa kosið
utankjörfundar sem hinna. Nú
liggur fyrir að Romney byrjaði
ekki að draga á forsetann fyrr en
eftir að hann þótti hafa betur í
fyrstu kappræðu þeirra af þrem-
ur. Og þótt fram-
bjóðandi repúblik-
ana hafi verið mun
drýgri á enda-
sprettinum en spáð
var virðist hann þó
ekki hafa náð lengra
en svo að hann
standi nú jafnfætis
forsetanum. Af
þessu mætti hugsanlega draga
þá ályktun að Obama forseti hafi
öruggan meirihluta í utankjör-
fundaratkvæðum, því þau voru
jú greidd á meðan hann hafði
enn ótvíræða forystu. Romney
dugi því ekki að mælast nú með
jafnmikið fylgi og forsetinn í
þeim atkvæðum sem falla á kjör-
dag. Því eigi Obama sigurinn vís-
an og kosningarnar séu í raun
ekki tvísýnar.
En þeir sem hallastir eru und-
ir Mitt Romney telja ekki
ástæðu til að missa alla von, þótt
þeir andmæli ekki framan-
greindum rökum. Þeir tefla hins
vegar öðrum fram á móti. Þeir
segja að líkön kannanafyrir-
tækja séu gölluð og með inn-
byggða kerfisvillu sem koma
muni í ljós á kjördag. Skoðana-
kannanir byggist í framreikningi
sínum á fyrirliggjandi upplýs-
ingum um kosningaþátttöku
demókrata, repúblikana og
óháðra eins og hún var í seinustu
kosningum. Það sé hið viðtekna
vinnulag. En þá sé ekki tekið
með í reikninginn að á þeim tíma
hafi stemningin verið með demó-
krötum og Obama verið nýtt
pólitískt goð og haft mikið að-
dráttarafl. Ungt fólk og óákveðið
hefði því flykkst að honum. Nú
sé þessu öfugt farið.
Margir hafi orðið fyrir von-
brigðum með hinn „mikla merk-
isbera breytinganna“ enda hafi
orðið minna úr en heitið var.
Obama sé því ekki lengur maður
„augnabliksins“ og demókratar
ekki upptendraðir eins og þeir
voru haustið 2008.
Repúblikanar séu hins vegar
miklu sannfærðari um sinn
mann nú en þeir voru árið 2008
og þurfi að auki ekki að mæta
hrifningaröldu á borð við þá sem
Obama vakti þá upp. Af þessum
ástæðum muni repúblikanar
fjölmenna á kjörstað á meðan
demókratar verði mun þyngri á
sér en í seinustu kosningum. Þar
við muni bætast að kosninga-
maskína repúblikana á kjördag
sé oftast skilvirkari en demó-
kratanna, þótt á móti komi að
Obama hafi miklu digrari kosn-
ingasjóði en andstæðingurinn,
auðkýfingurinn Romney.
Framangreindar vangaveltur
eru fjarri því að vera tæmandi
taldar. Og sjálfsagt kunna þær
að vera ómarkvissar, ónákvæm-
ar og jafnvel misvísandi. En þær
eru hvað sem því líður ein
ástæða til viðbótar til að búast
við áhugaverðri kosninganótt.
Fylkingar forseta-
frambjóðenda í
Bandaríkjunum telja
báðar enn að þeirra
maður geti sigrað í
dag}
Pennsylvaníubreiðgata
nr. 1600 að veði
N
ú þegar tónlistarhátíðinni Iceland
Airwaves er nýlokið er íslenskt
tónlistarfólk eflaust mörgum of-
arlega í huga. Ég fór að hugsa
um það hvað einkenndi þá ís-
lensku tónlistarmenn sem eru hvað vinsælastir
núna. Þegar ég var unglingur var dauðarokkið
vinsælt, auk þess voru rokkararnir í Jet Black
Joe í miklum metum og svo voru sveitaballa-
hljómsveitirnar alltaf í stuði. Hvort sem um er-
lendar eða innlendar sveitir var að ræða var
ímyndin á þessum tíma svolítið drykkja og
djamm, rokk og ról, og það var ekki efst á listan-
um hjá tónlistarmönnum að vera góðar fyr-
irmyndir þó að þeir hafi eflaust flestir verið
bestu skinn og aðeins að uppfylla staðla ímynd-
arinnar.
Þá kom „Sigur Rósar“ tímabilið, tónlist-
arfólkið gerðist þögult og fjölmiðlafælið. Það faldi sig á bak
við húfur og máltíðir þess virtust samanstanda af loftinu
einu saman, var fölt og fálátt. Tónlistin var lágstemmd í takt
við það. Fínar fyrirmyndir sem létu svo lítið fyrir sér fara að
fyrirmyndarbragur þeirra fór framhjá flestum. Svo fór að
færast aðeins meiri kraftur í þetta og í dag finnst mér ein-
kenni tónlistarmanna vera andlegt heilbrigði og hamingja.
Svo virðist sem tímar dauðadrykkju, dóps, dólgsháttar og
daufleika séu liðnir, að því að virðist segi ég því þetta er mín
upplifun af þessu og ég hef ekkert annað fyrir mér.
Þetta fólk kemur fram í fjölmiðlum og talar af skynsemi,
heldur sér á jörðinni, kann að meta jörðina, ber virðingu
fyrir lífinu og öðrum manneskjum. Þeim finnst
velgengnin ekki sjálfsögð og þakka fyrir sig.
Það virðist sem heilbrigð lífssýn sé í tísku núna;
að kunna að meta lífið, vera hamingjusamur,
metnaðargjarn, heilbrigður og hugsandi. Það
er ekkert skammarlegt við það að vera Íslend-
ingur og flestir nýta rætur sínar til listsköp-
unar. Allt þetta skilar sér í tónlistina og í text-
ana sem eru orðnir vel læsilegir og ljóðrænir,
uppfullir af skilaboðum um að lifa lífinu fallega.
Einn boðberi hamingjunnar núna er Jónas
Sigurðsson. Ég fór á tónleika með honum ný-
verið þar sem stemningin, krafturinn og ham-
ingjan voru svo áþreifanleg að mér datt helst í
hug að þetta væri eins og að vera í hálfgerðum
trans trúarbragða, Jónas predikaði hamingj-
una og áhorfendur voru söfnuðurinn sem söng
með í tónlistartrans. Hljómsveitin Of Monsters
and Men er gott dæmi um nýja kynslóð tónlistarfólks, þau
hafa verið algjörlega til fyrirmyndar sem og tónlistarfólk
eins og Mugison, Valdimar, Ásgeir Trausti, Sóley. Eldri
brýnin Páll Óskar og Bubbi eru líka ötulir talsmenn ham-
ingjunnar og heilbrigðs lífernis. Gæti þetta góða fólk sem
flytur okkur tónlistina í dag átt smá þátt í því að áfeng-
isneysla ungs fólks mælist orðið minni, að krakkarnir ein-
beita sér frekar að tónlistaskólanámi eða íþróttaiðkun en
djammi?
Hamingjan virðist sannarlega vera til staðar í íslensku
tónlistarlífi og það smitast vonandi í þjóðarsálina.
ingveldur@mbl.is
Ingveldur
Geirsdóttir
Pistill
Hamingjan er hér
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
H
runið árið 2008 olli for-
sendubresti á samn-
ingi Flugfélagsins
Ernis við ríkið um
innanlandsflug, að
mati Harðar Guðmundssonar, stofn-
anda, og framkvæmdastjóra félags-
ins. Samningurinn var gerður árið
2006.
„Rekstrarumhverfið gjörbreytt-
ist við hrunið,“ sagði Hörður. Hann
sagði að launakostnaður og innlendur
kostnaður væri í kringum 45%
rekstrarkostnaðar en kostnaður sem
réðist af gengi erlendra gjaldmiðla
væri 65%. Þar vægi þyngst eldsneyti,
varahlutir, þjónustugjöld og áskriftir
að fyrirmælum o.fl.
Ný gjöld hafa verið lögð á flugið,
t.d. kolvetnisjöfnunargjald og loft-
rýmisgjald sem samtals eru um 16
milljónir kr. á ári hjá félaginu. Lend-
ingargjöld, farþegaskattar og önnur
gjöld til Isavia hafa einnig hækkað
verulega síðan samið var og eru ná-
lægt 60 milljónum á ári. Aukið reglu-
verk og eftirlit í kringum flug-
starfsemina hefur og aukið kostnað.
Hörður sagði að hækkanirnar hefðu
aðeins verið bættar að hluta.
Miklar eldsneytishækkanir
Þegar félagið hóf flug til Hafnar
í Hornafirði, árið 2007, var hver ferð
styrkt um 91.024 kr. Fyrir það var þá
hægt að fá 1.736 lítra af eldsneyti. Þá
þurfti 4,2 farþega til að borga elds-
neytið á leiðinni. Nú þarf 7,6 farþega
til að borga sama eldsneytismagn.
Styrkurinn er verðtryggður og er nú
149.822 kr. fyrir hverja ferð. Fyrir
það fæst 1.001 lítri af eldsneyti í dag.
„Meðalfargjald á Hornafjörð, þegar
við tókum samninginn, var um 9.500
kr. Í dag er fargjaldið að meðaltali í
kringum 15.000 kr. Hefði fargjaldið
fylgt eldsneytisverði ætti það að vera
27.000 kr. aðra leiðina í dag,“ sagði
Hörður.
Auk eldsneytis kaupir félagið
varahluti erlendis fyrir um sjö millj-
ónir á mánuði. Flugvélarnar eru fjár-
magnaðar í dollurum og því verður að
tryggja þær erlendis og borga ið-
gjaldið í erlendri mynt.
Flugfélagið Ernir missti spón úr
aski sínum þegar hætt var að styrkja
flug til Sauðárkróks um síðustu ára-
mót. Styrktum ferðum til Hafnar og
Gjögurs var líka fækkað. Alls hefur
styrktum ferðum verið fækkað um
324 á ári.
Hörður sagði að félagið hefði
hvorki getað fækkað áhöfnum né
flugvélum þrátt fyrir minni styrki.
Þetta olli verri nýtingu tækja og
mannskapar og jók rekstrarkostnað
á því flugi sem eftir var umtalsvert.
Hörður sagði að félagið hefði byrjað
óstyrkt flug bæði til Vestmannaeyja
og Húsavíkur til að auka nýtingu
tækja og mannafla. „90% af okkar
flugi eru almenningssamgöngur inn-
anlands, aðeins 15% af tekjum okkar
eru í erlendri mynt,“ sagði Hörður.
„Við verðum að fá úr því skorið hjá
samgönguyfirvöldum hvort áfram
eigi að greiða fyrir almennings-
samgöngur, eða við eigum að draga
saman seglin og segja upp starfs-
fólki.“ Hjá félaginu störfuðu 60
manns í sumar en 48-50 í vetur.
Hörður sagði að Flugfélagið
Ernir væri engin afæta á ríkinu, það
fengi um 134 milljónir á ári í gegnum
samninginn en skilaði ríkinu á
fjórða hundrað milljóna í þjón-
ustugjöldum og sköttum. „Fyr-
irtækið leggur miklu meira til
ríkisins en það fær,“ sagði
Hörður. „Framtíðin er óljós, en
það er góður skilningur hjá
öllum þeim sem um málið
hafa fjallað. Það skilja all-
ir að við erum að búa til
hellings tekjur fyrir
ríkið og marga fleiri.“
Hrunið segir til sín í
innanlandsfluginu
Morgunblaðið/Ernir
Innanlandsflug Flugfélagið Ernir var stofnað fyrir 43 árum og hefur að-
allega sinnt innanlandsflugi en einnig sjúkraflugi til útlanda.
Innanlandsflugið var á dagskrá
fundar umhverfis- og sam-
göngunefndar Alþingis í gær.
Meðal gesta var Hörður Guð-
mundsson, stofnandi og fram-
kvæmdastjóri Flugfélagsins
Ernis. Um síðustu mánaðamót
var óvíst hvort félagið myndi
halda áfram áætlunarflugi í vet-
ur vegna skorts á opinberu
framlagi til flugsins. Sam-
komulag náðist síðan á milli
vegamálastjóra og Ernis um að
félagið haldi áfram áætl-
unarflugi að minnsta kosti
næstu vikurnar.
Flugfélagið Ernir er nú með
áætlunarferðir á Gjögur, Bíldu-
dal og Höfn í Hornafirði og fær
styrk frá ríkinu vegna þess
flugs. Einnig flýgur Flug-
félagið Ernir til Vest-
mannaeyja og Húsavíkur.
Auk þess sinnir félag-
ið sjúkraflugi héðan
til útlanda, m.a.
með sjúklinga í líf-
færaskipti.
Samið um
næstu vikur
FLUGIÐ RÆTT Í UMHVERF-
IS- OG SAMGÖNGUNEFND
Hörður
Guðmundsson