Morgunblaðið - 16.02.2013, Blaðsíða 16

BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Lesa má úr svörum sérfræðings
framkvæmdastjórnar ESB í neyt-
endalöggjöf að ólöglegt sé að veita
verðtryggð lán án þess að taka tillit
til verðbólgu í árlegri hlutfallstölu
kostnaðar og
heildar-lántöku-
kostnaði. Fallist
EFTA-dómstóll-
inn á þessa nið-
urstöðu í próf-
málum gæti það
orðið afdrifaríkt
á Íslandi. Má í
því samhengi
nefna málshöfðun
Hagsmunasam-
taka heimilanna
gegn Íbúðalánasjóði sem rætt hefur
verið um að gæti kostað ríkið
hundruð milljarða.
Það var sérfræðingurinn Maria
Lissowska sem svaraði fyrirspurn
dr. Mariu Elviru Mendez-Pinedo,
prófessors í Evrópurétti við Há-
skóla Íslands, fyrir hönd Tonio
Borg, sem fer með heilbrigðis- og
neytendamál í framkvæmdastjórn
ESB, en spurningin var jafnframt
lögð fyrir Stefan Füle, stækkunar-
stjóra sambandsins.
Tilefnið var rannsóknir um lög-
mæti verðtryggingar í ljósi Evrópu-
réttar sem Mendez-Pinedo hefur
stundað undanfarin ár og umsagnir
sem hún og fleiri sendu til Alþingis
vegna nýs frumvarps til laga um
neytendalán. Aðrir sérfræðingar
hafa rannsakað verðtryggingu og
má þar nefna að Íris Ísberg og Arn-
ar Kristinsson sömdu meistararit-
gerðir undir hennar umsjón.
Ófrávíkjanlegt skilyrði
Kjarninn í svari Lissowsku er, að
mati Mendez-Pinedo, að verð-
tryggðir lánasamningar eins og
framkvæmdin er á Íslandi, stangist
á við lög um neytendalán. Ófrávíkj-
anlegt skilyrði er að lánveitandi
upplýsi neytandann um heildar-
kostnað af lántöku fyrirfram. Lög
um neytendalán nr. 121/1994 tóku
gildi í tengslum við aðild Íslands að
EES-svæðinu og byggjast á tilskip-
un 87/102/EBE um neytendalán.
Tilskipun 2008/48/EB um lána-
samninga fyrir neytendur kveður á
um skyldu söluaðila til að upplýsa
um kostnað við lántöku þegar láns-
tilboð er auglýst, þegar neytandi
spyrst fyrir um það og loks þegar
samið er um lántöku. Samkvæmt
svörum íslenskra stjórnvalda í sam-
bandi við inngöngu Íslands í ESB
hefur sú tilskipun að hluta verið inn-
leidd í íslenskan rétt með lögum um
neytendalán nr. 121/1994 þar sem
reglur um útreikning árlegrar hlut-
fallstölu kostnaðar og heildarlán-
tökukostnað eru svipaðar og í til-
skipun 87/102/EBE um
neytendalán.
Ekki óheimil í eðli sínu
Verðtrygging neytendalána er í
eðli sínu ekki óheimil samkvæmt
Evrópurétti, en er háð mjög ströng-
um skilyrðum um upplýsingaskyldu
allan lánstímann samkvæmt tilskip-
un um neytendalán, að því er fram
kemur í svari sérfræðingsins.
Framkvæmdin verði að vera í
samræmi við neytendalánalöggjöf,
samningalög og lög um óréttmæta
viðskiptahætti. Almennar reglur um
fasteignaveðlán séu ennþá í vinnslu
hjá Evrópusambandinu.
Samkvæmt tilskipun um neyt-
endalán getur verðtrygging lána-
samnings ekki talist til heildarlán-
tökufjárhæðar þar sem heildar-
upphæð láns til neytanda breytist
ekki. Breyting höfuðstóls og vaxta-
kostnaðar verður því að teljast sem
lántökukostnaður í skilningi regln-
anna. Verður því að líta á verðbætur
sem kostnað sem fellur undir reglur
um heildarlántökukostnað, að því er
segir í svari sérfræðingsins.
Verðtrygging geti því ekki fallið
utan reglna um upplýsingagjöf og
reiknireglna árlegrar hlutfallstölu
kostnaðar. Framkvæmd verðtrygg-
ingar feli því hugsanlega í sér órétt-
mæta samningsskilmála eða órétt-
mæta viðskiptahætti þegar skilyrði
tilskipana Evrópusambandsins hafa
ekki verið virt.
Ákvörðunin um það hvort skilmáli
um verðtryggingu teljist vera
ósanngjarn samningsskilmáli eða
óréttmætir viðskiptahættir sé í
höndum íslenskra dómstóla með vís-
an til atvika máls hverju sinni.
Telur dr. Mendez-Pinedo að í
þessu svari felist að sé heildarlán-
tökukostnaður ekki tilgreindur við
lántökuna standi Íslendingar
frammi fyrir aðstæðum sambæri-
legum þeim sem koma fram í mál-
um C-76/10 Pohotovost og C-453/10
Perenicová fyrir Evrópudómstóln-
um.
Fella bæri niður allan kostnað
Hefði sú staða í för með sér að
fella bæri niður allan kostnað af lán-
um sem ekki uppfylltu skilyrði
reglnanna. Þetta leiðir af þeirri
staðreynd að dómstólum ber að
túlka innlendan rétt í samræmi við
skuldbindingar Íslands samkvæmt
EES-samningnum og í því felst að
taka mið af túlkun Evrópudómstóls-
ins, að því er Morgunblaðið hefur
eftir heimildarmönnum sínum.
Morgunblaðið/Golli
Framkvæmdir Mikið hefur verið rætt um verðtrygginguna, kosti hennar og
galla. Nú hefur framkvæmdastjórn ESB sagt álit sitt á henni.
Verðtryggð lán
geti verið ólögleg
 ESB vísar til krafna um upplýsingaskyldu lánveitenda
GENEVA S
Magnari, útvarp, iPod stöð
og klukka.
GENEVA M
Magnari, útvarp, iPod stöð,
klukka.
Verð: 65.000.-
Tilboð: 50.000.-
Verð: 114.000.-
Tilboð: 90.000.-
Verð: 150.000.-
Tilboð: 110.000.-
www.genevalab.com
GENEVA L
Magnari, útvarp,
iPod stöð, CD.
Verð: 200.000.-
Tilboð: 160.000.-
GENEVA XL
Magnari, útvarp,
iPod stöð CD
Verð: 366.000.-
Tilboð: 290.000.-
Standur: 30.000.-
Standur: 30.000.-
GENEVA M/CD
Magnari, útvarp, iPod stöð
og CD spilari.
thdan@simnet.is ÁRMÚLA 38 - SÍMI 588 5010
Söluaðili
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 2013
Spurður hvað umrædd niður-
staða gæti haft áhrif mörg ár
aftur í tímann segir Arnar það
vera álitamál.
„Hér þarf meðal annars að
horfa til fyrningarreglna. Kröfur
vegna skuldabréfa fyrnast á tíu
árum en kröfur vegna vaxta og
verðbóta fyrnast á fjórum árum.
Við erum ekki alveg búin að
greina það að fullu hvort tíu ára
reglan eigi við. Ef kostnaðarhluti
verðtryggðra lána verður dæmd-
ur ólögmætur gæti það að
minnsta kosti þurrkað út öll
verðbóta- og vaxtaáhrif af
hruninu og til framtíðar á gild-
andi samningum.“
Arnar telur einsýnt að stjórn-
völd þurfi að hafa aðkomu að
málinu, enda geti orðið hætta á
kerfishruni, líkt og haustið
2008.
„Við höfum skotið á að þetta
gætu verið allt í allt þúsund
milljarðar króna
miðað við ýtr-
ustu niður-
stöðu, þ.e. að
allur kostnaður
af lántöku falli
niður. Það er þó
aðeins lausleg
ágiskun.
Við teljum að
nú þurfi að-
komu stjórnvalda að málinu, að
það verði reynt að semja um
sanngjarna niðurstöðu á leið-
réttingum á þessum lánum, þótt
það sé í rauninni lagalega óþarft
að okkar mati.“
Eins og rakið er hér til hliðar
hafa Hagsmunasamtök heim-
ilanna höfðað mál vegna verð-
tryggðra lána. Það sama hefur
Verkalýðsfélag Akraness gert og
er sú málshöfðun frábrugðin að
því leyti að þar er horft til af-
leiðusamninga.
Leiðrétti áhrif hrunsins
HUGSANLEGAR AFLEIÐINGAR DÓMSINS
Arnar
Kristinsson
Maria Elivira
Mendez-Pinedo