Morgunblaðið - 16.02.2013, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 2013
Jakob Ágúst Hjálmarsson
Það er logndrífa svo ekki séryfir í Biltuna hinumeginBíldudalsvogsins. Húsinsem kúra á Búðareyrinni
eru snævi þakin og það logar enn á
götulýsingunni í rökkrinu. Það er eins
og ekki ætli að birta af degi og þó er
kominn 15. febrúar. Sól gæti skinið
þennan dag um allan bæ ef bjart væri
yfir. Það marrar þungt í snjónum á
þessari stuttu leið niður á bryggju.
Þar liggur Þormóður við bryggju-
hausinn. Það tókst að fá hann inn á
Bíldudal og þeir ætla að taka fólk
með. Það eru svo margir sem þurfa
að komast suður; ekki komið skip að
taka farþega síðan í nóvember. For-
ystumenn atvinnulífsins þurfa suður
að ræða við eigendur og banka um
rekstur liðins árs og horfur hins nýja.
Ungt fólk þarf að komast í vinnu,
enda uppgrip fyrir sunnan og vantar
fólk. Stríðsgróðinn er farinn að segja
til sín. Það er svo aldrei að vita hvort
Esjan kemur við á leið að norðan; um
það fást aldrei nein svör. Ekki kom
hún við á norðurleiðinni, enda á hrað-
ferð; ekki komið síðan í nóvember.
Það drífur að fólkið. Skipinu liggur
á. Það er með kjöt í lestinni frá
Hvammstanga sem þarf að komast í
vinnslu fyrir sunnan. Það dregst samt
talsvert að skipið geti farið og komið
fram undir kvöld þegar það kemst af
stað. Þá er allt þetta fólk búið að finna
sér einhverja holu um borð. Kon-
urnar fá koju. Yngra fólkið situr í
matsal og þar sem það finnur pláss.
Það er áfram logn þegar siglt er út
Arnarfjörðinn og komið á Patreks-
fjörð. Þar eru presturinn í Sauðlauks-
dal og skipstjóri af öðru skipi teknir
um borð eftir talsverða bið og þá eru
þau orðin 31 um borð. Þetta er of
margt fólk til þess að það geti farið
vel um það. Þetta skip er ekki neitt
farþegaskip. Þetta er línuveiðari og
síldarskip; leigt í strandflutninga af
Skipaútgerðinni til að bæta upp sigl-
ingaleysi vegna stríðsins.
Það er farið að kula þegar komið er
fyrir Blakk og í Grindavík er komið
illviðri. Þá er um að gera að komast
suður áður en hann nær inn á landið
og á siglingaleiðina af alvöru. Þor-
móður er gangskip eftir því sem ger-
ist og getur verið kominn til Reykja-
víkur áður en langt verði liðið á næsta
dag. Verst með þessar tafir allar.
Skipið hefði eiginlega getað verið
komið langleiðina suður núna. En það
er vont að átta sig á veðrinu þegar
engar eru veðurfréttirnar.
Það er orðið ærið hvasst þegar
komið er undir Snæfellsnes og skyn-
samlegt að leita vars. En þá er eins
víst að kjötið verði ónýtt. Alls er óvíst
hversu lengi veðrið standi. Þormóður
ver sig vel og vindurinn er svo sunn-
anstæður að það getur orðið skaplegt
sjólag þegar komið verður inn á
Faxaflóa. Öldurnar ganga yfir skipið í
röstinni við Öndverðarnesið og um
borð eru flestir orðnir sjóveikir og
bera sig illa. Þetta verður mikill barn-
ingur áður en lýkur.
Ofviðri
Voðalega er veðrið orðið slæmt!
Það rýkur allur flóinn og allt að fjúka
sem laust er. Vindurinn vælir um ufs-
irnar á Stýrimannastígnum og hriktir
í húsinu. Ætti Þormóður ekki að vera
kominn? Hefði hann ekki átt að vera
kominn í morgunn og nú er komið
fram yfir hádegi? Það er vont að bíða
í óvissu eftir sínum nánustu og vita af
þeim í óveðri á hafinu.
Radíóið er fengið að kalla hann upp
en fær ekkert svar. Það er snarvit-
laust veður og öll skip í höfn sem við
strendur eru. Ellefu vindstig á Hellis-
sandi. Það er fárviðri! Varðskipið Sæ-
björg er á leið inn Faxaflóann og
reynir að ná sambandi en á nóg með
sig að komast í heila höfn. Loks næst
samband um kvöldmatarleytið. Það
er spurt hvenær Þormóður sé vænt-
anlegur: „Slóum Faxabugt. Get ekki
sagt um það núna,“ er svarið. Þá er
skipið búið að berjast í vaxandi illviðri
frá því um nóttina og berst nú í ofsa-
viðri við stórvaxnar öldurnar. Það er
ekki um annað að ræða en að láta
skipið horfa beint upp í og áfram
verður það að halda því ekki tjóir að
slá undan. Það er bara að vona að
stefnan verði ekki of grunnt og skipið
lendi í Garðskagaröstinni.
Um hálfellefu hefur skipið tekið í
sig mikinn sjó, því í skeyti frá því seg-
ir: „Erum djúpt úti af Stafnesi. Mikill
leki kominn að skipinu. Eina vonin er
að hjálpin komi fljótt.“ Það er þá
komið vestur úr röstinni og veð-
urhamurinn ólýsanlegur og öng-
þveitið og háskinn hefur fangað
hverja sál. Brotsjór hefur riðið yfir
skipið og tekið burtu björgunarbát-
inn og flekann og svipt burtu öllu sem
enn var ofanþilja. Það allt rak við
Melaberg rétt við Hafnir. Áfram
heldur barátta skipverjanna við að
halda skipinu á floti í nokkra klukku-
tíma en hún verður árangurslaus.
Sjórinn verður brátt svo mikill í
skipinu að vélin stöðvast, og þá er
stríðið tapað. Vélarvana skip á sér
varla neina von í slíkum hamförum
náttúrunnar. Enn ríður brotsjór yfir
og brýtur af brúna og stjórnlaust
berst Þormóður með stormi og
straumi í norðausturátt og að lokum
upp á Garðskagaflösina þar sem hann
brotnar. Flakið berst í sjólokunum
inn með landi og hverfur þar í djúpið.
Klukkan er 3:13 aðfaranótt 18. febr-
úar. Allt þetta fólk lætur líf sitt. Ekk-
ert þeirra var til frásagnar um þann
mikla hildarleik sem háður var né þá
angist sem heltók hjartarætur
mæðra og feðra um borð um hvernig
börnum þreirra sem heima biðu ótíð-
indanna mundi farnast án forsjár
þeirra.
Örlög ráðin
Daginn eftir er veðrið að ganga
niður og leit er hafin. Þeir sem vilja
vita þurfa ekki að spyrja. Þungt er yf-
ir mönnum á Alþingi, skrifstofu
Skipaútgerðar ríkisins og víðar, og
blaðamenn safna sér upplýsingum
um hverjir hafi verið um borð í Þor-
móði. Var þetta virkilega svona
margt fólk? Þrjátíu og einn, þar af níu
konur og lítill drengur.
Flugvélar bandaríska hersins og
„Íslenska flugvélin“ fljúga yfir svæðið
og skip sigla á líklegar siglingarslóðir
Þormóðs. Togarinn Gyllir finnur brak
úr Þormóði og lík konu. Með því var
staðfesting fengin á verstu grun-
semdum. Á fjörum á Akranesi og
Mýrum finna menn síðar reka og á
sjó meira brak. Næstu daga og allt
fram eftir sumri finna menn lík og
verða þau alls níu sem finnast.
Heima á Bíldudal bíður fólkið milli
vonar og ótta fimmtudaginn 18. febr-
úar. Síminn er lokaður og það býður
fólkinu hið versta í grun. „Engar
fréttir enn sem góðar geta talist,“
segir símstöðvarstjórinn. Fólkið horf-
ir vanmegna út yfir sjóinn sem er alls
ekki hættulegur að sjá þessa stund-
ina.
Bátur kemur eftir miðjan dag
norðan yfir fjörð og sóknarpresturinn
á Hrafnseyri gengur á land og hefur
lengri og þyngri göngu en hann átti
nokkurn tíma farna. Hann kemur
fyrst á prestssetrið og flytur þar þær
fréttir að heimilisfaðirinn sé drukkn-
aður sem og þau öll sem voru með
honum á skipinu. Samt fer prestsfrú-
in með honum á næsta stað þar sem
eru samankomin átta systkin sem
hafa misst foreldra sína og þrjú
þeirra enn á barnsaldri. „Hvernig
getur Þormóður hafa farist með öllu
þessu fólki,“ er spurt.
Svo halda þeir leiðar sinnar, prest-
urinn sjálfur ókunnugur fólkinu með
Enginn var til frásagnar
Skipið Vélskipið Þormóður sem fórst 18. febrúar 1943. Njáll h.f. Bíldudal átti skipið en skipaútgerð ríkisins hafði leigt það til strandsiglinga.
Fyrir sjötíu árum varð eitthvert mannskæðasta slys Íslandssögunnar þegar 31 maður fórst við Garðskaga í fárviðri. Samúð þjóðarinnar beind-
ist að sjávarþorpinu Bíldudal sem varð fyrir mestum mannskaðanum. Níu konur og eitt barn voru um borð og fern hjón. Sorgarathafnir voru
haldnar víða um land og fjársöfnun var haldin eftirlifendum til styrktar. Umræður um öyggismál sjófarenda urðu pólitískar og heitar.
Þormóðsslysið 18. mars 1943
Kópavogur  544 5000
Njarðvík  421 1399
Selfoss  482 2722www.solning.is
Smurþjónusta RafgeymarSmáviðgerðir RúðuvökviRúðuþurrkur
JEPPADEKK
ER Í LAGI MEÐ BREMSURNAR?
VIÐ GETUM AÐSTOÐAD!
EINFÖLD ÁKVÖRÐUN
VELDU
ÖRYGGI
FYRIR ÞIG OG ÞÍNA
TILBOÐ
Á BREMSU-
KLOSSASKIPTUM
EF VARAHLUTIR ERU KEYPTIR HJÁ SÓLNINGU
AðeinS kR. 2.000