Morgunblaðið - 27.04.2013, Blaðsíða 38

38 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. APRÍL 2013
Nýlega birti Morgunblaðið ýmsar
fróðlegar upplýsingar um menntun á
Íslandi og í nágrannalöndunum. Það
var þarft innlegg í umræðuna, því
löngu er ljóst að góð menntun er einn
af hornsteinum farsæls samfélags. Á
sama tíma og þúsundir manna finna
ekki vinnu við hæfi ná ýmis fyrirtæki
ekki að vaxa og dafna vegna skorts á
starfsfólki sem getur tekist á við verk-
efni sem krefjast sérhæfðrar þekk-
ingar og þjálfunar. Eðlilegt væri að
stjórnmálaumræða fyrir kosningar
snerist um menntun og hvernig hana
mætti bæta fremur en um millifærslu á fé milli þjóð-
félagshópa á umdeilanlegum forsendum eins og nú
er raunin.
Tölurnar sem Morgunblaðið birti 24. apríl segja að
grunnskólinn á Íslandi sé töluvert dýrari en að
meðaltali í OECD. Leikskólinn er miklu dýrari.
Kostnaður við rekstur háskóla er hins vegar miklu
lægri á Íslandi en víðast annars staðar. Skyldi
grunnskólinn þá ekki vera framúrskarandi, en há-
skólarnir slakir? Ekki virðist svo vera.
Háskóli Íslands hefur verið á uppleið og er nú á
lista yfir 300 bestu háskóla heimsins, en engum sög-
um fer af því að íslensk grunnskólabörn skari fram
úr. Þvert á móti, það fer mörgum sögum af himinháu
brottfalli úr framhaldsskóla strax að lokinni 10 ára
grunnskólamenntun.
Hvað skyldi valda brottfallinu? Við stórum spurn-
ingum verða svör gjarnan löng og flókin, en stundum
þykir manni sem svörin blasi við, þótt fáir komi orð-
um að þeim. Um nokkurra ára skeið hefur höfundur
átt barn í skóla í Frakklandi. Í fyrstu bekkjum
grunnskóla undu öll börnin þar glöð við að lesa og
skrifa af kappi. Textarnir sem voru lagðir fyrir voru
innihaldsríkir og reyndu á. Á sama tíma léku ís-
lensku jafnaldrarnir sér við að teikna stafi og lesa yf-
irmáta einfalda texta. Ef þau þá sáu sér það fært. Ef
þau sáu sér það ekki fært, þá var það í góðu lagi.
Munurinn þarna á milli var himinhrópandi hvað
námið varðar. Ekki var áberandi mun-
ur á gleði barnanna.
Hvað bjóða svo stjórnmálamenn upp
á til að færa okkur fram á við í þessu
mikilvæga máli? Framsóknarflokk-
urinn vill „auka fjölbreytni námsleiða
til að mæta styrkleika námsmanna“.
Samfylking vill „sporna við brottfalli
með því að miða að því að allir nem-
endur stundi nám við hæfi“. Hvað er
verið að segja þarna? Er það annað en
að ef nemandinn kann hvorki að lesa,
skrifa né reikna eftir 10 ár í grunnskóla
þá þurfi að finna honum eitthvað annað
að gera? Getur verið að til sé farsælli
leið og að hún felist í að nemandinn læri að lesa,
skrifa og reikna á þessum 10 árum?
Sjálfstæðisflokkurinn vill að fjárframlag hins op-
inbera til náms fylgi nemanda á öllum skólastigum
og val nemandans ráði hvort þetta framlag gangi til
opinberra skóla eða fræðslustarfs á vegum einka-
aðila. Það er ekki ný hugmynd, heldur aðferð sem
reynd hefur verið í Svíþjóð í tvo áratugi með þeim ár-
angri að allir vildu þá Lilju kveðið hafa. Þar kvarta
menn ekki undan misrétti enda er skólum skylt að
taka við nemendum foreldrum að kostnaðarlausu.
Standi valið milli stefnu Sjálfstæðisflokks sem hef-
ur virkað annars staðar og stefnu Framsókn-
arflokksins og Samfylkingar er ákvörðunin ekki erf-
ið.
Ólíkar áherslur
í menntamálum
Eftir Sólrúnu Sverrisdóttur
Sólrún
Sverrisdóttir
»Eðlilegt væri að stjórnmála-
umræða fyrir kosningar sner-
ist um menntun og hvernig hana
mætti bæta fremur en um milli-
færslu á fé milli þjóðfélagshópa á
umdeilanlegum forsendum eins
og nú er raunin.
Höfundur er lögfræðingur.
Landey ehf. er dótturfélag Arion banka og fer með eignarhald bankans á nýbyggingum og fasteignaþróunarverkefnum.
Hátúni 2b | 105 Reykjavík | Sími 594 4200 | Fax 594 4201 | www.landey.is
Austurbakki 2
Um er að ræða byggingarrétt að 15.500 m2 skrifstofu- og
atvinnuhúsnæði við Austurbakka 2, Reykjavík. Reiturinn
er merktur nr. 2 á meðfylgjandi deiliskipulagsuppdrætti.
Spennandi tækifæri á lifandi svæði.
Nánari upplýsingar eru veittar á skrifstofu félagsins
Hátúni 2b í síma 594 4210 eða 660 4210,
netfang: landey@landey.is
ÍS
LE
N
SK
A
/S
IA
.I
S/
L
A
E
63
95
4
04
/1
3
Landey býður til sölu eftirtalin lóðarréttindi:
Kostnaðarhlutdeild sjúk-
linga í almennum lyfjum
hefur aukist mjög á þessu
kjörtímabili. Hún var um
30% 2007 en er núna um
40%.
Hinn 4. maí nk. verða
miklar breytingar á
greiðsluþátttökukerfi lyfja.
Markmiðin með breyting-
unum eru góð en undirbún-
ingurinn ónógur og tíma-
setningin sætir furðu.
Í hverju liggja mistökin?
 Stærstu mistökin eru að taka ekki alla
heilbrigðisþjónustuna undir eitt endur-
greiðslukerfi. Það skiptir engu máli hvað
kostnaðurinn heitir, hvort um er að ræða lyf
eða aðra heilbrigðisþjónustu. Aðalatriðið er
að sjúklingar séu varðir fyrir mjög háum
kostnaði við heilbrigðisþjónustu og gildir þá
einu hvort um einskiptiskostnað er að ræða
eða uppsafnaðan kostnað. Með því að taka
einn þátt út eins og hér er gert er ekki komið
í veg fyrir að kostnaður sjúklinga verði hár.
 Kynningin á kerfinu er ekki nægjanleg.
Hvar er ráðherra heilbrigðismála? Af hverju
er hann ekki til svara?
 Greiðsluþátttökureglugerðin kemur mjög
seint fram. Kom fyrir þremur vikum! Þeir
aðilar sem eru í samskiptum við sjúklinga fá
því mjög knappan tíma til að útskýra kerfið
fyrir skjólstæðingum sínum.
 Samskiptatæknin er ekki enn tilbúin. Það
þýðir að Sjúkratryggingar og apótek lands-
ins eru ekki tilbúin til að vinna eftir nýju kerfi
og unnið er dag og nótt til að hægt sé að ræsa
kerfið hinn 4. maí.
 Ekki er tekið tillit til lyfjakostnaðar ein-
staklinga fyrir gildistöku hins nýja greiðslu-
þátttökukerfis. Eftir breyting-
arnar geta sjúklingar þurft að
greiða mjög háar upphæðir við
fyrstu úttekt lyfja sinna, jafnvel
svo nemi tugum þúsunda. Þetta
er ávísun á að fólk hamstri lyf
enda eru öll apótek landsins full af
sjúklingum sem eru að sækja lyf
sín fyrir breytingarnar.
 Kerfið kemur ekki í veg fyrir
að lyfjakostnaður geti orðið mjög
hár hjá sjúklingum nema í tilviki
lyfja sem SÍ greiðir í, sjúklingar
munu áfram greiða fyrir öll þau
lyf sem ekki hafa greiðsluþátttöku án nokk-
urrar hjálpar frá ríkinu.
 Það er ekki sjálfgefið að fólk fái svokallað
þakskírteini þegar hámarksupphæðum í
nýja kerfinu er náð. Sjúkratryggingar þurfa
fyrst að samþykkja umsókn frá lækni um
aukna greiðsluþátttöku Sjúkratrygginga og
eru í raun að yfirfara lyfjameðferð læknisins.
Hvað gerist ef Sjúkratryggingar samþykkja
ekki þakskírteini? Veit það einhver?
Þessar kerfisbreytingar eru ekkert smá-
mál. Þær eru stórmál fyrir þúsundir Íslend-
inga sem nú standa frammi fyrir spurning-
unni hvort þeir eigi laust fé til að leysa út
lyfin sín. Það er sjálfsögð krafa að ráðherrar í
ríkisstjórn Íslands svari fyrir þessar breyt-
ingar nú þegar.
Getur þú borgað
fyrir lyfin þín?
Eftir Guðlaug Þór
Þórðarson
Guðlaugur Þór
Þórðarson
» Aðalatriðið er að sjúk-
lingar séu varðir fyrir
mjög háum kostnaði við heil-
brigðisþjónustu …
Höfundur er alþingismaður og fyrrverandi
heilbrigðisráðherra.