Morgunblaðið - 04.09.2013, Blaðsíða 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. SEPTEMBER 2013
Þau 40 ár sem ég hefi
rekið fyrirtæki hefur oft
kreppt að, en aldrei, eins
og eftir hrunið 2008. Með
góðum mannskap, mikilli
vinnu, aðhaldi í manna-
haldi og fjárfestingum
tókst okkur að standa í
skilum og komast í gegn-
um kreppuna. Á sama
tíma hefur maður séð
önnur fyrirtæki fá af-
skrifuð hundruð milljóna
eða þúsund milljónir króna. Eitt fyr-
irtæki skuldaði t.d. 5 milljarða og fékk
4,5 (= milljón á dag í 12 ár) afskrifaða
fyrir að koma inn með 500 millj. kr.
Subbukennd útboð hafa einkennt sölu
þeirra fyrirtækja, sem þó hafa verið
seld opinberlega eftir miklar af-
skriftir. Þannig fékk fyrrnefnt fyr-
irtæki nokkrum vikum síðar að kaupa
á gjafverði annað fyrirtæki, sem hafði
fengið mikið afskrifað við end-
urskipulagningu. Enn önnur fyrirtæki
hafa bankarnir hreinlega tekið af „eig-
endunum“ og afhent öðrum skuldu-
nautum sínum í þeirri trú að með auk-
inni veltu standi þeir frekar í skilum
og tap bankans yrði minna. Auðvitað á
maður að vera þakklátur og stoltur af
því að geta staðið í skilum og ekki að
svekkja sig á þessu. Það er samt erfitt
að sætta sig við þessa óréttlátu mis-
munun fyrirtækja í ýmiss konar
rekstri. Öllu erfiðara er að horfa upp á
hvernig þeir, sem trúað er fyrir al-
mannafé fara með það á sama tíma og
þjóðin er yfirskuldsett. Hefði jafnvel
orðið gjaldþrota ef forsetinn hefði
ekki forðað okkur frá skuldafangelsi
Icesave og þar með að verða tekin yfir
af ESB.
Fyrir utan stóru málin, eins og spít-
ala, fangelsi og umferðarmiðstöð sem
er vitlaust staðsett, að ógleymdum
flugvellinum og lífeyrissjóðasukkinu,
eru óteljandi minni mál. Molar eru
líka brauð. Nýlegt dæmi er veglagn-
ing í Gálgahrauni, sem deilt hefur ver-
ið um. Kostnaður er um milljarður.
Ég velti fyrir mér hvort þörf sé á ve-
gaspottanum eða hvort hann hefði
ekki mátt bíða.
Annað dæmi er náttúruminjasafnið
í Perluna. Gangi dæmið ekki upp er
enginn ábyrgur og almenningur borg-
ar. Sá sem er í forsvari kom nýlega
fram í sjónvarpi og sagði 80 milljóna
kr. ársleigu ekkert mál því þeir
myndu selja inn fyrir 100 milljónir
króna á ári. Í mínum rekstri hefi ég
aldrei keypt vél án þess að geta reikn-
að í huganum að hún borgi sig mjög
fljótt upp. Einfaldur hugarreikningur
sýnir að safnið verður frá fyrsta degi
rekið með dúndrandi tapi og gæti
eyðilagt þá blómstrandi starfsemi,
sem er fyrir í Perlunni.
Til að færa sönnur á þessa fullyrð-
ingu bendi ég væntanlegum safn-
stjóra á að 80 milljóna króna leiga á
ári í 15 ár er staðreynd. Sala aðgangs-
eyris fyrir 100 milljónir kr. á ári er
spádómur. Jafnvel þó að
hann stæðist þá dugar 20
milljóna kr. mismunur
skammt fyrir rekstrinum.
Laun safnstjóra með
launatengdum gjöldum
verða vart minni en millj-
ón á mánuði miðað við það
sem maður hefur séð hjá
því opinbera. Það eru 12
milljónir á ári og þá eru
eftir átta. Stjórinn verður
ekki einn og lágmark
tveir hálfdrættingar í við-
bót við hann á launum og þá eru
komnar 4 milljónir kr. í mínus. Árni
Hjartarson, forseti Hins íslenzka
náttúrufræðifélags, ritaði nýlega
grein í Fbl. Þar kom fram að hönnun
og uppsetning safnsins í Perlunni
kostaði 500 milljónir króna. Standist
sú áætlun er kostnaður umfram
tekjur minnst 50 milljónir kr. á ári.
Safnstjóri áætlar sölu aðgangseyris
100 milljónir króna á ári. Miðað við
1.000 kr. aðgangseyri (ca. 7 evrur)
verða 100 þúsund manns að kaupa sig
inn á safnið árlega. Nú er það svo að
flestir, sem koma í Perluna eru er-
lendir ferðamenn í skipulögðum hóp-
ferðum. Rúturnar stoppa ½ klst., sem
er nóg til að komast á klósett og horfa
yfir bæinn, en of stutt til að skoða
veglegt náttúruminjasafn. Óvíst er að
hægt sé að skipuleggja hópferðir með
2-3 klst. stoppi í Perlunni. Það yrði þá
að sleppa öðru, sem ferðamenn gjarn-
an vilja sjá. Þannig fækkar heimsókn-
um þessa markhóps. Óvíst er hversu
margir vilja kaupa sig inn. Þeir gætu
alveg eins notið útsýnisins í göngu-
ferð umhverfis Perluna.
Rétt er að taka fram að ég er al-
gjörlega sammála öllu sem Árni
Hjartarson ritar í Fbl. um málefni
safnsins. Það er til háborinnar
skammar hvernig búið hefur verið að
safninu, en að klastra því inn í Perl-
una gæti orðið dapurlegur endir. Nær
væri að nota fjármagnið til að byggja
nýtt klæðskerasaumað hús yfir safnið
við Perluna, sem er góð staðsetning
með um ½ milljón heimsókna á ári.
Innangengt gæti verið úr Perlunni og
þar lægju frammi kynningarbækl-
ingar. Ferðamenn gætu fengið bækl-
ing stimplaðan hjá rútubílstjóra, sem
vottun um heimsóknina. Gegn fram-
vísun stimplaðs bæklings fengju þeir
afslátt á aðgöngumiða, ef þeir kæmu
aftur seinna.
Að lokum vil ég benda hagræðing-
arnefndinni á að skoða svona mál. Af
nógu er að taka.
» Það er til háborinnar
skammar hvernig
búið hefur verið að
safninu, en að klastra
því inn í Perluna gæti
orðið dapurlegur endir.
Höfundur er iðnrekandi og verkfræðingur.
Sigurður Oddsson
Ábyrgðarlaus sóun
á almannafé
Eftir Sigurð Oddsson
Umhverfis- og skipu-
lagsráð Reykjavíkur
tók vonda ákvörðun á
dögunum þegar meiri-
hlutinn ásamt fulltrúa
Vinstri grænna hafnaði
beiðni einkafyrirtækis
um að bjóða borg-
arbúum aukna þjónustu
í endurvinnslu. Nánar
tiltekið var um að ræða
umsókn Gámaþjónust-
unnar hf. um að fá að safna lífrænum
heimilisúrgangi frá heimilum til að
nýta til jarðgerðar. Við fulltrúar
Sjálfstæðisflokksins í ráðinu vorum á
móti þeirri ákvörðun að hafna beiðni
Gámaþjónustunnar, enda engin
ástæða til að vantreysta fyrirtækinu í
því verkefni.
Rök meirihlutans í ráðinu voru að-
allega þrenn; að söfnun lífræns úr-
gangs sé vandmeðfarin þar sem það
geti stafað af honum ólykt ef honum
er ekki safnað á tveggja vikna fresti,
að það sé hættulegt að blanda saman
þurrum endurvinnsluefnum eins og
pappír og lífrænum úrgangi vegna
sóttkveikjuhættu og að aukin umferð
sorpbíla yrði í kjölfar slíks leyfis.
Þessi rök standast ekki skoðun. Í
fyrsta lagi er ósköp ein-
falt að gera að skilyrði
starfsleyfisins að líf-
ræni úrgangurinn sé
sóttur að lágmarki á
tveggja vikna fresti ella
myndi starfsleyfið falla
úr gildi. Í öðru lagi hef-
ur Gámaþjónustan þeg-
ar yfir að ráða sorpbíl-
um sem eru tvískiptir
svo hvorki má gera ráð
fyrir hættu vegna
blöndunar lífræna úr-
gangsins við aðra end-
urvinnslu né í þriðja lagi að hætta sé
á aukinni umferð sorpbíla þar sem
bílarnir gætu því sinnt báðum verk-
efnum í sömu ferð.
Eftir stendur því einungis grímu-
laust vantraust gagnvart einkaað-
ilum. Gamla mantran um að hið op-
inbera sinni allri sinni þjónustu best
lifir greinilega enn góðu lífi. Það sem
er skrítnast við þá skoðun meirihlut-
ans nú er að einkaaðilar eru að bjóða
borgarbúum upp á betri þjónustu í
sorphirðu og endurvinnslu en borgin.
Gámaþjónustan sjálf hefur safnað líf-
rænum úrgangi frá fyrirtækjum í
Reykjavík án vandkvæða og hefur að
auki um nokkurt skeið safnað lífrænu
sorpi frá heimilum á Akureyri og Dal-
vík með góðum árangri.
Þessi óskiljanlega ákvörðun vekur
því upp vondar spurningar. Ein af
þeim er hvort ein ástæða hennar sé
hræðsla borgarkerfisins við að missa
þarna einhvern spón úr aski sínum?
Það er ekki hægt að fullyrða enda
væri það grafalvarleg afstaða ráða-
manna í mikilvægu hagsmunamáli.
Málið er mikilvægt því um er að ræða
þjónustu á markaði þar sem ætti að
þrífast heilbrigð samkeppni. Það er
bæði hagkvæmt fyrir borgarbúa og
tryggir þá hagsmuni þeirra að haga
sínum sorpmálum eftir óskum og
hentugleika hvers og eins. Að
ógleymdu mikilvægi aukinnar um-
hverfisverndar.
Kaldhæðni málsins er sú að meiri-
hluti sem skreytir sig með fallegum
markmiðum um endurvinnslu og um-
hverfisvernd stendur ekki við þau
þegar aðrir en embættismenn borg-
arinnar vilja bjóða borgarbúum betri
kosti.
Aukin þjónusta í ruslið
Eftir Hildi
Sverrisdóttur »Gamla mantran um að
hið opinbera sinni allri
sinni þjónustu best lifir
greinilega enn góðu lífi.
Hildur Sverrisdóttir
Höfundur er varaborgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins.
Einstök gæði á góðu verði
og vaxtalaus greiðsludreifing í 12 mánuði
Eldhúsinnréttingar
Þín veröld
X
E
IN
N
IX
13
05
002
Tunguhálsi 7 110 Reykjavík 554 1989 www.gardlist.is
Trjáfelling
og stubba-
tæting
FJARLÆGJUM LÍTIL SEM
STÓR TRÉ OG TÆTUM
TRJÁSTOFNA.
Við búum yfir mikilli reynslu og frábærum
tækjakosti þegar kemur að því að fella
stór sem smá tré. Stubbatætarinn er svo
frábær lausn til þess að losna við
trjástofna sem standa eftir í garðinum.