Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.09.2013, Blaðsíða 44

44 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15.9. 2013
F
yrst eftir kjör Ronalds Reagans sem
forseta Bandaríkjanna var algengt að
reynt væri að gera lítið úr honum, gáf-
um hans og andlegu atgervi. Reagan
lét sér fátt um finnast enda tilheyrði
hann því fámenni sem var hvorki upp-
tekið af því sem um það var sagt eða persónu sinni að
öðru leyti. Hann varð heimsfrægur maður en þó
frægastur fyrir það hve létt hann átti með að eiga
samtal við þjóð sína. „The Great Communicator“ er
eins og annað nafn á þessum 40. forseta Bandaríkj-
anna. Frambjóðendum úr röðum beggja stóru flokk-
anna þykir mest um vert að vera taldir líkjast Reagan
í framgöngu eða búa að nokkru yfir þeim hæfileika
hans sem talinn er hafa dugað honum best í forseta-
embættinu.
Horfið sjálfstraust
Fyrirrennari Reagans í forsetaembættinu, Jimmy
Carter, var samviskusamur forseti, jafnvel svo að
með eindæmum þótti. Hann var sagður vera að 18
tíma á sólarhring og setja sig inn í hvaðeina, stórt og
smátt. Enginn var betur að sér um þær skýrslur sem
inn í Hvíta húsið bárust en forsetinn. Hann hafi að
auki verið óspilltur og velviljaður forseti og ekki fjöl-
þreifinn í kvennamálum eins og þrír flokksbræður
hans á forsetastóli á síðustu öld þóttu vera. Samt er
naumast um það deilt í Bandaríkjunum að Carter hafi
verið misheppnaður forseti. Þess vegna tapaði hann
embættinu í hendur Reagans.
Fjölmörg verkefni biðu Reagans er hann tók til
starfa, hvort sem horft var til innanlandsmála eða út
á við. Reagan taldi öll sín framtíðarverkefni þó sam-
einast undir einum hatti. Hann yrði að endurreisa
sjálfstraust Bandaríkjanna. Og fáir neita því að það
tókst Ronald Reagan. Hann er einn af fáum forsetum
Bandaríkjanna sem fóru vinsælli frá forsetaembætt-
inu en þeir komu í það átta árum fyrr. Þótt Reagan
hefði létt yfirbragð, með sögur og gamanyrði á vörum
við flest tækifæri, sýnir sagan að hann gat verið harð-
ur í horn að taka. Hann átti ríkulegan þátt í sigri á
Sovétríkjunum í vopnakapphlaupinu og þau úrslit
urðu til þess að kerfið hrundi endanlega og komm-
únisminn í Austur-Evrópu og ríkjum fyrrverandi
Sovétsins hvarf eins og dögg fyrir sólu kapítalismans.
Gorbachev, síðasti sovétleiðtoginn, hefur sagt að þótt
hann hafi átt góð samskipti við Reagan og vinsamleg
varð honum ljóst að hann svifist einskis ef hann teldi
það þjóna sinni meintu góðu baráttu. Þegar vopna-
kapphlaupið hafi verið farið að reyna verulega á efna-
hagslegt þrek Sovétríkjanna hafi Reagan beitt sér af
mikilli hörku við olíuframleiðsluríkin um að lækka
verð á olíu umfram það sem eðlilegt gæti talist. Slík
lækkun var auðvitað til stundarvinsælda fallin heima
fyrir, en það var ekki efst í huga forsetans. Olíusala
var eina raunverulega gjaldeyrisuppsprettan sem
Sovétmenn bjuggu við. Verðlækkun á olíufatinu kom
sér bölvanlega fyrir þá, þegar þeir voru við það að
springa á limminu í vopnakapphlaupinu. Frá þessu
sagði gamli aðalritarinn í nýlegu sjónvarpsviðtali.
Mannjöfnuður
Mörgum verður hugsað til Reagans og forsetatíðar
hans um þessar mundir og honum og Obama forseta
er stillt upp til samanburðar vegna þeirrar stöðu sem
nú er uppi í Bandaríkjunum í innanlandsmálum og
áliti heimsbyggðarinnar á þeim. Það fer ekki á milli
mála að enn á ný hefur mjög dregið úr sjálfstrausti
Bandaríkjamanna, þótt það liggi sennilega ekki jafn-
lágt og þegar það var lægst í tíð Carters. Barack
Þegar þessir atburðir
gerast er Pútín
landstjóri í Sýrlandi
*Og þótt enn séu Bandaríkinmesta hernaðarveldi heimsog ekkert annað ríki nærri því að
skáka þeirri stöðu næstu árin er
þar ekki heldur allt sem sýnist.
Obama hefur veitt litla eða
ómarkvissa forystu út á við.
Reykjavíkurbréf 13.09.13