Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.09.2013, Blaðsíða 46

Viðtal
46 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15.9. 2013
hasa í Kongó, Lagos í Nígeríu, Jakarta í
Indónesíu, Lahore í Pakistan og Chennai á
Indlandi.
Með þessu eykst ásókn í hrávörur og þá
er bara eitt svæði í heiminum eftir ókannað
og eftir að nýta, það eru norðurslóðir. Menn
geta haft skoðun á því hvort gott eða slæmt
sé að nýta þær auðlindir en það sem við
þurfum að átta okkur á er að í kringum okk-
ur, utan okkar lögsögu, verða þær nýttar. Þá
er spurningin þessi: Eigum við að taka þátt í
þeirri nýtingu? Stöndum við hjá höfum við
ekkert um málið að segja. Það er að mínu
mati ábyrgðarlaust.“
Engir villimenn
– Hvers vegna?
„Vegna þess að Ísland var alltaf miðstöð
þjónustu fyrir Norðurheimskautið. Á árunum
1000 til 1200 upplifði Ísland sitt blómaskeið.
Því er oft haldið að okkur að Íslendingar
hafi verið algjörir villimenn á þessum tíma.
Það er öðru nær. Ísland náði miklum hæðum
í hátísku í fatnaði, handritagerð, menningu
og öðru. Það var vegna þess að Ísland var
miðstöðin. Öll nýting á auðlindum og þjón-
usta við Norðurheimsskautssvæðið fór í
gegnum Ísland. Við getum auðveldlega end-
urheimt þessa stöðu, höfum við áhuga á því.“
É
g skrifa þessa bók vegna þess að
mér finnst framtíð Íslands ein-
staklega björt og held að menn
geri sér almennt ekki grein fyrir
því hvað landið hefur upp á að
bjóða,“ segir Heiðar Guðjónsson fjárfestir og
höfundur bókarinnar Norðurslóðasókn – Ís-
land og tækifærin.
Hann segir þetta skýrast af breytingum
sem eru að verða á heimsvísu, þeirri helst að
mannkyni fjölgar gríðarlega hratt. „Þegar ég
fæddist rétt eftir 1970 voru þrír milljarðar
manna á jörðinni, þegar ég fer á eftirlaun
2040 verða þeir orðnir tíu. Hvernig ætlum
við að fara að því að fæða og klæða allt
þetta fólk og bjóða því upp á mannsæmandi
lífsgæði?“ spyr Heiðar,
Hann nefnir annað. „Fólk er í auknum
mæli að flytja í borgir, heimurinn er með
öðrum orðum að iðnvæðast meira og meira.
Borgarskipulag krefst til lengri tíma litið
minni orku en dreifðar byggðir. Borgum
með meira en tíu milljónir íbúa fjölgar stöð-
ugt. Í ár eru þær tuttugu og fimm en verða
nær fjörutíu árið 2025. Aðeins ein borg af
þeim fjórtán sem bætast við er á Vest-
urlöndum: Chicago. Hinar verða væntanlega
Chengdu, Dongguan, Guangzhou, Hangzhou,
Shenzhen, Tianjin og Wuhan í Kína, Kins-
– Hvernig eigum við að snúa okkur í þeim
efnum?
„Byrjum á því að átta okkur á því hvað er
að gerast í kringum okkur. Þegar maður
gerir áætlun er alltaf skoðað fyrst hvaða
þættir eru fyrir utan þitt áhrifasvið. Er
hnattræn hlýnun í gangi? Er veðrið aftur að
verða svipað og þegar víkingarnir námu
hérna land, þegar veðurfar var hlýrra?
Verður fólksfjölgun í heiminum virkilega
eins mikil og spáð er? Verður sókn í hrávör-
ur eins mikil og útlit er fyrir? Er það eitt-
hvað sem mun koma inn á okkar borð og ef
svo er viljum við taka þátt í því? Að mínum
dómi þurfum við að horfa fram veginn. Við
getum ekki búið til líf hér með því að liggja
í fortíðinni. Við verðum að búa okkur undir
framtíðina og taka þátt í þeim verkefnum
sem okkur hugnast þar.“
Evrópa gömul og þreytt
– Finnst þér líklegt að þetta sjónarmið eigi
hljómgrunn hér á landi, svo sem hjá stjórn-
völdum?
„Ríkisstjórn Íslands er með það í stjórn-
arsáttmálanum að Norðurslóðir séu svæði
sem eigi framtíðina fyrir sér. Það er mjög
auðvelt fyrir hana að fylgja þeim sáttmála
eftir með því til að mynda að búa til frí-
verslun við Grænland, efla fríverslun við
Færeyjar og önnur grannríki og ekki síður
efla stjórnmálasamband við þessi ríki frekar
en önnur.
Hvar verður fólksfjölgunin og efnahags-
uppgangurinn í náinni framtíð? Ekki í
gömlu Evrópu. Evrópubúar eru hættir að
fjölga sér og samfélögin eru orðin gömul og
þreytt. Það eru önnur samfélög sem halda
uppi heimsbúskapnum. Það er forvitnilegt
að bera saman háhýsin í París annars vegar
og Shanghæ hins vegar og velta fyrir sér á
hvorum staðnum verði meira líf í framtíð-
inni
Ég er bjartsýnismaður að eðlisfari og
vona að stjórnmálamenn séu það líka. Taka
þarf upplýsta ákvörðun, af eða á. Viljum við
vera með? Það þýðir ekkert að koma eftir
þrjátíu ár og segja: Ég vissi bara ekki af
þessum möguleika.“
– Þetta er skýr sýn. Hefurðu verið lengi
að þróa hana með þér?
„Ég hef lengi haft mikinn áhuga á því að
vera úti í náttúrunni og það hefur kennt
mér ýmislegt. Læra þarf á náttúruna, mað-
ur sigrast ekki á henni, heldur þarf að vinna
með henni. Náttúran ræður alltaf að lokum.
Þetta hvatti mig til að fara til Grænlands og
ferðast þar. Það er magnað að fara inn á
„Við verðum að búa okkur undir framtíðina og taka þátt í þeim verkefnum sem okkur hugnast þar,“ segir Heiðar Guðjónsson fjárfestir.
Íslendingar vita meira
um tunglið en Grænland
ÞAÐ ER ÁBYRGÐARLAUST HJÁ ÍSLENDINGUM AÐ STANDA HJÁ ÞEGAR AUÐLINDIR Á NORÐURSLÓÐUM VERÐA NÝTTAR.
ÞETTA ER SKOÐUN HEIÐARS GUÐJÓNSSONAR FJÁRFESTIS EN Í NÆSTU VIKU KEMUR ÚT EFTIR HANN BÓKIN NORÐURSLÓÐASÓKN
– ÍSLAND OG TÆKIFÆRIN. HEIÐAR ER FULLUR BJARTSÝNI EN SEGIR EKKI SAMA HVERNIG HALDIÐ ER Á SPÖÐUNUM.
Texti: Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Myndir: Ragnar Axelsson rax@mbl.is