Morgunblaðið - 11.12.2013, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. DESEMBER 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Nú er í tísku,einkumhjá nýrri
gerð stjórnmála-
manna og stjórn-
málaflokka sem
segjast ekki berj-
ast fyrir neinni ákveðinni
stefnu, að þykjast ekki heldur
reka pólitík með þeim hætti
sem gert hefur verið um lang-
an aldur. Besti flokkurinn í
Reykjavík er dæmi um þetta.
Oddviti hans hreykir sér af því
að borgarfulltrúar flokksins
hafi eftir kosningar þurft að
setjast niður og taka afstöðu
til þess hvað þeim fyndist um
skatta og önnur helstu mál.
Markmiðið var með öðrum
orðum aðeins að komast í
valdastólana en minna máli
skipti hvað gera skyldi þegar
þangað var komið.
Vinnubrögðin áttu líka að
breytast og vera ólík þeim sem
gömlu flokkarnir höfðu
ástundað. Samvinnu var heitið
jafnt við aðra flokka sem borg-
arbúa en engin breyting hefur
þó orðið í þá átt nema síður sé.
Meirihlutinn í borgarstjórn
hlustar ekki á borgarbúa og
rekur sína stefnu óháð vilja
íbúa einstakra hverfa eða
borgarbúa í heild sinni.
Björt framtíð, sem ætlar að
reyna að verða einhvers konar
framlenging Besta flokksins í
Reykjavík, talar með svip-
uðum hætti. Þar á bæ segjast
menn ekki vera í stjórnarand-
stöðu á þingi heldur í minni-
hluta, enda séu þeir ekki endi-
lega á móti öllu því sem frá
ríkisstjórninni komi. Þetta
áréttaði formaður þingflokks
Bjartrar framtíðar í útvarps-
viðtali í gær þegar hann „leið-
rétti“ útvarpsmann sem leyfði
sér að segja flokkinn í
stjórnarandstöðu.
En hver er veruleikinn um
starf Bjartrar framtíðar í
„minnihluta“ á Alþingi? Á síð-
asta kjörtímabili voru tveir
þingmenn Bjartrar framtíðar í
minnihluta á þingi en þá vildi
svo til að þeir stóðu í raun með
ríkisstjórninni í því sem máli
skipti. Nú standa þeir áfram
með sömu flokkum en segjast
áfram vera í minnihluta en
ekki stjórnarandstöðu.
Framganga þingmanna
Bjartrar framtíðar er þó
óneitanlega með allt öðrum
hætti en þingmenn flokksins
láta í veðri vaka eins og þeir
vita sem fylgjast með um-
ræðum á þingi og fréttum af
störfum þingmanna.
Þetta byrjaði snemma. For-
maður flokksins, Guðmundur
Steingrímsson, var fljótlega
eftir að ríkisstjórnin tók við
farinn að gagn-
rýna hana fyrir að-
gerðaleysi, sagði
hana vera að renna
út á tíma og krafð-
ist skýrra svara
um áform stjórn-
arinnar.
Sami maður fór hart gegn
fjárlagafrumvarpinu þegar við
framlagningu þess, fann því
flest til foráttu og sagði það
„stöðnunarfrumvarp“. Í því
var að hans mati allt ómögu-
legt, jafnvel skattalækk-
anirnar sem boðaðar voru svo
litlar að þær voru verri en ekki
neitt.
Í umræðum um stefnuræðu
forsætisráðherra dró Guð-
mundur ekki heldur af sér í
gagnrýninni þrátt fyrir að
vera aðeins í minnihluta en
ekki í stjórnarandstöðu.
Þegar nóvember nálgaðist
og styttist í að ríkisstjórnin
kynnti áform sín um skulda-
mál heimilanna spáði formað-
ur Bjartrar framtíðar því að
ríkisstjórnin næði ekki saman
um þau mál og var að auki fyr-
irfram andvígur málinu allt
þar til það var kynnt. Strax að
kynningu lokinni var formað-
urinn svo áfram eindregið á
móti málinu, þó svo að hann
viðurkenndi að honum hefði
ekki gefist tími til að kynna
sér það. Þeim málflutningi
hefur hann svo haldið áfram
eins og hefðbundinn stjórn-
arandstöðuþingmaður, en auð-
vitað allt undir merkjum þing-
manns í minnihluta en alls
ekki í stjórnarandstöðu.
Ekkert er við það að athuga
að Björt framtíð reki harða
stjórnarandstöðu á Alþingi og
bendi eindregið og ákveðið á
það sem hún telur vera veik-
leika í málflutningi stjórnar-
flokkanna. Þetta er beinlínis
hennar hlutverk og skylda
gagnvart kjósendum. (Flokk-
urinn getur jafnvel leyft sér að
gagnrýna óframkomin mál, þó
að sú gagnrýni sé ekki endi-
lega hluti af starfsskyldum
stjórnarandstöðu.) Það er hins
vegar aðfinnsluvert þegar
flokkar og stjórnmálamenn
koma ekki hreint fram og
þykjast vera eitthvað sem þeir
eru ekki. Þetta gildir um
Besta flokkinn við stjórn
Reykjavíkur og þetta gildir
einnig um Bjarta framtíð í
stjórnarandstöðu á þingi.
Lýðræðið hefur gott af því
ef stjórnarandstöðuflokkar
eru í stjórnarandstöðu, líkt og
Björt framtíð er nú, en því er
enginn greiði gerður þegar
flokkar segja ósatt um sjálfa
sig og þykjast vera annað en
þeir eru.
Flokkurinn ætti að
hætta feluleiknum
og játa að vera í
stjórnarandstöðu}
Hörð stjórnarandstaða
Bjartrar framtíðar
D
agbækur manna eru jafnan tald-
ar meðal mikilvægustu frum-
heimilda í sagnfræði. Þær geta
til dæmis varpað ljósi á atvik
sem opinberar heimildir eru fá-
orðar um. Menn hafa í tímans rás trúað dag-
bókum sínum fyrir margs konar upplýsingum
sem aldrei væru ella gerðar opinberar. Lengi
vel höfðu sagnfræðingar mestan áhuga á slík-
um gögnum úr búum merkismanna eða valda-
manna, en á seinni árum hafa dagbækur al-
þýðufólks ekki vakið minni áhuga
fræðimanna.
Meðal jólabókanna er Ár drekans eftir Öss-
ur Skarphéðinsson alþingismann sem kynnt
er sem dagbók utanríkisráðherra frá árinu
2012. Hún er því úr fyrrnefnda flokknum.
Össur er pennafær og bersögull og hefur bók-
in að vonum vakið athygli. Ekki síður hnjóta menn um
þau óvenjulegu vinnubrögð að birta persónulegar dag-
bækur um stjórnmál með trúnaðarupplýsingum úr
innsta hring valdakerfisins aðeins ári eftir að þær eru
skráðar. Er þetta löglegt? Er þetta sæmandi? Þannig
hef ég heyrt menn spyrja. En vafalaust er það svo að al-
menningur fagnar þeirri nýstárlegu sýn á stjórnmálin
sem þarna er veitt.
Spurningar hafa á hinn bóginn vaknað um það hvers
eðlis þessi skrif Össurar eru sem heimildir. Hvort þau
séu réttnefndar dagbækur. Eru þær skráðar jafnóðum
eins og látið er í veðri vaka? Eða er formið aðeins notað
fyrir frásagnir sem eru að meira eða minna
leyti skrifaðar í aðdraganda útgáfunnar? Ég
veit ekki svarið við þessu, en mér finnst at-
hyglisvert að lesa í þessu sambandi athuga-
semdir sem tveir flokksbræður Össurar hafa
birt á netinu. Annar þeirra, Kjartan Val-
garðsson, bendir á að í færslu 19. maí 2012 sé
Össur í flugvél á leið á leiðtogafund Nato í
Bandaríkjunum. Þeir taka tal saman, Össur
og utanríkisráðherra Lúxemborgar sem er
um borð. „Við gerum báðir ráð fyrir því að í
Frakklandi vinni François Hollande góðan
sigur,“ skrifar Össur. Kjartan bætir við:
„François Hollande var kjörinn forseti 6. maí.
Það er útilokað að Össur hafi skrifað þetta í
dagbók sína þennan dag.“
Önnur athugasemd lýtur að fundi 6. des-
ember 2012. Þar segir Össur frá fundaferð
Árna Páls Árnasonar þegar hann var að undirbúa for-
mannsframboð sitt í Samfylkingunni. Össur segir að á
fund í Árborg hafi komið „tveir riddarar að sunnan,
Mörður Árnason og Kjartan Valgarðsson“. Kjartan: „Ég
kom ekki á neinn af fundum Árna Páls.“ Mörður stað-
festir síðan að hann hafi ekki komið á neinn slíkan fund.
Ef „dagbókarfærslurnar“ í Ári drekans eru fleiri af
þessu tagi, gagnstætt því sem auglýst er, missir bókin
auðvitað gildi sitt sem trúverðug söguleg frumheimild.
Þetta þarf að upplýsa. Bókin hefur aftur á móti gildi sem
vitnisburður um stjórnmálamanninn Össur Skarphéð-
insson og sýn hans á stjórnmálin. gudmundur@mbl.is
Guðmundur
Magnússon
Pistill
Réttnefndar dagbækur?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Þórunn Kristjánsdóttir
thorunn@mbl.is
Landlæknisembættið hefurundanfarið unnið að þvíað samtengja sjúkra-skrár landsmanna sem
eru á opinberum heilbrigðisstofn-
unum.
Verkefnið er á tilraunastigi en
er þó komið það langt að sjúkra-
skrár á heilbrigðisstofnunum á
Vesturlandi og Reykjanesi eru
orðnar samtengdar og nokkrir
starfsmenn með aðgang til prufu
Vonir standa til að kerfið verði kom-
ið í gagnið að hluta til eftir áramót.
Fyrst verða tengdar saman allar
sjúkraskrár opinberra heilbrigð-
isstofnana.
Samtenging rafrænna sjúkra-
skrárkerfa er að finna í lögum um
sjúkraskrár sem tóku gildi 1. maí
árið 2009. Um öryggi persónu-
upplýsinga við slíka samtengingu
gilda lög um persónuvernd, meðferð
persónuupplýsinga og reglur Per-
sónuverndar. Þar er einnig kveðið á
um rétt sjúklings til að takmarka
aðgang að sjúkraskrárupplýsingum
um sig í sameiginlegu sjúkraskrár-
kerfi.
Meiri samfella í kerfinu
Þegar sjúkraskrárkerfi verða
orðin samtengd mun umönnunar-
aðili sjúklingsins geta séð sjúkra-
sögu hans.
Ef einstaklingur sem búsettur
er í Reykjavík veikist á Akureyri
getur læknir flett honum upp í raf-
rænni sjúkraskrá, séð sjúkrasögu
hans og veitt honum þjónustu
byggða á þeim upplýsingum.
„Meiri samfella verður í þjón-
ustunni. Þetta verður betra fyrir
sjúklinginn sem þarf ekki að end-
urtaka sjúkrasögu sína fyrir lækni.
Þá getur læknirinn veitt markviss-
ari þjónustu. Einnig felur þetta í sér
sparnað fyrir samfélagið þar sem
ekki þarf að endurtaka sömu prófin
eins og t.d. blóðrannsóknir,“ segir
Geir Gunnlaugsson landlæknir.
Þá bendir hann á að með þess-
um hætti sé betur hægt að hjálpa
einstaklingum sem leita til margra
lækna með vandamál sín þar sem
læknirinn fengi aðgang að upplýs-
ingum um meðferð þeirra hjá öðr-
um og um lyfjanotkun þeirra. Þar
með verður hægt að koma í veg fyr-
ir óæskileg samverkandi áhrif lyfja
og í sumum tilvikum misnotkun.
„Það er enginn möguleiki að sjá
upplýsingar um sjúkraskrárnar í
gegnum netið. Öll samskiptin eru
dulkóðuð. Þessi miðlunaraðferð er
eins örugg og hægt er,“ segir Ingi
Steinar Ingason, verkefnisstjóri raf-
rænnar sjúkraskrár hjá Landlækn-
isembættinu.
Aðgangur að sjúkraskránum er
er mismunandi eftir notendahópum
sem sinnir sjúklingnum og það eru
eingöngu ákveðnir notendahópar
sem hafa aðgang að samtenging-
unum.
Þá eru tilteknar upplýsingar
flokkaðar sem viðkvæmar, það eru
t.d. upplýsingar um heimsóknir til
geðlækna eða hvort einstaklingur
hefur farið í fóstureyðingu. „Ekki er
hægt að fletta slíkum gögnum þarna
upp. Þetta er umræða sem á eftir að
fara í. Það sem einn sjúklingur telur
viðkvæmt telur annar ekki svo
vera,“ segir Ingi Steinn.
Víðtækt eftirlit er með uppflett-
ingum í rafrænar sjúkraskrár, t.d
eru sérstakar eftirlitsnefndir starf-
andi innan heilbrigðisstofnana sem
fylgjast með hverjir skoða sjúkra-
gögn um einstaklinginn. „Í þessu
samtengda kerfi verður hægt að
rekja hverjir skoða sjúkraskrána.
Þegar fram líða stundir getur
einstaklingurinn sjálfur
séð hver flettir honum
upp.“
Samtengja sjúkra-
skrár landsmanna
Morgunblaðið/Þorkell
Sjúkraskrár „Öll samskiptin eru dulkóðuð,“ segir verkefnisstjóri rafrænn-
ar sjúkraskrár um öryggi sjúkraskráa sem teknar verða brátt í gagnið.
„Því að veita sameiginlegan að-
gang að viðkvæmum persónu-
upplýsingum fylgir alltaf mikil
áhætta. En við sýnum því skiln-
ing að slíkt getur haft í för með
sér ákveðinn ávinning,“ segir
Hörður Helgi Helgason, settur
forstjóri Persónuverndar.
Hann áréttar að allar heil-
brigðisupplýsingar teljast við-
kvæmar persónuupplýsingar.
Þá bendir hann á að í lög-
unum sé skýrt kveðið á um að
ábyrgðaraðilum sé skylt að
gera áhættumat sem og
tryggja öryggi slíkra
upplýsinga. „Það
er aldrei hægt að
tryggja 100%
öryggi en um-
ræðan er oft á
þá leið. Þess
vegna er mik-
ilvægt að fólk átti
sig á því í um-
ræðunni.“
Alltaf ákveðin
áhætta
PERSÓNUUPPLÝSINGAR
Hörður Helgi
Helgason