Morgunblaðið - Sunnudagur - 16.02.2014, Blaðsíða 52

52 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16.2. 2014
Eivør Pálsdóttir kemur fram ásamt Sinfón-
íuhljómsveit Norðurlands á tónleikum í Hofi
á laugardagskvöld klukkan 20. Hljómsveit-
arstjóri er Guðmundur Óli Gunnarsson.
Á tónleikunum verða flutt eldri sem nýrri
lög Eivarar, lög sem endurspegla líf hennar,
æskuna, ástina og sorgina. Lögin eru einlæg
og þótt skynja megi söknuð í þeim eru þau
einnig full af von og sátt. Tróndur Bogason,
eiginmaður Eivarar, útsetti lögin fyrir þetta
tilefni en hann á farsælan feril að baki sem
tónskáld og leikur einnig á hljómborð í
hljómsveit hennar.
Eivör var búsett á Íslandi í fjögur ár og seg-
ir að mörg laga sinna séu undir sterkum
áhrifum frá þeim tíma.
TÓNLEIKAR Á AKUREYRI
EIVÖR MEÐ SN
Færeyska söngkonan Eivör Pálsdóttir og tónlist
hennar eru viðfangsefni tónleikanna.
Morgunblaðið/Eggert
Gestabókin er nýtt útvarpsleikrit eftir Braga
Ólafsson ljóðskáld og rithöfund.
Morgunblaðið/Kristinn
Útvarpsleikhúsið frumflytur á sunnudag
klukkan 13 nýtt leikrit eftir Braga Ólafsson,
Gestabókina. Stefán Jónsson er leikstjóri en
leikarar þau Eggert Þorleifsson, Jóhannes
Haukur Jóhannesson, Katla Margrét Þor-
geirsdóttir, Hjalti Rögnvaldsson og Guðlaug
María Bjarnadóttir.
Leikritið, sem var unnið í samvinnu við
Listahátíð Í Reykjavík, var tekið upp í sum-
arbústað og fólksbílum. Það fjallar um ensku-
kennarann Gest sem hefur í tæpa viku dvalið
einn í sumarbústað. Dvölin hefur ekki verið
frásagnar verð, en hann skrifar í gestabókina
fyrir næstu gesti sem eru að renna í hlað.
FRUMFLUTT Í ÚTVARPINU
GESTABÓKIN
Myndlistarkonan Thora
Karlsdóttir opnar sýningu
sem hún kallar „Hver er
lykillinn?“ í Mjólkurbúð-
inni í Listagilinu á Akureyri
í dag, laugardag, klukkan
15.
Um er að ræða innsetn-
ingu í rými Mjólkurbúð-
arinnar og hún fjallar um
lífið sjálft og leitina að lífs-
hamingjunni. Myndlistarmaðurinn notar lykla
í ýmsum formum og leikur sér með efni og
ímyndir, margræð tákn, á huglægan og hlut-
lægan hátt.
Thora Karlsdóttir útskrifaðist fra Europa-
ische Kunst Akademi of Fine Arts í fyrra. Í
Listagilinu er vinnustofa, sýningarými og
heimili hennar.
Þetta er önnur einkasýning Thoru á Íslandi
en hún hefur sýnt víða erlendis. Síðar á árinu
mun hún sýna í Þýskalandi og Lúxemborg.
OPNAR Í MJÓLKURBÚÐINNI
SÝNING THORU
Thora
Karlsdóttir
Sýning Ingu Þóreyjar Jóhannsdóttur myndlistarkonu, „Jarð-hæð“, verður opnuð í fordyri Hallgrímskirkju klukkan 12 ásunnudag, eftir messu í kirkjunni. Inga Þórey segir verkin að
vissu leyti byggjast á ljósmyndum sem hún tók þegar hún var með
vinnustofu í Nepal um tveggja mánaða skeið í fyrra. Verk Ingu Þór-
eyjar hafa oft snúist um ferðalög, þar sem skúlptúrar og þrívíð rými
hafa fengið á sig form farartækja eða farangurs og þannig fært
áhorfandann huglægt á annan stað. Á þessari sýningu eru ákveðin
umskipti; hér er það myndlistarmaðurinn sjálfur sem tekur á sig
ferðalag og safnar efniviði.
„Í fyrra setti ég sjálfa mig í visst myndlistarlegt farbann og fór að
vinna bara með tvívíða flötinn,“ segir hún. „Ég einbeitti mér þá að
vissri formfræði, skoðaði línur, liti, fleti og hlutföll. Í fyrra ferðaðist
ég síðan nokkuð og ákvað að halda þá áfram að vinna í þá veru en
með ljósmyndavél. Ég hélt áfram að leita að og vinna með svipaða
fleti og ég vann með á vinnustofunni hér heima.“
Í verkunum gefur að líta götumyndir sem byggjast á ákveðinni
endurtekningu.
„Það eru myndir sem fólu í sér þessa fleti, línur og liti sem ég var
að leita að,“ segir hún. „Líka ákveðna þætti sem tengjast tímanum,
en ég hafði verið að vinna málverk sem ég ákvað að gefa mjög minn
tíma. Þá vísar titillinn, „Jarðhæð“, í sjónarhornið sem ég beiti og
gestir í kirkjunni munu upplifa,“ segir hún.
Inga Þórey Jóhannsdóttir stundaði myndlistarnám við Fjöl-
tæknideild Myndlista- og handíðaskóla Íslands á árunum 1984-1988,
við Hochschule für Angewandte Kunst í Vínarborg frá 1988-1989 og
lauk kennaranámi frá Listaháskóla Íslands 2004.
SÝNIR JARÐHÆÐ Í HALLGRÍMSKIRKJU
Götumyndir og
endurtekning
„Ég einbeitti mér þá að vissri formfræði, skoðaði línur, liti, fleti og
hlutföll,“ segir Inga Þórey um verkin á sýningunni.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Á SÝNINGU INGU ÞÓREYJAR JÓHANNSDÓTTUR ERU
VERK SEM SPRUTTU AF VINNU HENNAR Í NEPAL.
Menning
Á
dögunum hreppti hljómplata
hins heimskunna tónskálds Ar-
vos Pärts, Adam’s Lament,
Grammy-verðlaunin í Banda-
ríkjunum fyrir bestan flutning
kórs á liðnu ári. Kórnum stýrir kunnur
stjórnandi, Tõnu Kaljuste, og einsöngv-
ararnir í verkinu eru þau Tui Hirv og Rai-
ner Vilu. Tui hefur verið búsett hér á landi
síðan í sumar og þessi snjalla eistneska
söngkona er farin að láta að sér kveða í ís-
lensku tónlistarlífi. Á dögunum kom hún til
að mynda fram með Caput-hópnum á Myrk-
um músíkdögum þar sem flutt voru verk eft-
ir tónskáldin Helenu Tulve og Pál Ragnar
Pálsson, sambýlismann Tui, sem margir
þekkja sem gítarleikara hljómsveitarinnar
Maus.
„Það var engin leið að sjá fyrir að flutn-
ingurinn á verkinum myndi fá Grammy-
verðlaun,“ segir Tui og bætir við að það
hljóti að kynna verkið fyrir stærri hlust-
endahópi. Það sé hins vegar langt síðan
verkið var hljóðritað, árið 2011. „Og þá vor-
um við í raun að vinna með verkið í annað
sinn. Arvo Pärt samdi það upphaflega fyrir
sópran og átta selló. Nokkrum sinnum var
reynt að hljóðrita verkið í þeirri mynd en
það gekk ekki upp og var aldrei gefið út.
Árið 2008 fór ég í tónleikaferð með Kamm-
erkór eistnesku fílharmóníunnar um Banda-
ríkin og fyrir þá ferð var þetta verk Pärts
útsett fyrir kammersveit, kvennakór og tvo
einsöngvara. Við stjórnandinn, Tõnu Kalj-
uste, þekktumst þá þegar því ég hafði áður
sungið með barnakór sem faðir hans stofnaði
árið 1951, frá sjö ára aldri þar til ég lauk
menntaskóla. Hann valdi mig til að syngja
sópranhlutverkið.“
Verkið er sungið á frönsku og fjallar um
holdsveikisjúkling sem ábóti nokkur fellst á
að bera á markað og reynist vel að öllu
leyti, þrátt fyrir að sá holdsveiki reyni á
þolrif hans. Að lokum reynist sá veiki vera
engill sem hafði verið að reyna trú ábótans.
Tui ljær englinum rödd sína.
„Á sínum tíma fluttum við verkið á átta
tónleikum í Bandaríkjunum. Það var síðan
æft upp aftur þremur árum síðar og hljóð-
ritað fyrir ECM-útgáfuna í kirkju heilags
Nikulásar í Tallinn, sem er þekkt fyrir gríð-
armikið bergmál.“ Á plötunni koma fram
nokkrir kórar, einsöngvarar og hljóð-
færahópar.
Hin ríka kórahefð í Eistlandi
Tui segir að útgáfunni hafi strax verið vel
tekið, eins og öðrum með verkum Arvos
Pärts. „Þetta er eins og vél sem malar
áfram,“ segir hún. „Ég var einfaldlega beðin
að stíga um borð í farartækið sem heldur
ferðinni áfram. Fyrsti diskurinn með sam-
starfi Tõnu Kaljuste og Pärts, Te Deum,
kom út 1993. Ég hlustaði mikið á hann sem
unglingur.“
Tui segir að Kaljuste hafi ekki gert mikið
með Grammy-verðlaunin. „Hann spurði á
Fésbókinni hvort einhver tryði því virkilega
að hægt væri að bera ólík tónverk saman til
að veita einu þeirra verðlaun.
En hann ítrekar líka að verðlaun og viður-
kenningar séu hluti af tónlistariðnaðinum.“
Hún segir að vissulega hafi Arvo Pärt haft
mikil áhrif á eistneskt tónlistarlíf, þrátt fyrir
að hann hafi ekki alltaf verið nálægur eða
virkur þátttakandi í tónlistarlífi landsins.
„Hann bjó lengi í Berlín en er nýfluttur aft-
ur til Eistlands, býr í þorpi sem er álíka
langt frá Tallinn og Eyrarbakki er frá
Reykjavík,“ segir Tui. Hún bætir við að
mörg yngri tónskáld semji í hans anda og
svo hafi fjöldi kóra sprottið upp og þeir tak-
ist iðulega á við sömu verkin. Kórahefð er
gríðarlega rík í Eistlandi.
„Þjóðlegur kórsöngur hefur skipt gríðar-
miklu máli fyrir sjálfstæði og sjálfsmynd
þjóðarinnar,“ segir Tui. „Fyrsta söngvahá-
tíðin var haldin í Eistlandi árið 1869 og síð-
an hafa þær verið haldnar reglulega, oftast á
fimm ára fresti. Eistland varð sjálfstætt árið
1918 og hátíðirnar voru haldnar áfram, einn-
ig á sovéttímanum þótt reynt væri að láta
þær þjóna sovéskri hugmyndafræði. Það
gekk í raun ekki því Eistar notuðu tækifær-
ið til að flytja ástsælustu þjóðernissöngvana,
jafnvel þótt reynt væri að kæfa þá með há-
værum hergöngumörsum úr hátölurunum,“
segir hún og brosir. „Kórsöngurinn, og söng-
vahátíðin, er í kjarna sjálfsmyndar Eista.“
Þegar Tui er spurð hvenær hún hafi
ákveðið að leggja sönginn fyrir sig ypptir
hún öxlum og segir að þetta hafi hún alltaf
viljað gera.
„Ég hef alltaf sungið. Ég tala ekki um það
sem ég geri sem einhvern söngferil, heldur
vil ég syngja með fólki sem syngur vel og ef
maður syngur alltaf með góðum söngvurum,
og góðum hljóðfæraleikurum, býst ég við að
maður endi í einhvers konar atvinnu-
mennsku. Ég vil einfaldlega fást við tónlist.
Ég er ekki dæmigerður klassískur söngv-
ari því ég syng venjulega ekki óperur. Hvers
vegna? Því röddin mín er ekki hin dæmi-
gerða óperurödd. Það fer eftir hvaða hæfi-
leika náttúran skammtar manni hvað hentar
best að syngja. Ég hef áhuga á óperu og get
ekki sagt að ég muni aldrei takast á við það
EISTNESKA SÖNGKONAN TUI HIRV LÆTUR AÐ SÉR KVEÐA Í ÍSLENSKU TÓNLISTARLÍFI
„Ég lít á sjálfa mig
sem hljóðfæri“
Á DÖGUNUM HREPPTI TÓNVERK ARVOS PÄRTS, ADAM’S LAMENT, GRAMMY-VERÐLAUNIN. SÖNGKONAN TUI
HIRV, SEM ER BÚSETT HÉR Á LANDI, SYNGUR SÓPRANHLUTVERKIÐ. „LÍKLEGA ERU RÆTUR MÍNAR ORÐNAR
STERKARI HÉR EN ÞAR,“ SEGIR HÚN ÞEGAR SPURT ER UM MUNINN Á TÓNLISTARLÍFINU Í EISTLANDI OG HÉR.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is