Morgunblaðið - Sunnudagur - 16.02.2014, Blaðsíða 20

K
yrrsetuvandamál eru þekkt og fylgikvillar of mikillar kyrrsetu hafa
mikil áhrif á líkamann. Trúlega væri hægt að hafa þessa síðu einungis
með vandamálum tengdum því hvað við erum orðin löt að standa í
lappirnar. Þess má geta að þessi grein er skrifuð standandi svo það sé
á hreinu. Kannski er best að lesa hana líka á tveimur jafnfljótum.
Magni Bernhardsson, kírópraktor hjá Kírópraktorstofu Íslands, segir að stór
hluti viðskiptavina sinna vinni svokölluð kyrrsetustörf og leiti til þeirra vegna
stoðkerfisvandamála. „Við mikla kyrrsetu missir hryggurinn hreyfigetu sína,
stífleiki og óstöðugleiki myndast í nærliggjandi vöðvum sem orsakar að sumir
vöðvar verða veikari en aðrir og það leiðir oft til langvarandi verkja í mjóbaki,“
segir hann.
Konur eru í sérstaklega miklum áhættuhóp þegar kemur að kyrrsetu sam-
kvæmt rannsókn frá American Cancer Society. Þar kemur fram að konur sem
sitja allan daginn eru 94% líklegri að deyja fyrir aldur fram en þær sem vinna
ekki kyrrsetustarf. Líkurnar hjá körlum eru 48%.
Algjör kyrrseta lætur vöðva líkamans nánast fara að sofa þannig að þeir
missa hæfileikann að framleiða prótein sem brýtur niður fitu. Líkaminn brennir
rúmlega einni kílókalóríu á mínútu við algera kyrrsetu sem er aðeins meira en
ef viðkomandi væri látinn. Fólk sem fer og fær sér kaffi eða þarf að hreyfa sig
reglulega brennir að sjálfsögðu meira. Einfalt reikningsdæmi má skoða þessu
máli til stuðnings. Ein kaloría x60 mínútur x24 klukkustundir = 1.440 kílóka-
loríur/24 klst. Niðurstaðan er 60 kílókaloríur á klukkutíma sem gerir ein kílóka-
loría á mínútu. Það er ekki mikil brennsla.
Tölvuháls og vöðvabólga
Ef setið er of lengi sést það ekkert endilega utan á okkur þó að magavöðvar
slappist niður og líkaminn verði bústnari. Líffæri inni í lík-
amanum skemmast hægt og rólega. Oft er tekið dæmi um
bát sem ætlar að leggja af stað í 1.000 mílna leiðangur. Stað-
setningartækin í honum eru vitlaus um eina gráðu. 1.000 míl-
um síðar er hann ansi langt frá áfangastað. Eins með líkamann.
20 ára kyrrseta fer illa með líkamann.
Starf kírópraktora er að finna orsök og leiðrétta stoðkerfisvanda-
mál. Þeir kenna fólki að gera réttu æfingarnar og framkvæma þær
rétt til þess að stöðugleiki skapist og hryggstaða haldist.
„Vöðvabólga er mjög algeng hjá fólki sem vinnur við tölvu allan
daginn, hún getur einnig leitt til krónískra höfuðverkja. Einnig er svo-
kallaður tölvuháls algengur hjá kyrrsetufólki en þá hefur myndast óstöð-
ugleiki milli vöðva framan og aftan í hálsi og fólk missir höfuðið fram.“
Í grófum dráttum á sveigjan í hálsinum að endurspegla sveigjuna í
mjóbakinu þegar viðkomandi horfir á mynd af hryggnum. Í tölvuhálsi er
sveigjan í hálsinum í litlu samræmi við mjóbakið. Slík skekkja skapar
ýmis vandamál og leiðir af sér mikið álag á axlir og bak ásamt því að valda
höfuðverkjum og bólgum. Magni fær einmitt töluvert af fólki til sín með
stöðugan höfuðverk. „Jafnframt er stífleiki í brjóstbaki annað stoðkerf-
isvandamál hjá kyrrsetufólki, en þá hafa brjóstvöðvarnir styst og fólk missir
axlirnar fram, verður hokið og fær verki í brjóstbakið.“
Frá 1980 hafa Bandaríkjamenn æft jafn mikið og jafn oft. Þeir sitja hins-
vegar meira. Á þeim tíma hefur offita í landinu tvöfaldast. Niðurstaðan er
því að standa upp oftar, fá sér æfingabolta til að sitja á, teygja og al-
mennt að hugsa betur um sig. Það er erfitt að fjárfesta í heilsunni þegar hún
er farin.
Magni Bernhardsson, kírópraktor
hjá Kírópraktorstofu Íslands, segir
að stór hluti viðskiptavina sinna
vinni svokölluð kyrrsetustörf.
Morgunblaðið/Golli
MANNKYNIÐ SITUR NÚ MEIRA EN ÞAÐ SEFUR
Hinn hættulegi skrifborðsstóll
STÓR HLUTI ÞEIRRA SEM LEITA TIL KÍRÓPRAKTORSTOFU ÍSLANDS MEÐ STOÐKERFISVANDAMÁL ER FÓLK SEM STARFAR
Í KYRRSETUSTÖRFUM. MANNKYNIÐ SEFUR AÐ MEÐALTALI RÚMA SJÖ OG HÁLFAN KLUKKUTÍMA Á HVERRI NÓTTU EN SITUR
Í RÚMA NÍU KLUKKUTÍMA VIÐ VINNU, TÖLVU OG SJÓNVARPSGLÁP. KYRRSETA HEFUR GRÍÐARLEG ÁHRIF Á LÍKAMANN.
Benedikt Bóas benedikt@mbl.is
*Heilsa og hreyfingUndrabarnið Jack Andraka er 17 ára vísindamaður og alls ekki eins og hver annar snjallsími »22