Morgunblaðið - 07.03.2014, Blaðsíða 22

BAKSVIÐ
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Landsmenn voru 325.671talsins í ársbyrjun oghafði fjölgað um 3.814 frásama tíma í fyrra, eða um
1,2% frá 1. janúar 2013 til 1. janúar
2014, samkvæmt upplýsingum frá
Hagstofu Íslands.
„Það fluttu fleiri til landsins en
frá því og felst aukningin í því en yf-
irleitt er alltaf náttúruleg fjölgun á
Íslandi, tölur yfir fædda og dána
haldast stöðugar,“ segir Guðjón
Hauksson sérfræðingur hjá Hag-
stofunni.
Á árinu 2013 fluttu 1.598 fleiri
til landsins en frá því, þá voru að-
fluttir 7.071 en brottfluttir 5.473.
Var það í fyrsta sinn frá árinu 2008
sem aðfluttir voru umfram brott-
flutta. Á tímabilinu 2009-2012 flutt-
ust samtals 8.692 fleiri frá landinu
en til þess.
Fleiri á höfuðborgarsvæðinu
Hlutfallslega mesta fólksfjölg-
unin 2013 var á Suðurnesjum, þar
sem fjölgaði um 1,7% eða um 354
einstaklinga. Eins og kom fram í
Morgunblaðinu í gær bjuggu tæp-
lega 21.600 manns á Suðurnesjum
um áramótin og höfðu íbúarnir þá
aldrei verið fleiri. Af þeim búa
14.527 í Reykjanesbæ.
Flestir fluttu þó á höfuðborg-
arsvæðið en þar voru íbúar 3.077
fleiri 1. janúar 2014 en ári fyrr. Það
jafngildir 1,5% fjölgun íbúa á einu
ári. Fólki fjölgaði einnig um 1,1% á
Suðurlandi, um 0,7% á Austurlandi,
0,4% á Vesturlandi og 0,2 á Norður-
landi eystra. Fólksfækkun var á
tveimur landsvæðum, á Vestfjörðum
þar sem fækkaði um 59 manns, eða
0,8%, og á Norðurlandi vestra en þar
fækkaði íbúum um 26, eða 0,4%.
Guðjón segir að á þessum
tveimur landsvæðum sé yfirleitt
fækkun á milli ára og að hún hafi
verið stöðug frá því um 1990. Hann
segir samt engan fólksflótta vera frá
ákveðnum landsvæðum og fjölgunin
sé ekki heldur af neinni sérstakri
stærðargráðu.
Fjölgar í þéttbýli
Þegar fólksfjölgunin er skoðuð
eftir kynjum þá fjölgaði konum og
körlum sambærilega á árinu en þann
Íslendingar hafa
aldrei verið fleiri
1. janúar 2014 voru karlar 1.065
fleiri en konur í landinu. Tíu árum
áður, í ársbyrjun 2004, voru á lands-
vísu 367 fleiri karlar en konur.
„Á bóluárunum fluttu mun fleiri
karlar til landsins heldur en konur
og síðan fæðast yfirleitt aðeins fleiri
drengir heldur en stúlkur. Kynja-
hlutfallið er breytilegt eftir land-
svæðum, það eru fleiri konur í þétt-
býli og á höfuðborgarsvæðinu
heldur en út á landi, þar eru karlar
yfirleitt fleiri,“ segir Guðjón.
Enn fjölgar í þéttbýlinu en
þann 1. janúar bjuggu 305.642
manns í þéttbýli og hafði þá fjölgað
um 4.178 á árinu. Í dreifbýli og
smærri byggðakjörnum bjuggu
20.029 manns. Þá vekur Guðjón at-
hygli á því hversu fámenn mörg
sveitarfélög eru. Af þeim 74 sveit-
arfélögum sem eru í landinu séu ein-
ungis níu með yfir 5.000 íbúa. Alls
voru 42 sveitarfélög með undir 1.000
íbúa og íbúatala sex sveitarfélaga er
undir 100. Sveitarfélögunum hefur
ekki fækkað frá fyrra ári.
Sveitarfélögunum hefur aðeins
fækkað um fjögur frá 1. janúar 2009
þegar þau voru 78, hins vegar var
fjöldi sveitarfélaga í byrjun árs 1998
163, segir í Hagtíðindum
612 fleiri kjarnafjölskyldur
Kjarnafjölskyldunum hefur
fjölgað um 612 frá því fyrir ári síðan,
en þann 1. janúar síðastliðinn voru
þær 78.780 en árið áður 78.168. Þá
voru þann 1. janúar 4.160 ein-
staklingar í hjónabandi sem ekki
voru samvistum við maka.
Mannfjöldi á Íslandi
1. janúar 2008 til 1. janúar 2014
Heimild: Hagstofa Íslands
330.000
325.000
320.000
315.000
310.000
305.000
300.000
2008 2009 2011 20132010 2012 2014
315.459
319.368
317.630
318.452
319.575
321.857
325.671
22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. MARS 2014
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
AndreasSchleicher,yfirmaður
PISA-kannananna,
lýsti um margt
athyglisverðum
sjónarmiðum í við-
tali við Morgunblaðið fyrr í
vikunni. Eitt af því sem
Schleicher nefnir er að íslensk-
ir kennarar fái fremur léleg
laun en bekkirnir séu til-
tölulega fámennir. Í Kína sé
vilji til að fá besta fólkið í
kennarastéttina og þar sé einn-
ig vilji til að umbuna því vel.
Til að ná þessu markmiði án
þess að það kosti meira séu
kennararnir með stóra bekki.
Dæmið sem hann tekur af Kína
á við um fleiri lönd, einkum í
Asíu, og koma þau almennt vel
út úr samanburðarmælingum
PISA.
Sjónarmið eins og þau sem
Schleicher viðraði við Morg-
unblaðið geta verið umdeild að
mörgu leyti og vissulega er til
að mynda ekki alltaf samhengi
á milli þeirra launa sem fólk
fær greidd og þeirrar vinnu
sem það innir af hendi. Þannig
hafa fjölmargir íslenskir kenn-
arar skilað frábæru starfi þó að
lýsing Schleichers á launakjör-
unum sé því miður ekki fráleit.
Svipuð sjónarmið um bekkj-
arstærð og þau sem fyrr-
nefndur yfirmaður PISA-
kannananna lýsti komu svo
fram hjá Almari Halldórssyni,
verkefnisstjóra PISA hjá
Námsmatsstofnun, í viðtali við
Morgunblaðið í fyrradag. Al-
mar segir bekkjarstærð lítil
sem engin áhrif hafa á náms-
árangur og að þau lönd sem
standi sig best séu yfirleitt
með færri starfsmenn miðað
við nemendafjölda. Almar segir
að ef við miðuðum okkur við
Finnland kæm-
umst við af með
40% færri kennara.
Þetta er há tala og
kallar augljóslega
á frekari skoðun
áður en afstaða
væri tekin til þess hvort svo
mikil breyting væri möguleg.
En þegar horft er til þess að
nemendum á hvern kennara
hér á landi hefur fækkað um-
talsvert á tiltölulega fáum ár-
um er full ástæða til að velta
því upp hvort sú þróun er æski-
leg eða hvort hún kann til
lengdar að verða til þess að
halda niðri launum kennara án
þess að bæta menntun nem-
enda.
Þessi umræða er flókin og
viðkvæm og stundum verða
viðbrögðin þau að með henni sé
með ósanngjörnum hætti vegið
að kennurum landsins. Svo er
alls ekki. Þvert á móti er nauð-
synlegt, hvort sem horft er til
hagsmuna nemenda eða kenn-
ara, að líta gagnrýnum augum
á það skólakerfi sem búið er að
byggja upp hér á landi, hvernig
það hefur þróast á síðustu ár-
um, hvað hefur tekist vel og
hvar þarf að gera betur.
Ekki verður framhjá því litið
að fjármunir til skólastarfs eru
og verða takmörkunum háðir.
Ólíklegt er að kennarar geti
sótt mikið meira í sameiginlega
sjóði til að bæta kjör sín, en um
leið eru væntanlega allir sam-
mála um að kjör kennara þurfi
að batna. Þess vegna er mik-
ilvægt að ræða hvernig megi
ná þessu markmiði án þess að
draga úr menntun íslenskra
ungmenna. Best væri að sjálf-
sögðu ef hægt væri að ná báð-
um markmiðum samtímis, að
bæta kjör kennara og menntun
ungmenna.
Ástæða er til að
skoða umbætur í
skólastarfi með
opnum huga}
Bætt kjör og
betri menntun
Hinn venjulegiflokksmaður
og kjósandi Sjálf-
stæðisflokksins fór
nærri um afstöðu
flokksins í Evrópu-
málum. Hún var
nefnilega hin sama
og þorra þeirra. Þetta kom
mjög vel fram í grein Jóhanns
Gunnars Ólafssonar flugmanns
í Morgunblaðinu í gær. Hann
nefnir fyrst að síðustu daga
„hafi háværir menn farið mik-
inn og ásakað Sjálfstæðisflokk-
inn um að framfylgja ekki eigin
kosningastefnu. Fjölmiðla-
menn hafa tekið virkan þátt í
þessu sjálfir og auk þess berg-
málað ásakanir annarra sam-
viskusamlega“. Og hann bætir
við að hinn fámenni, háværi
hópur ESB-sinna „þar sem
ósvífnin í kröfum
og málflutningi
virtist jafn-
takmarkalítil og
fjölmiðlaatgang-
urinn, hafði oft náð
að teyma forystu
flokksins afvega.
Langverst varð það þegar for-
ystan og meirihluti þingflokks
samþykkti skyndilega þriðja
Icesave-samning þeirra Jó-
hönnu og Steingríms. Ekki fór
á milli mála hverjir höfðu ráð-
lagt það og hverjir fögnuðu
mest innan Sjálfstæðisflokks-
ins.“
Það er ekki ólíklegt að til
lengri tíma færi betur á að
hlustað væri á raddir eins og
flugmannsins en minna á hina
fáu flugumenn innan flokksins
sem hann gerði að umtalsefni.
Loforðin sem Sjálf-
stæðisflokkurinn fór
með í kosningar
liggja fyrir og hafa
enn ekki verið svikin}
Flugmaður og flugumenn E
r ekki eitthvað skrýtið við það að
hátt í 20% munur sé á launum
fólks með svipaða menntun í
áþekkum störfum með sam-
bærilega ábyrgð í vinnu hjá
sama aðila? Hér er ekki átt við launamun
kynjanna, þó að þessi spurning gæti vissulega
átt við þann fúla fjanda.
Hér er til umfjöllunar sá munur sem er á
launum framhaldsskólakennara og sambæri-
legra stétta þar sem launagreiðandinn er sá
sami, ríkið. Engin haldbær rök hafa heyrst í
þessu sambandi, hvað gæti hugsanlega valdið
því að ríkið velur að greiða framhaldsskóla-
kennurum lægri laun en sambærilegum stétt-
um. Því þetta er val, kaup og kjör eru ákveðin
að vel athuguðu máli margra.
Hver gæti ástæðan eiginlega verið?
Er þetta kannski vegna þess að laun kennara eru al-
mennt lág, hvar sem borið er niður í heiminum? Svo virð-
ist ekki vera, því samkvæmt samanburði á launum fram-
haldsskólakennara í skýrslu OECD, Education at a
glance, eru kennaralaunin á Íslandi langt fyrir neðan
meðaltal í alþjóðlegum samanburði. Þannig að það virð-
ist ekki vera eitthvert alheimslögmál meitlað í stein að
kennarar skuli vera láglaunastétt.
Þá er það frá.
Það sem stendur eftir er sú staðreynd að laun fram-
haldsskólakennara eru talsvert lægri en laun annarra
ríkisstarfsmanna sem teljast sambærilegar stéttir.
Á meðan þorri almennings fær 2,8% hækkun launa
fara kennarar í framhaldsskólum fram á 17%,
sem þeir segja að sé sá munur sem er á laun-
um þeirra og þessara áðurnefndu sambæri-
legu stétta. Þarna munar býsna miklu.
Hvernig er hægt að réttlæta slíkar kröfur?
Heyrst hefur talað um þjóðarsátt í þessum
efnum. Að samfélagið allt, almenningur og
ráðamenn, komist að sameiginlegri niður-
stöðu um að bæta þurfi kjör kennara umfram
kjör annarra. Annars vegar vegna þess að
kennarar hafi dregist aftur úr í launaþróun
og að það sé réttlætismál að leiðrétta það.
Hins vegar vegna þess að það sé algerlega
ótækt bæði fyrir kennarana sjálfa og alla
aðra að kjaramál þeirra þurfi hvað eftir ann-
að að komast í slíkt óefni að þeir þurfi að
íhuga verkfall, jafnvel gera alvöru úr því og
leggja niður störf svo vikum skiptir, eins og
mörg dæmi eru um.
Orku og tíma kennara er svo sannarlega betur varið í
flest annað og það sama gildir um nemendur. Það er al-
gjörlega óviðunandi að skólastarf á Íslandi skuli vera í
uppnámi með reglulegu millibili á hinum og þessum
skólastigum vegna launa. Þetta hefur gerst allt of oft og
það er ekki vegna þess að kennurum finnist almennt svo
ánægjulegt að vera í verkfalli, heldur einfaldlega vegna
þess að kjör kennara, burtséð frá skólastigi, hafa aldrei
verið í lagi.
Í þjóðarsátt sem þessari gæti líka falist fullyrðing um
hvernig þjóð við viljum vera. Viljum við annars ekki vera
fólk sem er annt um menntun? annalilja@mbl.is
Anna Lilja
Þórisdóttir
Pistill
Þetta er eitthvað skrýtið
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
325.671
manns bjuggu á Íslandi
1. janúar 2014.
3.814
fleiri bjuggu á Íslandi 1. janúar
2014 en 1. janúar 2013.
3.077
fleiri bjuggu á höfuðborgar-
svæðinu 1. janúar 2014 en
á sama tíma árið áður.
354
fleiri bjuggu á Suðurnesjum í árs-
byrjun 2014 en í ársbyrjun 2013.
59
færri bjuggu á Vestfjörðum í byrjun
ársins en á sama tíma árið áður.
‹ ÍSLENDINGAR ›
»