Morgunblaðið - 03.04.2014, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 2014
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ýmsir stjórn-málafræð-ingar og
fréttamenn hafa
tamið sér sér-
stakan talsmáta um
Sjálfstæðisflokkinn. Sá tals-
máti virðist einatt mótast af lítt
dulinni andúð í garð flokksins,
þótt hinir sömu vilji sjaldnast
við hana kannast gagnvart öðr-
um og jafnvel ekki fyrir sjálfum
sér. Aftur og aftur hafa þessir
áhugasömu aðilar velt fyrir sér
hvers vegna Sjálfstæðisflokk-
urinn hafi verið svona „óeðli-
lega“ stór hér á landi miðað við
það sem tíðkaðist á Norð-
urlöndum, þar sem sósíal-
demókratar voru löngum fylg-
ismestir, og virtist ekki talið
óeðlilegt.
Þar sem minna varð um svör,
sem hægt var að rökstyðja, en
vænst var, sættust fyrrnefndir
gjarnan á að ástæðan væri sú
að Sjálfstæðisflokkurinn væri
ekki flokkur heldur regnhlíf-
arsamtök um hagsmuni fremur
en hugmyndir. Það gæfi færi á
pólitískum brögðum sem sköp-
uðu skilyrði óeðlilegrar stærð-
ar. Það gerði þessari nið-
urstöðu svo ekkert til, að sömu
aðilar töluðu ákaft, þegar sá
gállinn var á þeim, um flokks-
ræðið í Sjálfstæðisflokknum,
flokkseigendafélagið og for-
ingjaræðið í flokknum, rétt eins
og einn karl eða svo hefði
hverju sinni heljartak á regn-
hlífinni sem allir hinir hug-
myndasnauðu hímdu undir.
Hinum megin víglínunnar
áttu hugmyndamennirnir
heima og þurftu enga regnhlíf,
því hagsmunirnir voru hinir
sömu fyrir alla og allir drógust
að hugmyndagerjuninni og
frjórri sköpun sem henni
fylgdi. En hugmyndin sú var þó
í rauninni bara ein: Sannfæring
um að ríkisvaldið ætti að miðla
jöfnuði og hafa fyrirsvar um
flesta hluti. Aðeins þannig yrði
tryggt að vel færi. Frjósemi
hugmyndanna var um hversu
hratt og örugglega mætti
hækka skatta á landsmenn,
ekki til að taka neitt frá þeim í
raun, heldur til að miðla fé rétt-
látar niður en einstaklingarnir
sjálfir væru færir um. Auðvitað
varð þá sífellt minna til skipt-
anna því kerfið, sem hafði svo
göfugum verkefnum að sinna,
þandist sífellt út.
Margir flokkar áttu sína út-
gáfuna hver af þessari meg-
inhugsun. Þeir sameinuðust
loks í einum flokki flestir og
getgátur eru uppi um að það
hafi helst verið Sjálfstæð-
isflokkurinn sem sameinaði þá.
En Samfylkingin, sem sam-
steypan var látin heita, er aldr-
ei kölluð flokksleg „regnhlíf“
Alþýðuflokks, Kvennalista,
Þjóðvaka og Alþýðubandalags
(að hluta). Enda ber þar að
sögn ekkert á ólíkum sjón-
armiðum. Meira að
segja evrópu-
andstæðingarnir
þar á bæ, sem eru
mun fjölmennari en
ESB-áhugamenn í
Sjálfstæðisflokknum, sýnast
raddlausir eða þeir biðja aldrei
um orðið.
Það er Sjálfstæðisflokkurinn
sem felur áratugum saman
sundurþykkjuna undir regn-
hlífinni. Flokkurinn sem var
sameinaður í einn flokk af að-
eins tveimur fyrir heilum 85 ár-
um síðan.
En nú þykjast einhverjir
vilja fara undan regnhlífinni og
hafa reyndar haft um það hót-
anir áður. Og þeir kalla sjálfa
sig „lýðræðissinnana“ í flokkn-
um, þar sem þeir vilja ekki una
ákvörðunum sem yfir 90%
flokksmanna fylgja. Og þeir
sem eru utan flokka og hlakka
yfir „klofningi“ kalla þá einnig
„frjálslynd“ öfl í flokknum, þar
sem þau eru eins og Samfylk-
ingin höll undir að ESB verði
falin úrslitaáhrif í mikilvæg-
ustu málum þjóðarinnar!
Þeir sem þekkja til í Valhöll
vita að áratugum saman hafa
hundruð gengið úr Sjálfstæð-
isflokknum sum árin. En af
hverju varð hann samt sem áð-
ur svo stór? Vegna þess að
löngum og lengst af gengu mun
fleiri í hann heldur en fóru. Öll
þessi mikla hreyfing fór há-
vaðalaust fram, inn og út.
Eftir Landsfund fyrir fáein-
um árum gengu nokkrir menn
úr flokknum með nokkrum þyt
vegna þess að þeir fengu ekki
að ráða niðurstöðum þar, held-
ur réð vilji mikils meirihluta
flokksbræðra þeirra og -systra.
Þessir lýðræðissinnar fóru með
þau orð á vörunum að ofrík-
ismenn hefðu bersýnilega náð
flokknum undir sig. För þeirra
gerði flokknum ekkert til svo
séð yrði.
Nú hamast á flokknum hópur
manna, hinn sami og knúði á
um að kjörnir fulltrúar Sjálf-
stæðisflokksins gengu óvænt til
liðs við Jóhönnu og Steingrím í
einu af hinum illkynjuðu icesa-
veafbrigðum. Það mál stendur
flokknum enn dálítið fyrir þrif-
um. Hópurinn þessi reynir nú
að koma því inn hjá almenningi
að forysta flokksins hafi undir
þrýstingi frá honum gefið lof-
orð í ESB-málum sem gengu
þvert á afgerandi niðurstöður
Landsfundar skömmu áður.
Það er auðvitað fráleitt að það
hafi forystumennirnir gert um-
boðslausir.
En þessum hópi er sama.
Sjálfstæðisflokkurinn er ekki
lengur í þeirra öndvegi. Annað
hefur tekið huga þeirra fang-
inn. Við því er ekkert að segja
og það gerir sennilega lítið til,
þótt það sé óneitanlega dap-
urlegt að horfa upp á það, þá
skömmu stund sem það varir.
Hávaði og hótanir
eru ekki hornsteinar
lýðræðisins}
Stefnufesta og trúnaður
F
yrir eins árs afmæli sitt virtist
sem ríkisstjórn Framsókn-
arflokks og Sjálfstæðisflokks
myndi takast að sigla trúverð-
ugleika sínum í strand. Hefði það
orðið töluvert afrek á svo skömmum tíma. Nú
ber hins vegar svo við að eftir allmikla hrakn-
inga eru ráðherrar sem í byrjun virtust þjást
af slæmu sleni (fyrir utan heilbrigðisráðherr-
ann) að vakna til lífsins og sýna góð tilþrif,
eins og til dæmis menntamálaráðherra og
fjármálaráðherra sem báðir eru að vaxa í
embætti og sá síðarnefndi er jafnvel að fá á
sig svip hins milda landsföður. Meira að segja
utanríkisráðherrann, sem lengi virtist hafa lít-
inn áhuga á málaflokki sínum, hefur und-
anfarið sýnt á sér óvænta hlið og komið póli-
tískum andstæðingum á óvart með
samstöðuferð sinni til Úkraínu sem gerði að verkum að í
samanburði virðist forseti Íslands vera nokkuð pút-
ínískur.
Ráðherrar virðast svo hafa áttað sig á mistökum sín-
um í Evrópumálum þar sem farið var fram með ótrúleg-
um ruddaskap sem kallaði á reiði almennings. En batn-
andi mönnum er best að lifa og á það jafnt við um
ráðherra sem aðra. Vonandi hefur ríkisstjórnin lært sitt-
hvað af mistökum sínum í Evrópumálum og mun því
framvegis hegða sér sómasamlega gagnvart kjósendum,
en á því hefur verið nokkur misbrestur allt frá kosn-
ingum. Ríkisstjórnin, sem virtist um tíma vera haldin
illri sjálfseyðingarhvöt, rís nú á fætur og blæs
til sóknar með kynningu á frumvarpi um
skuldaniðurfellingu. Þetta frumvarp hefur
gert uppstökka stjórnarandstöðu enn fýlu-
legri en áður enda virðist hún ekki mega til
þess hugsa að eitthvað sé gert fyrir 100 þús-
und heimili í landinu. Síðasta ríkisstjórn varð
beinlínis alræmd fyrir skeytingarleysi þegar
kom að hag heimilanna og virtist hafa sérlega
andúð á millistétt landsins, ólíkt núverandi
ríkisstjórn sem virðist ætla að taka sérstakt
tillit til þessa fjölmenna hóps.
Framsóknarflokkurinn hefur þokað áfram
kosningaloforði sínu um skuldaleiðréttingu,
sem er meira en margir bjuggust við. Það er
vitað að innan Sjálfstæðisflokks ríkti lítil
hrifning vegna þessa kosningaloforðs, þannig
að það hefur ekki verið uppfyllt jafnrækilega
og Framsóknarflokkurinn lofaði. Leiðrétting er þetta
samt og hún skiptir máli fyrir fjölmörg heimili.
Hagur Framsóknar og forsætisráðherra virðist því
hafa vænkast nokkuð um leið og heimili landsins sjá
fram á betri tíma. Framsóknarflokkurinn skyldi þó ekki
hrósa happi of snemma því ef leiðréttingarnar brenna
upp í verðbólgubáli mun reiði almennings beinast gegn
flokknum og stjórnarandstaðan um leið fá sterk vopn í
hendur. Ríkisstjórninni hefur þegar tekist að fá fólk til
að mótmæla vikulega á Austurvelli og hefur örugglega
ekki áhuga á að stuðla að því að sá hópur stækki umtals-
vert. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Ráðherrar vakna til lífsins
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
SVIÐSLJÓS
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Það eru vonbrigði að banda-rísk stjórnvöld grípi tilþessa ráðstafana gagnvartÍslandi, en þó rétt að halda
til haga að þetta eru ekki hörð við-
brögð og lík þeim sem við fengum
2011,“ segir Sigurður Ingi Jóhanns-
son sjávarútvegs- og landbúnaðar-
ráðherra um aðgerðir Barack Obama
Bandaríkjaforseti gegn hvalveiðum
Íslendinga.
„Við ítrekum að veiðarnar eru
löglegar samkvæmt alþjóðasamn-
ingum. Vísindagrundvöllur þeirra er
traustur og það er hafið yfir allan
vafa að veiðarnar eru sjálfbærar og
alþjóðaviðskipti okkar með hvala-
afurðir í samræmi við alþjóðlegar
skuldbindingar,“ er haft eftir Sigurði
Inga í fréttatilkynningu sem atvinnu-
vega- og nýsköpunaráðuneytið sendi
frá sér í gær. Þar segir ennfremur að
Íslendingar standi fast á rétti sínum
til sjálfbærra og löglegra hvalveiða
og að enginn grundvöllur sé fyrir
áframhaldandi aðgerðum Bandaríkj-
anna vegna veiðanna.
Diplómatískar aðgerðir
Í febrúar síðastliðnum gaf inn-
anríkisráðherra Bandaríkjanna út
svonefnda staðfestingarkæru vegna
hvalveiða Íslendinga og lagði til við
Bandaríkjaforseta að gripið yrði til
diplómatískra aðgerða gegn Íslandi
vegna hvalveiða. Forsetinn ákvað að
fara að tillögunni og undirritaði á
þriðjudaginn minnisblað sem útlistar
aðgerðir sem embættismönnum og
stofnunum er ætlað að grípa til. Því
er m.a. beint til embættismanna að
þeir komi athugasemdum á framfæri
við íslensk stjórnvöld og hvetji þau til
að þróa önnur tækifæri sem tengjast
hvölum, s.s. hvalaskoðun og rann-
sóknarstarf í þágu hvalaverndar. Þá
eru embættismenn hvattir til að
meta hvort heimsóknir hingað til
lands séu viðeigandi og þeim til-
mælum beint til utanríkisráðuneyt-
isins að það endurskoði samstarfs-
verkefni Bandaríkjanna og Íslands.
Ekki verður gripið til neinna við-
skiptaþvingana.
Ólíklegt þykir að þessar aðgerð-
ir muni hafa áhrif. Það eru flestir
þeirra sem Morgunblaðið ræddi við í
gær sammála. Um sama mál og 2011
sé að ræða, ekkert nýtt sé í þessu og
ástandið verði áfram óbreytt. Ástæð-
an fyrir þessu sé að félagasamtök
þrýsti á stjórnvöld í Bandaríkjunum
að grípa til aðgerða gegn Íslandi
vegna sölu á langreyðarkjöti til Jap-
ans og því sé þetta „leikrit“ sett á
svið þar sem ekki sé mikil alvara á
ferðum. Bandarísk stjórnvöld hafi
mikinn áhuga á samstarfi við Ísland,
meðal annars vegna hafréttarmála.
Allt er þegar þrennt er?
Þetta er í þriðja sinn sem banda-
rísk stjórnvöld senda íslenskum
stjórnvöldum tóninn vegna hval-
veiða. Fyrst var það árið 2004 þegar
viðskiptaráðherra Bandaríkjanna
lýsti yfir áhyggjum af hvalveiðum Ís-
lendinga og sagði rannsókn ráðu-
neytisins á hvalveiðunum staðfesta
það að Ísland stæði fyrir veiðum á
dýrum í útrýmingarhættu. George
W. Bush, þáverandi forseti, taldi ekki
rétt að beita Íslendinga við-
skiptaþvingunum en sagði að dipló-
matískum aðferðum yrði beitt og að
efnahagsráðgjafar hans myndu hafa
málið í náinni skoðun og hvetja Ís-
land til að draga úr vísindaveiðum.
Árið 2006 var ofangreint ítrek-
að.
Það var svo 2011 sem það kom
fram í skýrslu Obama til full-
trúadeildar Bandaríkjaþings að
áfram yrði þrýst á að hvalveiðum
verði hætt. Ekki var beitt við-
skiptaþvingunum þá frekar en nú.
Ekki hörð viðbrögð
en samt vonbrigði
Morgunblaðið/RAX
Hvalveiðar Barack Obama Bandaríkjaforseti vill aðgerðir vegna hvalveiða.
Íslensk stjórnvöld hafa marg-
ítrekað fjallað um hvalveiðar í
samskiptum sínum við banda-
rísk stjórnvöld, samkvæmt
svari utanríkisráðuneytisins
við fyrirspurn Morgunblaðs-
ins. Ljóst sé að ágreiningur
hafi verið árum saman milli ís-
lenskra og bandarískra stjórn-
valda um hvalveiðar. Það séu
hins vegar vonbrigði að
bandarísk stjórnvöld kjósi að
grípa til svona ráðstafana nú
gagnvart Íslandi. Hvalveið-
arnar séu löglegar samkvæmt
alþjóðasamningum og Ísland í
fullum rétti til að stunda við-
skipti með hvalaafurðir.
Aðgerðirnar nú séu, eins og
2011, diplómatískar og t.d séu
þessi mál tekin upp af hálfu
Bandaríkjamanna á öllum
fundum ráðuneytisins. „ Við
stöndum föst á okkar rétti í
þessu máli og látum þetta
ekki hafa áhrif á okkar sam-
skipti vestur um haf,“ segir
ennfremur í svari utanrík-
isráðuneytisins.
Oft rætt
UTANRÍKISRÁÐUNEYTIÐ