Morgunblaðið - 03.04.2014, Blaðsíða 27

UMRÆÐAN 27
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 2014
Hinn 7. desember sl.
birtist grein eftir mig
hér í blaðinu sem ég
nefndi Vonbrigði. Með
frumvörpum ríkisstjórn-
arinnar hinn 26.3. er
það því miður staðfest
sem að ég óttaðist. Eðli
málsins samkvæmt verð
ég að endurtaka sumt
sem áður hefur komið
fram en það er ekki
hægt að láta at-
hugasemdir hjá líða ef aðgerðir
vegna hinna alvarlegustu mála sem
áhræra stóran hluta alþýðu manna
munu ekki gagnast nægilega vel ef
fer sem horfir.
Var það þetta sem
fólkið kaus?
Stjórnarflokkarnir hlutu braut-
argengi í síðustu kosningum m.a.
vegna þeirrar ætlunar að taka
rösklega á málefnum heimilanna og
leiðrétta stökkbreyttar skuldir
þeirra. Væntingarnar voru miklar
sem von var. Í stað þess að ganga
strax til verks og t.d. nýta áður
fram komnar hugmyndir eða ráð-
færa sig við hina þjáðu sjálfa og
hagsmunasamtök þeirra um hvað
kæmi þeim best þá var tekinn
langur tími til að spyrja svonefnda
sérfræðinga hvað til bragðs skyldi
taka. Frumskylda ríkisins að þjóna
borgurunum og vellíðan þeirra var
þannig sett í bið og maður spyr
hvort það hafi verið vegna þess að
menn vissu ekki hvernig uppfylla
ætti eigin loforð eða e.t.v. vegna
hentugleikasjónarmiðs að geta bent
á einhvern annan sér til stuðnings?
Á meðan misstu enn fleiri fjöl-
skyldur allt sitt og enduðu á göt-
unni. Niðurstaða heilabrota hinna
sérfróðu reyndist svo
vera hálfkákið eitt
eins og jafnan má
búast við af þeim
sem eru fjarri vanda
sem áhrærir þá ekki
og hugsa um það
einna helst að gæta
eigin bakhluta. Þá
komu engar áætlanir
fram um hvernig á
að hjálpa þeim aftur
til lífs sem verð-
tryggingin hefur
þegar drekkt og
björgunarhringurinn
sem svo á að vera svo rýr að hann
mun langt í frá koma öllum eft-
irtórandi til lands. Einhver þó von-
andi góð félagsleg aðstoð við þau
sem rekið hefur til leigumarkaðar-
ins er hins vegar alls ekki það
sama.
Takmörkuð hjálp
Að það sé lausn að veita skatta-
afslátt upp að einhverju lágu marki
af útteknum séreignarsparnaði er
misgóð hugmynd. Í fyrsta lagi þá
er það ekki ríkisins að segja fólki
hvernig það á eða vill eyða fé sínu
eða er það skynsöm leið að ganga á
lögvarinn sérævisparnað ef einhver
er ennþá til eða þá hjá þeim sem
eru með lægstu launin og verst eru
stödd? Þau sem vilja hins vegar
þiggja þetta gætu sum þurft e.t.v.
að komast í allan sparnað sinn
strax til þess að bægja inn-
heimtumönnum frá sem smá-
skammtahugmyndin leyfir ekki. Og
svo var ekki minnst á það sem
þeim sem enn eru marandi uppi
væri mikill fengur í, þ.e. afnám
verðtryggingarinnar sem enn má
halda áfram eyðileggingu sinni og
éta svo allt nýtt útsæði og það virð-
ist sem láta eigi ákveðna sérhags-
umuni og Seðlabankann ráða áfram
allri för í þeim efnum.
Eru menn búnir að gleyma?
Það á auðvitað ekki að vanþakka
góða hluti en það þarf heldur ekki
að iðka sérstaka þakkargjörð til
þeirra sem vildu verða útnefndir og
sem tóku að sér verkefnið fyrir það
að gera ekki það sem hægt er að
gera og gera þarf. Hæstvirtur for-
sætisráðherra var þó t.d. búinn að
viðurkenna að þekkja tillögu Hægri
grænna um að nota aðferð magn-
bundinnar íhlutunar en hefur hugs-
anlega ekki viljað nýta hana vegna
þess að hún kom annars staðar frá.
Aðferðin á þó uppruna sinn erlend-
is og hefur gefist afar vel svo ekk-
ert var að óttast í þeim efnum.
Það er ennþá hægt
Til upprifjunar þá felst aðferðin í
stuttu máli í því að stofnaður yrði
sérstakur lokaður leiðrétting-
arsjóður innan Seðlabankans sem
keypti öll verðtryggð skuldabréf
vegna húnæðis-, neyslu- og náms-
lána og færði þau niður til þess
sem þau voru hinn 1.11. 2007 eða
síðar, en þann dag tóku tilskipun
EES og lög nr. 108/2007 m.a. um
ólögmæti afleiðutengingar neyt-
endalána til almennings gildi en
sem þótt furðulegt sé hafa aldrei
verið virt jafnvel ekki af Alþingi
sem sjálft samþykkti lögin. Lán-
unum yrði svo skuldbreytt með út-
gáfu nýrra bréfa þar sem greiðslu-
byrðin væri stillt af við
greiðslugetuna og tíminn og vaxta-
munur greiða dæmið en Seðlabank-
inn lánaði sjálfum sér á einhverjum
málamyndavöxtum en innheimti
aðra og hærri vexti af nýju bréf-
unum. Með þessu hefði verið tekið
strax á vanda allra í þessu sam-
bandi sama hver fjárhæðin hefði
verið og útburðum og þjáningum
fólks þá loks en strax linnt og ekk-
ert hefði lent á ríkissjóði. Og þótt
það sé eiginlega annað mál að þá
er hægt, ef menn hafa áhuga á, að
ná fljótt til stórfjár þrotabúanna í
gjaldeyri með því að láta þau
kaupa krónur til þess að greiða
kröfuhöfum með og ná svo til snjó-
hengjunnar eldri og þá einnig nýrri
með nýjum lögeyri og skiptum yfir
í hann á lágu gengi og greiða niður
skuldir með afrakstrinum og nota
til annarra þjóðþrifamála. Verð-
bólguóttinn má ekki ráða för. Tök-
um á henni síðar, hún er stórt mál
en minna mál en öll hin sem hér
eru nefnd ef þau fá að ganga fram.
Að hanga í voninni
Það verður ekki hjá því komist
að spyrja hvort frágreint sé það
sem væntingarnar og atkvæðin
stóðu til og kemur fólkinu best og
leysir vanda þess í raun. Ég vona
að menn ætli ekki að þvo hendur
sínar og telji að verkinu sé lokið og
að gott fólk sjái að sér og að Al-
þingi færi málin til farsælli og bet-
ur virkandi lausna.
Endurtekin vonbrigði
Eftir Kjartan Örn
Kjartansson » Frumskylda ríkisins
að þjóna borg-
urunum og vellíðan
þeirra var sett í bið.
Kjartan Örn
Kjartansson
Höfundur er fyrrverandi forstjóri.