Morgunblaðið - 03.04.2014, Blaðsíða 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 2014
Smiðjuvegi 66 • Kópavogi • 580 5800 • www.landvelar.isFuruvöllum 3 • Akureyri • 461 2288
Alhliða þjónusta fyrir vökvadælur
og vökvamótora
Sala - varahlutir - viðgerðir
Þegar saga sam-
starfs sveitarfélaga á
Austurlandi er skoðuð
(1997-20005) liggur
fyrir að samstaða
sveitarfélaganna og
samþykktir frá aðal-
fundum SSA á þessum
árum eiga stærstan
þátt í því að álver Al-
coa í Fjarðabyggð varð
að veruleika. Það var
Halldór Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra sem upplýsti á aðalfundi
SSA 1997 að norska fyrirtækið
Norsk Hydro hefði áhuga á að reisa
álver á Íslandi og að Austurland
væri þar vænlegur kostur. Stjórn
SSA og orku- og stóriðjunefnd SSA
hófu þegar ásamt stjórnvöldum
frekari undirbúningsvinnu. Und-
irritaður hóf störf sem fram-
kvæmdastjóri SSA haustið 1998.
Nýr formaður stjórnar SSA var
Smári Geirsson, kennari í Neskaup-
stað og bæjarfulltrúi í Fjarðabyggð.
Formaður, framkvæmdastjóri og
stjórn SSA fengu skýr skilaboð frá
sveitarfélögunum á Austurlandi frá
aðalfundum 1998-2005 að fylgja fast
eftir þeim áformum að virkja á há-
lendinu og nýta orku í álver í Fjarða-
byggð. Öflugur stuðningur stjórn-
valda á þessum árum létti róðurinn.
SSA gaf út (1999) kynningarblaðið
Eitt stærsta hagsmunamál Austur-
lands, samtökin Afl fyrir Austurland
beittu sér með áberandi hætti í bar-
áttunni, Fyrirtækið Athygli stóð
vaktina með SSA, stjórnvöldum og
síðar framkvæmdaaðilum. Stuðn-
ingur frá aðalfundum SSA við álver
og virkjun á Austurlandi var á kynn-
ingarfundum talinn vera lykillinn að
því að hægt væri að fá fjárfesta til að
fara í svo stóra og umdeilda fram-
kvæmd. Íslensk stjórnvöld, fulltrúar
Norsk Hydro og síðar Alcoa nefndu
samstöðu heimamanna sem mikinn
styrk og eina af forsendunum. For-
maður og framkvæmdastjóri SSA
sátu fjölda funda og
málþing í landshlut-
anum og utan hans þar
sem þeir fylgdu eftir
þessu stóra hagsmuna-
máli Austfirðinga. Ekki
voru allir fylgjandi svo
stóru inngripi í náttúr-
una. Farið var á Al-
þingispalla og hlustað á
umræður þingmanna í
sal. Á þingsflokksfundi
efasemdarmanna var
málstaðurinn kynntur.
Rætt við mótmælendur
sem stóðu vakt á Austurvelli. Mikill
tilfinningahiti fylgdi hjá sumu þessu
ágæta fólki. Samþykktir SSA voru
eins og biblían í höndum þeirra fé-
laga í baráttunni sem oft var snúin.
Formaður SSA var trúr mál-
staðnum, rökfastur, fylginn sér og
lagði mikla áherslu á og lofaði ein-
róma stuðning SSA og samstöðu
Austfirðinga. Bæjarstjórn Fjarða-
byggðar með sinn farsæla bæjar-
stjóra, Guðmund Bjarnason, fylgdi
alveg sömu forskrift og formaður
SSA í baráttunni. Þegar samningur
um álver Alcoa var undirritaður á
Reyðarfirði 15. mars 2003 að við-
stöddu miklu fjölmenni kom vel í ljós
í ræðum manna hvað samstaða
Austfirðinga og forysta SSA áttu
stóran þátt í farsælli lausn. Iðn-
aðarráðherra, Valgerður Sverris-
dóttir, stóð sem klettur að baki verk-
efninu og að launum var hún tekin í
dýrðlingatölu nokkurra bæjarfull-
trúa í Fjarðabyggð. Fyrsta skóflu-
stungan var svo tekin að álveri Alcoa
Fjarðaáls 8. júlí 2004. Í hönd fór
tímabil mikilla framkvæmda á Mið-
Austurlandi við Kárahnjúka-virkjun
og álver Alcoa í Fjarðabyggð. Þökk
sé SSA og samstöðu sveitarfélag-
anna á Austurlandi.
(Sjá má í bókinni Samstarf á Aust-
urlandi, bls. 360-370 ítarlega lýsingu
á baráttuferlinu og þætti SSA í því.
Bókin er rituð af Smára Geirssyni
fyrir SSA og kom út 2010).
Að vera stærstur og sterkastur:
Hollt er að hafa framanritað í
huga nú þegar landslagið hefur mik-
ið breyst, í atvinnulegu tilliti í lands-
hlutanum Fjarðabyggð er nú
stærsta og öflugasta sveitarfélagið
með álver Alcoa og tengda starfsemi
alla innanborðs hjá sér. Vöxturinn
hefur verið mikill sem er styrkur
fyrir miðsvæði Austurlands. Nær
allur framkvæmdaþungi í tvo ára-
tugi hefur verið á þessu svæði og
verður áfram næstu ár. Það fylgir
því mikil ábyrgð og vandi að vera
stærstur og sterkastur í hópnum og
þarf að passa sig að stíga ekki á ná-
granna sína sem studdu þá dyggi-
lega til að verða stóra og sterka.
Slíka stöðu höndla ekki allir. Álitlegt
atvinnutækifæri býðst nú þeim
stóra. Það er verkefni sem ná-
grannahöfn hefur byggt upp og
þjónustað í fjörutíu ár. SSA hefur
margoft samþykkt stuðning við sigl-
ingar vina okkar í Færeyjum og frá-
bært uppbyggingarstarf Seyðfirð-
inga. Á aðalfundum SSA síðustu ár
er einróma samþykkt að í samstarfi
sveitarfélaga og hafna á Austurlandi
hafi Seyðisfjarðarhöfn það hlutverk
að vera áfram helsta ferju- og
skemmtiferðaskipahöfn Austur-
lands. Formaður stjórnar SSA nú er
vandaður bæjarfulltrúi í Neskaup-
stað, Valdimar O. Hermannsson. Nú
reynir á hvort eindreginn stuðn-
ingur sveitarfélaga á Austurlandi í
höndum formanns SSA á heimavelli
þess stóra virki eins vel og biblían
forðum í höndum forverans. Rétt er
það hjá forystusveit stóra og sterka
að skylt er sveitarfélagi að svara
formlegu erindi sem berst. Form-
lega svarið við erindinu sem barst
liggur í augum uppi fyrir þá sem
virða samkomulag. Samþykkt SSA
með stuðningi allra sveitarfélaga á
Austurlandi vísar þar veginn. Í
framhaldinu á stóri og sterki þann
leik að óska formlega eftir viðræðum
við Ferjuhöfn Austurlands og bjóða
þar fram aðstoð sína við að finna far-
sæla lausn á erindinu fyrir báða að-
ila.
Stuðningur sveitarfélaga á
Austurlandi (SSA) færði Aust-
firðingum/Fjarðabyggð Alcoa
Eftir Þorvald
Jóhannsson
Þorvaldur Jóhannsson
» Samþykktir SSA
voru eins og biblían í
höndum þeirra félaga í
baráttunni sem oft var
snúin. Að verða stærst-
ur og sterkastur í hópn-
um er vandmeðfarið.
Höfundur er fyrrv. framkvæmda-
stjóri SSA (1998-2010) nú eldri borg-
ari Seyðisfirði.
Það er talað um
„aldraða“ í daglegu
tali og vel flestir
gera sér grein fyrir
að þar er átt við
elstu kynslóðina. Ég
hef aldrei orðið vör
við að aldraðir hafi
lýst óánægju með
þessa orðanotkun
sökum þess að þeim
finnist mennska
þeirra dregin í efa og
þ.a.l. gert þá kröfu að ávallt skuli
sagt „aldrað fólk“ eða „fólk með
öldrun“. Fræðigreinin fötl-
unarfræði gerir hins vegar þessa
kröfu í orðræðu um fatlaða. Þá
ber ávallt að segja „fatlað fólk“
eða „fólk með fötlun“. Orðið „fatl-
aðir“ í öllum sínum beyging-
armyndum er bannorð. Sú krafa
er sögð hafa komið frá fötluðum
sjálfum. Það hefur þó ekki verið
hér á landi, heldur úti í heimi og
þ.a.l. á öðru tungumáli en ís-
lensku.
Á íslensku er alvanalegt að vís-
að sé til hópa fólks sem á eitthvað
sameiginlegt, með lýsingarorði án
þess að það þurfi alltaf að taka
það fram að verið sé að tala um
fólk, s.s. ljóshærðir, hávaxnir,
nærsýnir, rétthentir o.s.frv. Það
er eðlileg íslenska að tala um rétt-
indabaráttu samkynhneigðra og
skæri fyrir örvhenta. Að tala um
„fólk með samkynhneigð“ er bein-
línis ankannalegt. Hvers vegna á
þá að vera lagi að tala um „fólk
með fötlun“? Svo er heldur ekki
sama hver fötlunin er. Það er t.d.
iðulega talað um „fólk með
þroskahömlun“ en aldrei um „fólk
með blindu“. Hvers vegna þarf að
vera sérstök málnotkun um fatl-
aða? Mér finnst það vera aðgrein-
ing að tala um fatlaða á annan
hátt en aðra hópa fólks. Þessi mál-
notkun að tala eingöngu um „fatl-
að fólk“ og „fólk með fötlun“ er
bæði einhæf og staglkennd. Fyrir
utan það að ef fatlaðir eru ekki
fólk, hvað eru þeir þá?
Það ætti yfirleitt að
vera augljóst af sam-
henginu hvort verið er
að tala um fólk eða
eitthvað annað.
Reyndar er orðið
„fatlaðir“ bara notað
um fólk. Þegar þú
heyrir það orð, hvað
sérðu þá fyrir þér?
Geimverur eða ketti?
Það skapar eðlilega
fjölbreytni að tala
bæði um fatlaða og
fatlað fólk. Orðanotkunina „fólk
með fötlun“ ætti hins vegar að
taka úr orðræðunni að mínu mati.
Mér er fyllilega ljóst að brotið
hefur verið á fötluðu fólki með
margvíslegum hætti í gegnum tíð-
ina. Baráttan fyrir því að fatlaðir
njóti fullra mannréttinda og sé t.d.
gert kleift að lifa sjálfstæðu lífi er
í fullum gangi í dag. Það er því
miður ástæða til að minna sam-
félagið á að fatlaðir eru fólk eins
og aðrir. Við skulum þó ekki af-
baka tungumálið í leiðinni.
Það mikilvægasta er að breyta
gamalgrónum viðhorfum í garð
fatlaðra með því að leggja áherslu
á að fatlaðir eru venjulegt fólk.
Hvorki fórnarlömb né hetjur.
Hver einasta manneskja lifir sínu
lífi með þau spil sem hún hefur á
hendi. Það er jafn venjulegt að
vera fatlaður og að vera skolhærð-
ur. Ég er ekki með fötlun. Ég er
fötluð og það er í lagi. Það má.
Að vera fatlað-
ur á íslensku
Eftir Þorberu
Fjölnisdóttur
Þorbera
Fjölnisdóttir
»Hvers vegna þarf að
vera sérstök mál-
notkun um fatlaða? Mér
finnst það vera aðgrein-
ing að tala um fatlaða á
annan hátt en aðra hópa
fólks.
Höfundur er tungumálakennari.
Bridsfélag eldri borgara
í Hafnarfirði
Föstudaginn 28. mars var spilaður
tvímenningur með þátttöku 36 para.
Efstu pör í NS: (% skor)
Erla Sigurjónsd. - Jóhann Bendiktss. 62,8
Bjarnar Ingimarsson - Bragi Björnss. 59,0
Guðm. Sigursteinss. - Auðunn Guðmss. 55,4
Bjarni Þórarinss. - Ragnar Björnsson 55,0
AV
Sigr. Benediktsd. - Sigurður Þórhallss. 59,1
Ágúst Vilhelmss. - Kári Jónsson 57,1
Ágúst Stefánsson - Helgi Einarsson 54,5
Ólöf Hansen - Alma Jónsdóttir 52,9
Bridsfélag eldri borgara í Hafnar-
firði spilar á þriðjudögum og föstu-
dögum í félagsheimili eldri borgara,
Flatahrauni 3 í Hafnarfirði.
Spilaður er eins dags tvímenning-
ur og eru allir spilarar velkomnir.
Bridsfélag Reykjavíkur
Fjórða kvöldi af sex er lokið. JE
Skjanni er með forystu, rétt á undan
Lögfræðistofu Íslands. Butlerkóngar
kvöldsins voru Sveinn Rúnar Eiríks-
son og Þröstur Ingimarsson með
1,86.
Staðan:
JE Skjanni 126,60
Lögfræðistofa Íslands 120,93
Málning 113,56
Gullsmárinn
Spilað var á 15 borðum í Gull-
smára mánudaginn 31. mars.
Úrslit í N/S:
Pétur Antonss - Guðlaugur Nielsen 328
Sigurður Njálss. - Þorsteinn Laufdal 301
Þórður Jörundss. - Jörundur Þórðars. 296
Jón Stefánss. - Viðar Valdimarss. 295
A/V
Björn Péturss. - Valdimar Ásmundss. 347
Birgir Ísleifss. - Jóhann Ólafsson 325
Ágúst Vilhelmss. - Kári Jónsson 320
Gunnar Alexanderss. - Elís Helgason 304
Bridsfélag Hafnarfjarðar
Mánudaginn 31. mars var spilaður
4. eins kvölds tvímenningurinn í vor-
syrpu BH.
Efstu pör (% skor):
Ólafur Þór Jóhannss. - Pétur Sigurðss. 62,0
Erla Sigurjónsd. - Guðni Ingvarsson 58,3
Eðvarð Hallgrímss. - Sigurður Sigurjss. 50,9
Þorgerður Jónsd. - Aðalst. Jörgensen 50,9
Efstu pörin í vorsyrpunni þar sem
3 bestu kvöldin af 4 giltu voru:
1-2 Harpa Fold Ingólfsdóttir
1-2 Svala Pálsdóttir
3 Hermann Friðriksson
4-5 Erla Sigurjónsdóttir
4-5 Guðni Ingvarsson
Næsta keppni félagsins er tveggja
kvölda páska-butler með veglegum
páskaeggjaverðlaunum.
BH spilar á mánudagskvöldum að
Flatahrauni 3. Spilamennska byrjar
kl. 19.
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| brids@mbl.is