Morgunblaðið - Sunnudagur - 31.08.2014, Síða 14

Morgunblaðið/Árni Sæberg
K
ennarar hafa víða átt
undir högg að sækja,
má þar nefna lönd
eins og Bandaríkin,
England og Svíþjóð.
Starfið hefur verið illa borgað og
kröfur til menntunar kennara ekki
verið nægilega miklar. Kennarar
hafa komið úr neðsta en ekki efsta
lagi háskólans. Núna eru þjóðir á
hinn bóginn loksins orðnar sammála
um að kennarar séu mikilvæg stétt.
Krafist er aukinnar fagmennsku og
gæða og skilningur hefur aukist á
því að fólk vilji gera kennslu að ævi-
starfi sínu.“
Þetta segir dr. Andy Hargreaves,
prófessor í kennslufræðum við Bost-
on College í Bandaríkjunum, en
hann var einn af aðalfyrirlesurunum
á alþjóðlegri ráðstefnu um kennslu-
mál í Reykjavík á dögunum. Har-
greaves heldur því fram í nýrri bók,
Professional Capital, að kennsla sé
á ákveðnum krossgötum á heims-
vísu.
Í huga Hargreaves snýst málið
um fjárfestingu. Vilji menn byggja
upp öflugt kennslukerfi þurfi að
setja peninga í það. Eins og með
annað í þessu lífi. „Lykilatriðið í
þessu sambandi er að tjalda ekki til
einnar nætur, fórna ekki stórum
hagsmunum fyrir skjótfenginn
gróða. Það getur komið vel út til
skemmri tíma að skipta kennurum
út fyrir tækni og spara þannig
launakostnað. Dæmin sanna hins
vegar að til lengri tíma litið bitnar
þetta á gæðum kennslunnar og
skólarnir skila þar af leiðandi lakari
nemendum út í þjóðfélagið. Hver
hagnast á því?“
Grettistak Finna
Hann segir Finna hafa lyft grett-
istaki í sínum kennslumálum und-
anfarna tvo áratugi með því að
horfa til lengri tíma. „Finnar gera
sér grein fyrir því að framtíð sam-
félagsins veltur á öflugri kennslu.
Þess vegna gera þeir vel við sína
kennara. Þeir eru vel menntaðir,
njóta virðingar og þiggja góð laun
fyrir sín störf. Það er engin tilviljun
að rannsóknir sýni að starfsánægja
kennara er óvíða meiri en í Finn-
landi.“
Samvinna er líka mikilvægur
þáttur í kennslu, að sögn Har-
greaves. Þess vegna gladdist hann í
heimsókn sinni í Langholtsskóla,
þar sem hann fékk að kynnast Bi-
ophiliu-verkefninu. „Það verkefni
gerir ráð fyrir bæði tónlistar- og
raungreinakennara. Hvorugur getur
kennt það einn síns liðs, þeir verða
að gera það saman. Þetta snýst ekki
bara um samvinnuna sem slíka,
heldur djúpa samvinnu. Fleiri en
einn kennari þurfa að koma að
skipulagningu og kennslunni sjálfri
sem gefur þeim tækifæri til að
gægjast hvor inn í heim annars.
Þannig þroskast þeir og eflast, hvor
á sinn hátt. Í samvinnunni er í senn
fólgin áskorun, spenna og hvatning.
Það á ekki bara við um kennarana,
heldur nemendurna líka. Það er svo
mikilvægt að víkka sjóndeildarhring
barnanna okkar og örva sköp-
unargáfu þeirra. Biophiliu-verkefnið
er mjög vel til þess fallið og mér
skilst að það sé farið að vekja at-
hygli út fyrir landsteinana.“
Ekkert að íslenska fiskinum
Hargreaves er Englendingur en
undanfarin þrjátíu ár hefur hann
starfað í Kanada og Bandaríkj-
unum.
Spurður hvort hann þekki til
stöðu kennslumála hér á landi kink-
ar Hargreaves kolli. „Ég hef sett
mig aðeins inn í þau mál og það
vekur athygli mína að árangur ís-
lenskra nemenda á Pisa-prófunum
hefur dalað frá efnahagshruninu.
Ég veit að íslenska skólakerfið hef-
ur sérstakar áhyggjur af lestr-
arkunnáttu drengja. Þær áhyggjur
eiga eflaust rétt á sér en á móti
kemur að Ísland býr að mörgum
kostum. Fáar þjóðir hafa betri að-
gang að netinu og Ísland er í hópi
þeirra landa í heiminum, þar sem
velmegun er mest. Þá er ég að tala
um geðheilsu, samskipti fjölskyldna
og annað slíkt. Við megum heldur
ekki gleyma því að öll börn á Ís-
landi eiga svo að segja jafna mögu-
leika á að mennta sig. Það er alls
ekki sjálfgefið.“
Hargreaves tekur fram að minnk-
andi lestraráhugi drengja og barna
almennt sé ekki séríslenskt fyr-
irbæri, flest lönd glími við þann
vanda. „Það amar ekkert að ís-
lenska fiskinum,“ segir hann sposk-
ur. „Þetta er alþjóðlegt vandamál.
Það eru ýmsar kenningar í gangi en
engum hefur tekist að finna skýr-
inguna. Sumir segja að við þurfum
að hugsa kennsluskrána upp á nýtt
út frá áhugamálum drengja og ef-
laust er eitthvað til í því. Við lifum á
tækniöld og það er margt sem glep-
ur hugann, nægir þar að nefna
tölvuleiki og netið. Skólar þurfa að
laga sig að þessu og finna leiðir til
að láta tæknina vinna með börn-
unum en ekki á móti þeim.“
Laun verða að vera boðleg
Lág laun eru víða vandamál í
kennslu og Hargreaves er ljóst að
það á við hér á landi. „Laun verða
að vera boðleg og samkeppnishæf ef
ekki á að missa hæft fólk úr stétt-
inni. Mér skilst að vonir íslenskra
kennara standi til þess að launakjör
þeirra batni á næstu þremur árum
en það er mikilvægt að sofna ekki á
verðinum.“
Hann segir lykilatriðið ekki að
hafa launin góð, heldur að hafa þau
ekki slæm. Þannig sé Finnland bara
í miðjum hópi OECD-ríkjanna þeg-
ar kemur að kennaralaunum.
„Kennarar mega ekki fá á tilfinn-
inguna að aðrar sambærilegar stétt-
ir hafi það betra en þeir og hækki
hraðar í launum. Þá verða þeir von-
sviknir. Í Singapúr þiggja nýútskrif-
aðir kennarar sömu laun og verk-
fræðingar. Þar snýst val á
starfsgrein ekki um laun, heldur
ástríðu. Þannig á það auðvitað að
vera.“
AUKIN KRAFA UM FAGMENNSKU OG GÆÐI
Kennsla metin að verðleikum
Dr. Andy Hargreaves segir þjóðir heims geta lært margt af Finnum í kennslumálum. Þeir kunni að forgangsraða.
ALÞJÓÐASAMFÉLAGIÐ
ER ÓÐUM AÐ ÁTTA SIG
Á MIKILVÆGI KENNSLU
SEM ENDURSPEGLAST
Í MEIRI KRÖFUM TIL
KENNARA OG VONANDI
BETRI LAUNUM. ÞETTA
SEGIR DR. ANDY HAR-
GREAVES, PRÓFESSOR
Í KENNSLUFRÆÐUM
Í BOSTON, SEM VAR
STADDUR HÉR Á LANDI
Á DÖGUNUM.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Hargreaves lýkur lofsorði á Biophiliu-verkefni Langholtsskóla enda sé samvinna milli ólíkra greina afar mikilvæg.
Morgunblaðið/Eggert
*Lykilatriðið íþessu sambandier að tjalda ekki til
einnar nætur, fórna
ekki stórum hags-
munum fyrir skjót-
fenginn gróða.
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31.8. 2014
Fjölskyldan *Hið eina sanna markmið menntunar er að gera manninn hæfan til að haldaendalaust áfram að spyrja spurninga.
Mandell Creighton, sagnfræðingur og biskup