Morgunblaðið - 05.09.2014, Blaðsíða 17

FRÉTTIR 17Erlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. SEPTEMBER 2014
Hátúni 6a • 105 Rvk • Sími 552 4420 • fonix.is
ELDHÚSTÆKI
FRÉTTASKÝRING
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Leiðtogar NATO-ríkja gagnrýndu í
gær framgöngu Rússa í Úkraínu-
deilunni á fundi sem lýst var sem
mikilvægasta leiðtogafundi Atlants-
hafsbandalagsins eftir að kalda
stríðinu lauk. Leiðtogarnir ræddu
einkum átökin í austanverðri Úkra-
ínu, sem sumir fréttaskýrendur
telja vera alvarlegustu hernaðarógn
sem bandalagið hafi staðið frammi
fyrir í áratugi. Á fundinum var
einnig rætt um leiðir til að takast á
við hættuna sem stafar af samtök-
um íslamista sem hafa náð stórum
svæðum í Írak og Sýrlandi á sitt
vald.
„Á fundinum stígum við mikilvæg
skref til að sporna gegn þessum
ógnum,“ sagði Anders Fogh Rasm-
ussen, framkvæmdastjóri NATO,
áður en tveggja daga leiðtogafund-
ur bandalagsins hófst í Wales í gær.
Alvarlegasta ógn frá
Kúbudeilunni
Fréttaskýrendur BBC sögðu
þetta mikilvægasta fund NATO í
áratugi og niðurstöður hans gætu
ráðið miklu um það hvort bandalag-
ið gæti tekist á við öryggisvanda-
mál 21. aldarinnar.
Michael Winiarski, fréttaskýrandi
sænska blaðsins Dagens Nyheter,
telur Úkraínudeiluna alvarlegustu
ógn sem NATO hafi staðið frammi
fyrir í rúm 50 ár, eða frá Kúbudeil-
unni árið 1962. Til að mynda hafi
innrás Sovétmanna í Tékkóslóvakíu
árið 1968 ekki stefnt heimsfriðnum í
jafnmikla hættu og hernaðaríhlutun
Rússa í Úkraínu nú.
Petro Porosénkó, forseti Úkra-
ínu, ræddi við leiðtoga Bandaríkj-
anna, Bretlands, Frakklands, Ítalíu
og Þýskalands í tengslum við fund
NATO. Porosénkó sagði að búist
væri við því að undirritaður yrði
samningur í Minsk í dag um vopna-
hlé fyrir milligöngu Öryggis- og
samvinnustofnunar Evrópu. Leið-
togar uppreisnarmanna í austurhér-
uðum Úkraínu sögðust vera tilbúnir
að fyrirskipa vopnahlé ef samkomu-
lag næðist. Fréttaskýrendur efuð-
ust þó um að friður væri í sjónmáli.
Porosénkó sagði að á leiðtoga-
fundi NATO yrði undirrituð yfirlýs-
ing um að aðildarríki bandalagsins
myndu veita Úkraínu aukna hern-
aðar- og tækniaðstoð. Búist er við
að Rússar taki slíkri yfirlýsingu
mjög illa þar sem þeir hafa eindreg-
ið lagst gegn aukinni samvinnu
Úkraínu og NATO.
Talið er að Úkraínuher þurfi
þungavopn og aðra aðstoð frá
NATO-ríkjum til að eiga möguleika
á að sigra uppreisnarmennina sem
eru taldir hafa notið öflugs stuðn-
ings Rússa í átökunum. Stjórnvöld í
Bandaríkjunum, Þýskalandi og
fleiri NATO-ríkjum hafa hingað til
verið treg til að senda Úkraínuher
þungavopn því slík aðstoð gæti orð-
ið til þess að Rússar gengju enn
lengra í stuðningi sínum við upp-
reisnarmennina og átökin mögnuð-
ust. Ljóst er að Úkraínuher mætti
sín lítils gegn rússneska hernum,
sem er með um 750.000 manns und-
ir vopnum, og NATO-ríkin vilja
ekki dragast inn í átökin. Þau hafa
því bundið vonir við að hertar refsi-
aðgerðir dugi til að knýja Rússa til
að binda enda á blóðsúthellingarn-
ar.
Mikið í veði
Fréttaskýrandi CNN, Daniel
Treisman, bendir á að NATO-ríkin
tækju einnig mikla áhættu með því
að veita ekki Úkraínumönnum þá
aðstoð sem þeir þurfa. Það gæti
orðið til þess að Vladimír Pútín
Rússlandsforseti færði sig upp á
skaftið. „Fjórum sinnum í röð hefur
hann gengið lengra og lagt meira í
sölurnar þrátt fyrir hótanir
og refsiaðgerðir Vestur-
landa. Hann sendi sérsveitir
á Krímskaga, innlimaði hann
síðan í Rússland, stóð svo
fyrir uppreisn í Austur-
Úkraínu og jók nú síðast
hernaðarstuðninginn við
uppreisnarmennina.“
Treisman varar við því
að ef Pútín fer með sigur
af hólmi í Úkraínudeil-
unni geti það orðið til þess
að einræðisstjórnir í lönd-
um á borð við Kína, Íran og
Norður-Kóreu færi sig einnig
upp á skaftið. „Kínverjar fylgj-
ast örugglega grannt með atburð-
unum í Úkraínu nú þegar þeir
leggja undir sig Suður-Kínahaf. Ír-
anar geta huggað sig við óeininguna
á Vesturlöndum þegar þeir semja
um kjarnorkuáætlun þeirra.
Norður-Kóreumenn gætu freistast
til þess að virða viðvaranir Banda-
ríkjastjórnar að vettugi.“
Pútín kynnti í fyrradag áætlun í
sjö liðum um ráðstafanir til að
koma á friði í Úkraínu, en frétta-
skýrendur telja tímasetningu áætl-
unarinnar benda til þess að fyrir
Pútín vaki aðeins að koma í veg fyr-
ir harðari refsiaðgerðir af hálfu
Vesturlanda.
Alvarlegasta ógn í áratugi
 Leiðtogar NATO-ríkja gagnrýna framgöngu Rússa í Úkraínudeilunni, alvarlegustu hernaðarógn
sem bandalagið hefur staðið frammi fyrir í áratugi  Mikilvægasti fundur NATO eftir kalda stríðið
AFP
Hættuástand Leiðtogar NATO-ríkja ræða hernaðinn í Úkraínu á fundi Atlantshafsbandalagsins í Newport í Wales.
Ríkisstjórn
Danmerkur
er tilbúin að
leggja til
250-300 her-
menn í hrað-
lið sem NATO
hyggst koma
á fót í
austanverðri
Evrópu, að
sögn Helle
Thorning-Schmidt, forsætisráð-
herra landsins.
Gert er ráð fyrir því að
danska herliðið starfi í allt að
90 daga í senn og taki þátt í
heræfingum, einkum í Eistlandi,
Lettlandi og Litháen, þar sem
margir íbúanna eru af rúss-
neskum ættum eins og íbúar
austurhéraða Úkraínu.
„Við viljum senda mjög skýr
skilaboð til NATO-ríkja sem telja
öryggi sitt í hættu. Þau þurfa að
vita að þau geta reitt sig á
stuðning annarra NATO-ríkja,“
hefur fréttavefur Politiken eftir
Thorning-Schmidt.
Erna Solberg, forsætisráð-
herra Noregs, sagði að Norð-
menn myndu senda 150 her-
menn á heræfingar í
Eystrasaltslöndunum. „Við
þurfum að sýna bandalagsríkj-
unum í austri fram á að 5. grein
stofnsáttmála bandalagsins,
um að árás á eitt NATO-
landanna sé árás á þau öll, sé
enn í gildi,“ sagði Solberg.
„Mikilvægt er að ríkin, sem hafa
áhyggjur af yfirlýsingum Pútíns,
komi af þessum fundi með þá
tilfinningu að þau hafi NATO að
bakhjarli.“
Vilja senda
skýr skilaboð
DANIR OG NORÐMENN
LEGGJA TIL HERMENN
Helle Thorning
Schmidt
Danskur sérfræðingur í rússneskum stjórnmálum
telur að spennan í samskiptum Rússlands og
NATO geti orðið til þess að Rússar breyti
hernaðarstefnu sinni þannig að þröskuldur-
inn fyrir beitingu kjarnavopna verði lækk-
aður. Flemming Spidsboel Hansen, rektor í
stjórnmálafræði við Kaupmannahafnar-
háskóla, segir að Rússar hafi lagt mikla
áherslu á mikilvægi kjarnavopna í hern-
aðarstefnu sinni og líti á þau sem leið til
að fyrirbyggja ósigra í hefðbundnum hern-
aði. „Fræðilega hafa menn talað um að þeir
geti frekar snemma í hefðbundnum hernaði
beitt kjarnavopnum á óbyggðum svæðum, til
dæmis Kyrrahafi, því þannig geta þeir spyrnt við
fótum og sagt: Við teljum okkur vera aðþrengda og
ef þið þjarmið meira að okkur beitum við kjarna-
vopnum,“ hefur fréttavefur danska ríkis-
útvarpsins eftir honum.
HERNAÐARSTEFNU RÚSSLANDS BREYTT
Kjarnorkuþröskuldur lækkaður?