Morgunblaðið - 03.10.2014, Blaðsíða 11

Ármúli 32, 108 Reykjavík
Sími 568 1888
www.parketoggolf.is
Morgunblaðið/Golli
Lestur Guðrún skoðar bókina Ástarsaga úr fjöllunum, með börnum í leik-
skólanum Sælukoti árið 1999. Hún segir brýnt að lesið sé fyrir börn.
til. Guðrún segir að gjörbreyting
hafi orðið á útgáfu barnabóka
skömmu síðar og nefnir þar meðal
annars Silju Aðalsteinsdóttur sem
gert hefur margt fyrir barnabók-
menntirnar. „Ég segi nú stundum að
það sé eins með mig og Bítlana: Ég
hefi verið á réttum tíma og á réttum
stað. Þegar ég var byrjuð gat ég
bara ekki hætt,“ segir Guðrún og
vísar þar til þess frjósama jarðvegs
sem verk hennar féllu í og þeirra
góðu breytinga sem orðið hafa á síð-
ustu áratugum í bókmenntum
barna.
Uppátækjasamir piltar
Það var ekki ætlun Guðrúnar að
sögurnar af Jóni Oddi og Jóni
Bjarna kæmu út á prenti því þetta
voru sögur sem hún sagði krökk-
unum sínum á kvöldin. Spurð hvort
tvíburarnir hefðu átt sér fyrir-
myndir segir hún svo ekki vera. „Ég
þekkti satt að segja enga tvíbura.
Þetta varð nú bara til þannig að þeir
væru þarna tveir og gætu leikið sér
saman,“ segir Guðrún og bætir svo
við að Silja, sem þá var með barna-
tímann í útvarpinu, hafi frétt af sög-
unum af Jóni Oddi og Jóni Bjarna og
fundist þær svo sniðugar að hún
gerði þeim skil í útvarpinu. „Þá
komst Valdimar Jóhannsson í Ið-
unni, sá mæti maður, í þetta og þar
með var bókin komin í prent.“
Vinsældir þessara uppátækja-
sömu tvíbura urðu slíkar að Guðrún
varð að skrifa meira um þá. „Þessar
sögur náðu þjóðinni og ég fékk upp-
hringingar frá sjómönnum á hafi úti
sem grátbáðu mig að halda áfram að
skrifa,“ segir Guðrún sem tók óskum
fólks vel. Ári síðar, 1975, kom út
bókin Meira af Jóni Oddi og Jóni
Bjarna. Þriðja bókin, Enn af Jóni
Oddi og Jóni Bjarna kom út árið
1980 en sögurnar hafa ratað bæði á
hvíta tjaldið og á fjalir leikhússins
við mikinn fögnuð barna og fullorð-
inna í gegnum tíðina.
Allir horfðu á Pál
Þó svo að fimm ár hafi liðið á
milli seinni bókanna tveggja um
bræðurna er ekki þar með sagt að
Guðrún hafi lagt frá sér skriffærin. Í
millitíðinni komu út bækurnar Í afa-
húsi og Páll Vilhjálmsson auk þess
sem Guðrún skrifaði leikritið Óvitar.
Bókin Páll Vilhjálmsson er sú bók
Guðrúnar sem selst hefur í flestum
eintökum fyrir jól en hún kom út ár-
ið 1977 og fyrir jólin það árið seldust
13.000 eintök af henni. Strákurinn
Páll var upphaflega brúða í barna-
tíma sjónvarpsins og var aðkoma
Guðrúnar að brúðunni dálítið
skemmtileg. „Gísli Rúnar Jónsson
talaði fyrir strákinn og Sigríður
Margrét Guðmundsdóttir talaði við
strákinn í Stundinni okkar. Svo voru
þau komin í einhver vandræði með
texta handa Palla svo ég var beðin
um að annast það og gerði í tvö ár,“
segir Guðrún. Vinsældur Páls Vil-
hjálmssonar voru með ólíkindum.
„Það varð bara sprengja. Allir, ungir
sem aldnir, settust við sjónvarpið á
hverjum einasta sunnudegi og
horfðu á Palla,“ segir hún. Eftir tvö
ár var hún búin að fá nóg af texta-
skrifum fyrir Pál. „En þá fór ég að
hugsa að það yrði leiðinlegt ef hann
væri þar með bara búinn og horfinn
og ákvað að snara upp bók um strák-
inn,“ og fyrir vikið lifir Páll, líkt og
aðrar sögupersónur þessa afkasta-
mikla rithöfundar.
Guðrún lítur yfir árin fjörutíu
sem hún segir hafa fært sér mikla
hamingju. En stóra spurningin er
hvort hún ætli sér að skrifa meira?
„Já, svo sannarlega. Ég er að vinna
að bók núna en er ekkert að flýta
mér. Það kemur bara þegar það vill
koma. Mér finnst alveg óskaplega
mikilvægt að skrifa fyrir börn og ég
heyri það langar leiðir á börnum
hvort lesið hefur verið fyrir þau eða
ekki. Það er bara svo gjörsamlega
greinilegt á öllu málfari barnanna og
að því búa þau alla ævi,“ segir rithöf-
undurinn Guðrún Helgadóttir. Nán-
ari upplýsingar um hátíðardagskrá
Borgarbókasafnsins á sunnudaginn
er að finna á vefnum www.borgar-
bokasafn.is.
DAGLEGT LÍF 11
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. OKTÓBER 2014
Í dag á milli klukkan 12 og 13 flytur
doktorsneminn Elisabeth Stubberud
fyrirlestur í fyrirlestrasal Þjóðminja-
safnsins. Nefnist hann „Frá nánum
kynnum til borgararéttinda. Mögu-
leikar au pair til samfélagslegrar
þátttöku.“
Stubberud er doktorsnemi í þver-
faglegum menningarfræðum við
NTNU háskóla í Noregi og er fyrirlest-
urinn haldinn af RIKK, Rannsóknar-
stofnun í jafnréttisfræðum í sam-
starfi við Þjóðminjasafn Íslands.
Fyrirlesturinn verður fluttur á ensku
og eru allir velkomnir.
Stubberud mun fjalla um hvaða
möguleika ungar konur sem koma til
Noregs sem „au pair“ eiga á að öðl-
ast ríkisborgararétt í gegnum þau
tengsl sem þær hafa myndað í land-
inu. Málið er ekki einfalt af ýmsum
ástæðum en fjölmargar konur sem til
landsins koma til að starfa sem „au
pair“ sýna því áhuga að dvelja lengur
í landinu en þau tvö ár sem samning-
urinn gerir ráð fyrir.
Stubberud hefur í rannsókn sinni
tekið viðtöl við fjölmargar konur sem
verið hafa í þessum sporum og tekist
á við þá erfiðleika sem geta fylgt
tengslamyndun án borgaralegra rétt-
inda innan þjóðfélagsins.
Hádegisrabb í Þjóðminjasafninu
Hádegisrabb Stubberud mun fjalla um „au pair“ og félagslega þátttöku þeirra.
Um möguleika „au pair“
til félagslegrar þátttöku
Að fara til útlanda er alltafgaman. Það er gott að fáfrí frá íslenskum veru-leika. Að ferðast er hins-
vegar alveg voðalega leiðinlegt.
Ég skellti mér til Lundúna um síð-
ustu helgi til að fagna 60 ára af-
mæli mömmu og pabba og 40 ára
brúðkaupsafmæli þeirra. Ferðin
sjálf var stórkostleg en ferðalagið
sjálft hroðalegt.
Sko, ef við byrjum á byrjuninni.
Leifsstöð er orðinn að ömurlegri
byggingu sem hefur misst allan
sjarma. Allt sitt hjarta og það er
búið að rífa sál hússins í tætlur.
Ísköld bygging þar sem öllum er
sama. Svona eins og N1 í Staðar-
skála sem er álíka ömurleg bygg-
ing. Einu sinni var gaman að koma
í Leifsstöð, það var allt ódýrara,
þar fékkst M&M og maður gekk
um gangana brosandi. Núna er
dýrara í byggingunni en í venju-
legri búð, M&M er komið í búðar-
hillurnar í Reykjavík og brosið er
horfið. Það er engin ástæða lengur
til að mæta þrem tímum fyrir flug
til að fá sér einn bjór fyrir flugið.
Bjórinn kostar þúsundkall og þú
þarft að vaska glasið upp á eftir.
Ég mæli með að ferðast með
handfarangur og mæta eins seint
og mögulegt er. Reyna bara að
labba í gegn.
Talandi um að mæta snemma.
Til hvers er það? Árið 2014 er
tæknin held ég enn sú sama eins
og þegar við fjölskyldan fórum
með Arnarflugi til Hollands. Það
þarf að tékka stóru töskuna
inn, það þarf að skoða útprent
og það þarf að sanna að ég
haldi á vegabréfinu
mínu. Það
þarf að
merkja
töskuna með
límmiða. Svona
mætti lengi telja.
Þetta er svo
hallærislegt að það er
með ólíkindum.
Eftir að maður er bú-
inn að tékka sig inn
kemur síðan stórkostleg-
asti hluti ferðalagsins.
Vopnaleitin. Það er
mögnuð sena.
Þar þarf að fjarlægja
úr og alla málmhluti,
fara úr skónum, taka
fartölvu úr töskunni, beltið skal
tekið af og ef það pípir á gamlar
tannfyllingar þá ertu dreginn til
hliðar eins og aumingi. Svo fer
handfarangurinn í gegn og viti
menn. Ég var með rollon, eða
svitalyktareyði. Bara svona eðli-
legan 8X4 sem kostar 399 í Krón-
unni. Þar er vökvi og því skal
þessu stórhættulega vopni fargað í
votta viðurvist. Ég er látinn opna
töskuna mína þannig að allir aðrir
geti kíkt á hvað ég pakkaði fallega.
Systir mín, prjónakona mikil,
kom á eftir mér. Hún var með
vatn sem var að sjálfsögðu bannað.
Því varð að henda. En hún mátti
fara með prjónana sína! Svona
hringprjón meira að segja. Nú er
ég ekki morðingi eða flugræningi
en ef ég ætlaði að ræna flugvél þá
myndi ég þykjast vera prjónari.
Flugið yfir hafið er síðan eins og
það er. Það þarf enn að slökkva á
símum í flugtaki og lendingu, sem
er alltaf jafn asnalegt. Einhvern
tímann ætla ég að prófa að kveikja
á símanum mínum og athuga hvort
ég lendi í Beirút!
Þegar til Lundúna er komið þarf
svo að handtína allar töskur úr
vélinni, setja þær á litla vagna
og aka þeim að færibandinu
þar sem töskunum er kastað
á færiband. Á meðan bíður
maður.
Þetta getur
ekki átt að vera
svona árið 2014.
Síminn sem ég á er
öflugri en tölvurnar
sem sendu menn til
tunglsins.
Að ferðast er skemmti-
legt en ferðalagið sjálft er
leiðinlegt. Það er stað-
reynd sem ég held að sé
auðvelt að breyta. Sér-
staklega í Meistaramán-
uði.
»Nú er ég ekki morð-ingi eða flugræningi
en ef ég ætlaði að ræna flug-
vél þá myndi ég þykjast vera
prjónari.
HeimurBenedikts
Benedikt Bóas
benedikt@mbl.is
Barnabækur Guðrúnar Helgadótt-
ur hafa verið þýddar á fjölmörg
tungumál og má þar nefna
dönsku, eistnesku, ensku,
finnsku, færeysku, hollensku,
ítölsku, japönsku, kóresku,
norsku, sænsku og þýsku. Margar
bóka hennar hafa verið tilnefndar
til verðlauna og ellefu bækur unn-
ið til verðlauna. Fyrstu verðlaunin
fékk Guðrún fyrir
bókina um tví-
burana þá Jón Odd
og Jón Bjarna árið
1975 en það voru
Barnabókaverðlaun
fræðsluráðs
Reykjavíkur. Svo
dæmi sé tekið um
fleiri verðlaun má
nefna að fyrir bókina
Undan illgresinu hlaut hún Nor-
rænu barnabókaverðlaunin árið
1992.
Þýðingar og
verðlaun
ATHYGLISVERÐAR BÆKUR