Morgunblaðið - 03.10.2014, Blaðsíða 38

38 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. OKTÓBER 2014
Trúlofunarhringar
- okkar hönnun og smíði
jonogoskar.is Sími 5524910 Laugavegi 61 Kringlan Smáralind
Morgunblaðið
gefur út sérblað
Vertu viðbúin
vetrinum
föstudaginn
17. október
Vertu viðbúinn vetrinum
–– Meira fyrir lesendur
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
PÖNTUNARFRESTUR AUGLÝSINGA:
fyrir kl. 16 mánudaginn 13. október.
Vetrarklæðnaður ❆ Snyrtivörur ❆ Ferðalög erlendis
Vetrarferðir innanlands ❆ Skemmtilegar bækur
Námskeið og tómstundir ❆ Hreyfing og heilsurækt
Bíllinn ❆ Leikhús, tónleikar. ❆ Skíðasvæðin hérlendis
Mataruppskriftir ❆ Ásamt fullt af öðru spennandi efni!
SÉRBLAÐ
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Listin að skrifa gagnrýni er yfir-
skrift meistaraspjalls sem fram fer í
dag kl. 14.30 í Norræna húsinu, á
vegum Alþjóðlegrar kvikmyndahá-
tíðar í Reykjavík, RIFF. Valur
Gunnarsson, rithöfundur og kvik-
myndagagnrýn-
andi, mun stýra
umræðum um
kvikmynda-
gagnrýni og taka
gagnrýnendur frá
víðlesnum erlend-
um tímaritum og
vefjum þátt í
þeim, þau Pamela
Pianezza frá Da-
zed and Confus-
ed, Peter Debruge frá Variety og
John de Fore frá Hollywood Repor-
ter.
Debruge hefur skrifað dóma fyrir
Variety í tæp níu ár og bjó þar til í
febrúar sl. í Los Angeles þar sem
bækistöðvar tímaritsins eru. Variety
er alþjóðlegt fagtímarit og var De-
bruge fluttur til Parísar svo hann
ætti auðveldara með að sækja evr-
ópskar kvikmyndahátíðir. Debruge
skrifar um 150 dóma á ári fyrir Var-
iety og á að baki háskólanám í Texas
í kvikmyndagagnrýni og -umfjöllun.
Debruge segist upphaflega hafa
ætlað að verða rithöfundur en þegar
hann hafi farið að skrifa kvikmynda-
gagnrýni hafi hann áttað sig á því að
það ætti betur við hann. „Ástæðan
fyrir því er sú að í slíkum skrifum
notarðu bæði heilahvel, þarft að
beita rökum og greina myndina en
líka vera skapandi og frjór,“ segir
Debruge.
Þjónusta við lesendur
„Það fer eftir hópnum sem þú ert
að skrifa fyrir,“ segir Debruge þeg-
ar hann er spurður að því hvað geri
kvikmyndagagnrýni góða eða vand-
aða. Góður Variety-dómur sé t.a.m.
ólíkur dómi í dagblaði sem eigi að
höfða til almennings. „Góð kvik-
myndagagnrýni í mínum miðli er til
þess gerð að uppfræða kvikmynda-
geirann sem er sá hópur sem við
skrifum fyrir. Við skrifum fyrir þá
sem búa til kvikmyndir, þá sem hafa
í huga að kaupa myndirnar til sýn-
inga í löndum sínum eða á hátíðum.
Þannig að þetta snýst ekki um það
hvort gagnrýnandanum líki myndin
heldur til hverra hún höfðar, hvort
hún sé vel gerð og hverju fólk eigi
von á þegar það horfir á hana,“ segir
Debruge. Það sé starf
kvikmyndagerðarmannsins að segja
söguna en gagnrýnandans að veita
lesendum ákveðna þjónustu.
Til að varpa frekara ljósi á hvað sé
vel skrifuð gagnrýni veltir Debruge
fyrir sér andstæðunni, illa skrifaðri
gagnrýni. „Kvikmyndagagnrýni hef-
ur hin síðustu ár orðið nánast eins og
stiklur, fyrirsjáanleg. Ég held að
langflestir lesendur vilji ekki gagn-
rýni eða fræðilegar athugasemdir
um myndirnar heldur frekar að
dómurinn renni stoðum undir þær
hugmyndir sem þeir hafa þegar gert
sér um myndina. Þeir hafa þegar
ákveðið hvort þeir ætli að sjá mynd-
ina eða ekki og vilja að dómurinn
styrki þá ákvörðun. Ef þeir ætla að
sjá myndina vilja þeir vita hvort hún
sé eins og góð og þeir vona að hún
sé. Þeir vilja bragða aðeins á henni
en þó ekki svo mikið að það skemmi
fyrir bíóferðinni.
Sjálfur vil ég frekar lesa dóma eft-
ir að ég hef séð myndina, þegar ég er
að mynda mér skoðun á henni og get
leitað til snjalls gagnrýnanda til að
skilja hana betur. Til þess að geta
það verður að fjalla um endinn og
óvæntar vendingar í söguþræðinum,
það eru oft mikilvægustu hlutar
myndarinnar. Því þarf að finna jafn-
vægi milli þjónustunnar sem felst í
gagnrýninni, hvort fólk eigi að sjá
myndina eða ekki og fagmannlegrar
greiningar á kvikmyndinni og rýni
sem verður sífellt sjaldgæfari og
verið er að kæfa á netinu að ákveðnu
leyti,“ segir Debruge.
Aldrei leiður á kvikmyndum
– Verður þú einhvern tíma þreytt-
ur á því að horfa á kvikmyndir?
„Já og nei. Við gagnrýnendur eig-
um það til að kulna í starfi og förum
að hampa frumleika of mikið. Það
sem er frábrugðið, róttækt eða hug-
vitssamlegt gerir okkur spennta því
við höfum séð ákveðnum formúlum
fylgt svo oft. Við erum ekki nógu já-
kvæðir í garð slíkar mynda, þeim
sem fylgja sígildri frásagnarhefð eða
eru gerðar í hefðbundnum stíl,
mynda sem eru virkilega vel gerðar
en virka kunnuglegar. Ég horfi
kannski á yfir 300 kvikmyndir á ári
sem er ansi stór skammtur. Flestir
sjá tvær myndir á mánuði eða þar
um bil og eru því ekki eins ofhlaðnir
og við gagnrýnendur. Þess vegna er
mikilvægt að halda sambandi við
hinn almenna bíógest,“ segir De-
bruge og bætir því við að hann verði
aldrei leiður á kvikmyndum. Hann
verði hins vegar leiður á þeim
myndum sem dælt sé út úr Holly-
wood eins og pylsum á færibandi,
t.d. ofurhetjumyndum. Hann geti
vel lifað án þeirra.
Að lokum er Debruge spurður að
því hvort hann eigi sér uppáhalds-
kvikmynd. „Fargo eftir Coen-
bræður er mín uppáhaldskvikmynd.
Fyrir mér er hún „hin mikla“
bandaríska kvikmynd. Þessi kvik-
mynd segir manni svo mikið um
bandarískt samfélag og gildi með
bæði gamansömum og drama-
tískum hætti,“ segir Debruge að
lokum.
Eigi skal vanmeta formúluna
 Erlendir kvikmyndagagnrýnendur fjalla um listina að skrifa gagnrýni í Norræna húsinu í dag
 Peter Debruge, gagnrýnandi hjá Variety, segir kvikmyndadóma oft heldur fyrirsjáanlega
Í uppáhaldi „Fargo eftir Coen-bræður er mín uppáhaldskvikmynd. Fyrir mér er hún „hin mikla“ bandaríska kvikmynd,“ segir Peter Debruge. Hér sést
leikkonan Frances MacDormand í stillu úr þeirri ágætu kvikmynd sem frumsýnd var árið 1996 og hlaut tvenn Óskarsverðlaun ári síðar.
Peter Debruge