Morgunblaðið - 03.10.2014, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. OKTÓBER 2014
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Um 130 áður nafnlausir íslenskir
jöklar hafa nú fengið nöfn. Af þeim
eru hátt í eitt hundrað á Tröllaskaga.
Oddur Sigurðsson, sérfræðingur á
sviði jöklarannsókna hjá Veðurstofu
Íslands, hafði forystu um nafngift-
irnar. Hann vann að gerð nýs jökla-
korts ásamt Richard S. Williams við
Jarðvísindastofnun Bandaríkjanna
(USGS) og Skúla Víkingssyni hjá Ís-
lenskum orkurannsóknum (ÍSOR).
Kortið verður hluti heftis um Ís-
land í alþjóðlegum jöklaatlas sem er
væntanlegur.
Verkinu er að mestu lokið, að sögn
Odds. Hann kvaðst hafa notið lið-
sinnis nokkurra manna við að gefa
jöklunum nöfn. Þeir eru Hjalti Páls-
son, rithöfundur og ritstjóri í Skaga-
firði, Þorsteinn Skaftason á Dalvík,
Gunnar Frímannsson í Hörgárdal,
Gunnar Jónsson í Eyjafirði, Hjör-
leifur Guttormsson, fyrrverandi ráð-
herra, á Austurlandi, og Valgarður
Egilsson læknir, á Flateyjarskaga.
Þessir menn þekkja vel til staðhátta
og örnefna hver á sínu svæði.
Ekki kennt við einstaklinga
Oddur sagði að nýju nöfnin væru í
langflestum tilvikum dregin af ör-
nefnum í nágrenni jöklanna sem áð-
ur voru nafnlausir. „Við notuðum
hefðbundnar aðferðir við þetta, með
einhverjum tilbrigðum,“ sagði Odd-
ur. Ekki var farin sú leið að kenna
jökla við þekkta einstaklinga. „Ég
lagðist gegn því að kenna jökla við
fólk. Mér finnst það vera leiður sið-
ur.“
Til dæmis um nýnefni á jöklum
fyrir norðan og austan eru Deilisjök-
ull í Deildardal í Skagafirði en hann
er kenndur við fjallið Deili. Sýling-
arjökull í Svarfaðardal er kenndur
við Auðnasýlingu. Kerlingarbaks-
jökull er vestan í Kerlingu í Eyja-
firði. Bakkadalsjökull er í sam-
nefndum dal í Þorgeirsfirði í
Fjörðum og Dyrajökull er í Dyr-
fjöllum í Borgarfirði eystra.
Oddur sagði að hér væru vissulega
til örnefni sem kennd væru við
menn. Sem dæmi um það nefndi
Oddur t.d. jökulskerið Pálsfjall, sem
er kennt við Pál „Jökul“ Pálsson,
kennara og jöklafara. Sveinstindur,
er kenndur við Svein Pálsson, rithöf-
und og náttúrufræðing, og Wattsfell
er kennt við Skotann Watts.
Mörg dæmi eru um það í útlönd-
um að jöklar og fjöll hafi verið kennd
til þekkta einstaklinga. Oddur
nefndi að á Suðurskautslandinu
hefði urmull af jöklum verið kenndur
við ýmsa menn. Sömu sögu er að
segja frá Grænlandi, Alaska og víð-
ar. „Þetta voru ef til vill vinir ein-
hvers sem gaf nafnið og tilefni nafn-
giftanna geta verið hin
furðulegustu,“ sagði Oddur.
Ljósmynd/Oddur Sigurðsson
Deilisjökull Jökullinn er kenndur við fjallið Deili. Handan við vatnaskilin er Heljardalsjökull, sem ekki er nýtt nafn.
Um 130 jöklar
fengu nöfn
 Deilisjökull, Sýlingarjökull og Dyra-
jökull eru til dæmis um ný örnefni
 Engir jöklar voru kenndir við menn
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Reipishnútur var leystur úr inn-
gangsdyrum Halldórsfjóss á Hvann-
eyri í gær og settir forláta húnar og
handföng á hurðirnar. Það var,
ásamt hefðbundnari atriðum, gert til
marks um að sýning Landbúnaðar-
safns Íslands var opnuð í nýju hús-
næði.
„Við vorum áður með þetta sem
opna geymslu, hlutunum var ekki
raðað skipulega. Núna erum við að
setja upp sýningu sem gefur hug-
mynd um hluta þeirrar þróunar sem
orðið hefur í landbúnaði frá því á of-
anverðri 19. öld og að þeim tíma sem
þorri búverka er unninn með vélum
og tækni,“ segir Bjarni Guðmunds-
son, prófessor og forstöðumaður
Landbúnaðarsafns Íslands. „Nýj-
ungin er fólgin í því að setja tæknina
í samhengi. Þetta séu ekki aðeins
vélar og tól, heldur sýnt hvað þau
gerðu og hverju það breytti. Sýn-
ingin gefur mun víðari mynd en áð-
ur.“
Halldórsfjós er kennt við Halldór
Vilhjálmsson, skólastjóra bænda-
skólans, sem lét byggja yfir 70 kýr
árið 1928. Lengi hefur staðið til að
Landbúnaðarsafnið fengi aðstöðu
þar og Bjarni, Jóhannes Ellertsson
og samstarfsmenn hafa verið þar
meira og minna síðustu sex vik-
urnar. „Þetta hefur verið dálítil törn
en það gerir svona lagað auðvelt að
ég hef haft góða aðstoðarmenn sem
kunna til verka og eru fúsir að
vinna.“
Hann tekur undir að góður andi sé
í Halldórsfjósi. „Það má segja að
fjósið sé stærsti safngripurinn. Það
var byggt með það fyrir augum að
koma við nýrri tækni, létta vinnu og
auka framleiðslu. Karlinn var hug-
umstór og djarfur og ég er ekki frá
því að það sé einhver andi frá honum
í húsinu,“ segir Bjarni.
Hann vekur einnig athygli á um-
hverfi safnsins, fólk sé hvatt til að
líta eftir ræktunarminjum og vot-
lendinu við Hvítá og húsasafninu á
Hvanneyrarstað.
Í afgreiðslu safnsins er verslun frá
Ullarselinu á Hvanneyri. Þar eru til
sölu ullarvörur og íslenskt handverk.
Ljósmynd/Bára Sif Sigurjónsdóttir
Úti í fjósi Anna Guðrún Ágeirsdóttir settur þjóðminjavörður leysir reipis-
hnút við opnun sýningar Landsbúnaðarsafns Íslands í Halldórsfjósi í gær.
Reipi leyst úr dyrum
Forstöðumaður Bjarni Guðmunds-
son hélt ræðu í tilefni dagsins.
 Sýning Landbúnaðarsafns opnuð í Halldórsfjósi á Hvanneyri
 Sýndar tæknibreytingar í landbúnaði og áhrif þeirra
Húnar Jóhannes Ellertsson setti
húna úr horni á hurðir safnsins.
Ingileif Friðriksdóttir
if@mbl.is
Vinna innanríkisráðuneytisins við að
koma með tillögu um framtíðarskipun
mála sem heyra undir sérstakan sak-
sóknara hefur brugðist. Þetta segir
Vigdís Hauksdóttir, formaður fjár-
laganefndar.
Skýrsla um framtíðarskipun emb-
ættisins var rædd á Alþingi í byrjun
þessa árs, en enn hefur ekki komið
niðurstaða í málið. „Á meðan það eru
engar tillögur um framhaldið þá held-
ur fjárveitingavaldið sínu hlutverki að
skera niður, því þessi vinna átti að
vera komin langtum lengra. Við
sjáum ekki fyrir endann á því hvernig
þetta á að vera til framtíðar,“ segir
Vigdís.
Niðurskurðurinn kemur sér illa
Fjallað var um það í Morgun-
blaðinu í gær að óvissa ríki um starf-
semi sérstaks saksóknara á næsta ári.
Ólafur Þór Hauksson, sérstakur sak-
sóknari, tjáði sig um málið og sagði
niðurskurðinn koma sér afar illa. Átta
starfsmönnum var sagt upp hjá emb-
ættinu í vikunni og átta lögreglu-
mönnum veitt lausn frá starfi, í kjöl-
far þess að fyrir lá að fjárveitingar til
sérstaks saksóknara, samkvæmt fjár-
lagafrumvarpi 2015, munu nema 292
milljónum króna á næsta ári en kostn-
aður við embættið á þessu ári verður
um 900 milljónir.
Jóhannes Þór
Skúlason, aðstoð-
armaður Sig-
mundar Davíðs
Gunnlaugssonar
dómsmálaráð-
herra, segir skilj-
anlegt að ákveðin
óvissa ríki þegar
fjárheimildir
lækki svo mikið,
en málið sé statt í þinglegri meðferð.
„Það er verið að vinna að framtíð-
arskipulagi saksóknar efnahagsbrota
og það er hluti af stærri vinnu sem er
verið að vinna hérna varðandi framtíð
réttarvörslukerfisins. Sú vinna er í
mjög góðum gangi og það er hluti af
þessari stærri mynd sem er ætlað að
taka af skarið til framtíðar. Það hefur
verið gert ráð fyrir því að það verði
lagt fram eins fljótt og hægt er,“ segir
hann.
Kallar eftir ákvörðun um málið
Vigdís segir möguleika hafa verið á
því að fyrirbyggja vandamálið, með
því að kveða á um endanleg lok á því
hvernig embættið ætti að líta út til
langrar framtíðar í lögum um
embættið.
„Ég kalla eftir ákvörðun frá stjórn-
völdum um það hvernig þessum mál-
um skal háttað og fyrirkomið í fram-
tíðinni,“ segir hún að lokum.
Óvissa er um
starfsemina
 Vigdís segir ráðuneytið hafa brugðist
Vigdís
Hauksdóttir
Frá því embætti sérstaks saksókn-
ara var stofnað, í kjölfar efnahags-
hrunsins 2008, hefur það tekið
637 mál til rannsóknar. Þar af hafa
187 mál verið send í ákæru-
meðferð. 96 mál eru enn í rann-
sókn hjá embættinu, þar af 39 mál
sem tengjast efnahagshruninu.
Stefnt er að því að ljúka rannsókn
þessara mála fyrir lok árs.
330 málum hefur verið lokið
með öðrum hætti, eða án ákæru-
meðferðar. Af þeim hefur 71 máli
verið vísað frá áður en raunveruleg
rannsókn hefur farið af stað. Þá
hefur rannsókn verið hætt í 132
málum og 23 mál hafa verið sam-
einuð öðrum málum. 71 mál hefur
verið sent öðrum embættum til
meðferðar. Loks er 33 öðrum verk-
efnum sem komu til kasta emb-
ættisins lokið.
Rannsókn hætt í 132 málum
EMBÆTTI SÉRSTAKS SAKSÓKNARA