Skessuhorn - 19.12.2012, Síða 62

62 MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER 2012
Hann tal ar norð lensku en seg ist þó
ekk ert vera að norð an. Er al inn upp
í Ytri Fagra dal á Skarðs strönd í Döl­
um og í Reykja vík. Hon um finn­
ist hins veg ar norð lensk ar á hersl­
ur flott ari og rétt ari. Stef án Hrafn
Magn ús son hef ur búið á Græn­
landi um ára bil en nokk ur und an­
far in ár hef ur hann búið á Ís landi
á vetr um en far ið heim til Græn­
lands á sumr in þar sem hann rek ur
hrein dýra bú á samt ferða þjón ustu
sem bygg ir á veið um. Hann seg­
ir að snjó leysi kalli á nýj ar úr lausn­
ir varð andi hrein dýra bú skap inn og
að lofts lag ið á hans svæði á Græn­
landi sé ekk ert ó svip að því sem ger­
ist í Eyja fjarð ar­ og Þing eyj ar sýsl­
um. Stef án opn ar dyrn ar fyr ir les­
end um Skessu horns í íbúð sinni á
Akra nesi, þar sem hann á heima
núna.
Bak ið gaf sig
Stef án Hrafn er hálf halt ur og
skakk ur þeg ar hann býð ur í bæ­
inn enda að leggj ast und ir hníf inn
vegna brjósklos í baki. „ Þetta er
mein sem á sér gamla sögu," seg­
ir hann þeg ar blaða mað ur spyr um
hverju þetta sæti. „Við vor um einu
sinni tveir að ferð ast um á vélsleða
og kom um að á. Sá sem var með
mér var með æki aft an í. Ég kom
fyrst að ánni og stopp aði vegna
þess að að stæð ur voru þannig að
það hafði hlán að, ís und ir og yfir en
vatn á milli. Fé lagi minn stopp aði
hins veg ar ekki held ur óð beint út
á og fór auð vit að á kaf með allt sitt
haf urtask. Ég varð að koma hon um,
sleð an um og aft aní vagn inn upp úr
og gerði það með handafl inu því
öðru varð ekki við kom ið. Svo var
þetta ekk ert meira og við tví mennt­
um á sleð an um mín um heim. Um
nótt ina gat ég ekki sof ið fyr ir kvöl­
um í bak inu og lá í viku. Mér batn­
aði en hef aldrei ver ið sam ur síð an
og því er kom ið að þessu, að fara
und ir hníf inn."
Víð ern ið heill ar
Án efa eru marg ar á stæð ur fyr ir
því að fólk kýs að búa er lend is en
það eru kannski ekki marg ir Ís lend­
ing ar sem stunda hrein dýra bú skap
á Græn landi. „Ég hef alltaf ver ið
mik ið fyr ir úti veru. Klífa fjöll, fara í
göngu ferð ir, liggja í tjaldi og hreifa
mig úti. Sem krakki og ung ling­
ur var ég í Ytri Fagra dal í Döl um á
sumr in, hjá frænd fólk inu mínu þar,
en hjá mömmu í Reykja vík á vet­
urna. Það skýr ir ekki norð lensk­
una, ég veit það. Hún kom kannski
seinna, þeg ar ég var í Að al daln um
og þeg ar ég setti upp kjöt vinnsl una
á Húsa vík. Mér finnst norð lensk an
með rétt ari á hersl ur og á sama tíma
finnst mér t.d. kefl vísk an mik ið
síðri. Til gam ans get ég sagt þér að
fyrsta ís lensk an sem son ur inn lærði
var norð lenska. En ég kynnt ist hins
veg ar Græn landi sem ung ling ur er
ég fór þang að í skemmti ferð til að
byrja með, en fór síð an aft ur í tvö
eða þrjú sum ur og kynnt ist nátt úr­
unni þar. Þau kynni urðu eig in lega
til þess að mig lang aði að fara út í
hrein dýra rækt. Ég lærði hrein dýra­
rækt í norð ur Sví þjóð eft ir bún að ar­
skóla hér. Hafði alltaf á huga á naut­
grip um en ekki þó beint fjósa vinnu
og bind ing unni sem því fylg ir. Og
kind ur voru ekk ert sér stakt á huga­
mál á þess um tíma en á nokkr ar í
dag, svona í pott inn. En þær ganga
al veg sjálfala og nýta t.d. sinu mik ið
bet ur er hrein dýr gera. Þær halda
vel hold um á með an hrein dýr­
in hor ast alltaf á út mán uð um. Það
er reynd ar afar góð beit á Græn­
landi; kjarr, fjöl gresi, víð ir; já bara
öll flór an."
Ekki leyfi á Ís landi
Stef án Hrafn hafði í fyrstu á huga á
því að stunda hrein dýra rækt ina hér
á landi en það fór ekki eins og hann
hafði von ast til. Árið 1979 fór hann
að skoða mögu leik ana hér lend is.
Ferð að ist til Aust fjarða í þeim til­
gangi en þar var ekki póli tískt um­
hverfi sem gerði þetta mögu legt
og í Norð ur Kanada var ekki held­
ur póli tískt um hverfi þar sem ekki
var hægt að út hluta beit ar lönd um
þar svo mál ið var eig in lega dauða­
dæmt. „Svo fyr ir 10­15 árum vildi
ég fá að hand sama hrein dýr hérna
og koma upp hrein dýra rækt un en
fékk þau svör að það væri ekki hægt
því ekki væri vit að hvern ig ég ætl­
aði að borga til baka, sem reynd­
ar eru merki leg svör en ef ég hefði
feng ið að velja þá hefði ég ver­
ið á Ís landi. Sendi mest allt kjöt til
Kanada og það væri t.d. mik ið auð­
veld ara að flytja kjöt héð an held­
ur en frá Græn landi. En af áður
greind um á stæð um stunda ég enn
hrein dýra bú skap á Græn landi."
Víða dval ið í ó byggð um
Blaða mann fýs ir að vita hvort Stef­
án hafi lent í ein hverj um svað il­
för um því hann hef ur víða ver ið í
ó byggð um, ekki bara á Græn landi.
Hann svar ar því til að svo sé ekki.
„Ef þú þekk ir nátt úr una og lest
hana þá þarftu ekki að lenda í svað­
il för um. Sem dæmi ferð þú ekki
út þeg ar er byl ur eða lág skýj að og
allt hvítt. Þá ertu bara heima. En ef
þú ferð út að vetr ar lagi áttu alltaf
að vera með rad íó í vas an um. Ef
þú fylg ir svona ráð um þá er eng in
á stæða til að lenda í neinu. Þú heyr­
ir t.d. aldrei um björg un ar sveit­
ir sem týn ast. Þar fer eng inn út úr
húsi án þess að vera með rad íó á sér.
Ég var eitt sinn í Alaska að kenna
hrein dýra rækt. Einu sinni þeg ar
ég var einn á ferð varð vélsleð inn
stopp. Ég lærði það í Skand in av íu
að hafa alltaf göngu skíði á vélsleð­
an um, þessi gömlu, breiðu úr björk.
Einnig mat og svefn poka. Bil un­
in varð svona um 120 kíló metra frá
næsta byggða bóli og gerð ist lík lega
svona um þrjú leyt ið, seinni part
Græn land ekki eins kalt og marg ir halda
Rætt við Stef án Hrafn Magn ús son Dala mann og hrein dýra bónda á Græn landi
Stef án Hrafn Magn ús son með hrein dýr um á bú jörð sinni á Græn landi
Stef án og son ur hans Man itsi aq að koma úr veiði túr. Séð yfir bú stað Stef áns Hrafns Magn ús son ar á Græn landi.