Læknablaðið - 15.04.2003, Blaðsíða 16

FRÆÐIGREINAR / LITLIR FYRIRBURAR
Table 1. Birth Statistics and Survival to 5 years of Age of lcelandic Children with Birthweight 500-999g born in 1982-90 and 1991-95.
1982-90 n (%) 1991-95 n (%)
Registered Births in lceland 38.378 (100) 22.261 (100)
Registered Births 500-999g 116 (0.3) 102 (0.5)
Liveborn 87 (100) 67 (100)
Stillborn 29 (25) 35 (34)
Total Liveborn 500-999g 87 (100) 67 (100)
Died on Day 1 47 (54) 19 (28)
Died on Day 2-7 10 (11) 6 (9)
Late Deaths 11 (13) 7 (11)
Alive at 5 vears 19 (22) 35 (52)*
*p = <0.001
Table II. Birth Statistics and Survival by Weight Groups oflcelandic ELBW* Children
born in 1982-90 and 1991-95.
1982-1990_______________________ 1991-1995
Total SB LB Alive at 5 yrs. Total SB LB Alive at 5 yrs.
500-599g 25 9 16 0 (0%) 14 8 6 i (17%)
600-699g 27 7 20 3 (15%) 22 13 9 3 (33%)
700-799g 24 3 21 7 (33%) 13 4 9 6 (67%)
800-899g 27 6 21 5 (24%) 32 6 26 17 (65%)
900-999g 13 4 9 4 (44%) 21 4 17 8 (47%)
Total 116 29 87 19 (22%) 102 35 67 35 (52%)
♦ELBW = Extremely Low Birthweight <1000g: SB = Stillborn; LB = Liveborn
fæðingarþyngd >500 g miðað við 1000 fædd börn (1,5).
Fyrir árið 1995 var burðarmálsdauði 8,3 samkvæmt
hinni nýju skilgreiningu sem þá var birt í fyrsta sinn
(1). Þróun síðustu ára má að verulegu leyti rekja til
framfara í nýburalækningum. Hefur notkun lungna-
blöðruseytis (surfactants) ein og sér leitt til þess að lífs-
líkur nýbura með glærhimnusjúkdóm (HMD/Hyaline
Membrane Disease) hafa aukist um 40% (6). Á ís-
landi hófst notkun lungnablöðruseytis haustið 1990 í
tengslum við fjölþjóðarannsóknina OSIRIS (7).
Auknar lífslíkur nýbura má einnig að einhverju leyti
rekja til betra eftirlits og meðferðar á meðgöngu (8).
Samhliða lækkun á burðarmálsdauða hafa lífslrk-
ur lítilla fyrirbura með fæðingarþyngd minna en 1000
g einnig aukist verulega. Þessi litlu börn eru nú fleiri í
hverjum árgangi hvort sem miðað er við fæðingar-
þyngd undir 1500 g eða 1000 g (1, 9-12). í ljósi vax-
andi fjölda lítilla fyrirbura þótti áhugavert að kanna
hvernig þessum litlu bömum vegnaði eftir fæðingu
og hvort börnum með fötlun hafi fjölgað.
Rannsóknaraðferðir og efniviður
Upplýsingar um heildarfjölda fæðinga, fjölda fæð-
inga og lifun lítilla fyrirbura frá 1982-1995 fengust frá
Fæðingarskráningu Ríkisspítala (nú Landspítala).
Eldri upplýsingar voru ekki til á tölvutæku formi
þegar fyrsta gagnasöfnun fór fram árið 1996. Þannig
fékkst heildarfjöldi skráðra fæðinga lítilla fyrirbura á
tveimur tímabilum, hinu fyrra 1982-1990 fyrir reglu-
lega notkun lungnablöðruseytis og hinu síðara 1991-
95, en frá árinu 1991 hefur meðferð með lungna-
blöðruseyti verið almenn og náð til allra fyrirbura
sem þess þurfa. Skoðaðar voru fæðingartilkynningar
barnanna á Kvennadeild Landspítalans og á Hag-
stofu íslands og þær bornar saman við Fæðingar-
skráningu til að útiloka innsláttarvillur. Leitað var
upplýsinga um afdrif barnanna hjá Hagstofu íslands.
Upplýsingar fengust úr gagnagrunni Tryggingastofn-
unar ríkisins varðandi börn með fötlunargreiningar á
árunum 1996 til 2002.
Miðað var við skilgreiningar WHO frá 1981 varð-
andi Iifandi fæðingu, meðgöngulengd, lítinn fyrirbura
og lága fæðingarþyngd (13). Einnig var stuðst við
skilgreiningar WHO frá 1980 á skerðingu (impair-
ment), hömlun (disability) og fötlun (handicap) (14).
Sjúkdómsgreiningar voru samkvæmt ICD-10 (15) og
heiti fötlunargreininga voru samkvæmt íslenskri út-
gáfu af ICD-10 (16).
Við tölfræðilega úrvinnslu var kí-kvaðrats grein-
ingu beitt við samanburð á hlutföllum og t-prófi við
samanburð hópa.
Fengið var skriflegt samþykki fyrir þátttöku í
rannsókninni frá foreldrum lifandi barna. Siðanefnd
Landspítala og Tölvunefnd veittu leyfi fyrir rann-
sókninni 27. og 28. febrúar 1996.
Niðurstöður
Á árunum 1982-1990 voru skráðar fæðingar á íslandi
alls 38.378, eða 4264 fæðingar á ári að meðaltali. Á
þessu níu ára tímabili voru skráðar 116 fæðingar
barna sem vógu 500-999 g (0,3%), 87 lifandi fædd og
29 andvana. Á lífi við fimm ára aldur voru 19 af 87
lifandi fæddum börnum, eða 22%. Flest börn dóu á
fyrsta sólarhring, alls 47 (54%), á 2.-7. sólarhring dóu
tíu börn (11%) og síðkomin andlát voru 11 (13%)
(tafla I). Upplýsingar fundust um 14 tvíbura, eða
12% af hópnum. Flokkun miðað við fæðingarþyngd
leiðir í ljós að við fimm ára aldur lifðu þrjú af 20 böm-
um (15%) sem vógu 600-699 g, sjö af 21 (33%) sem
vógu 700-799 g, fimm af 21 (24%) sem vógu 800-899 g
og fjögur af níu (44%) sem vógu 900-999 g.
Á árunum 1991-1995 voru skráðar fæðingar á ís-
landi alls 22.261, eða 4452 fæðingar á ári að meðaltali.
Á þessu fimm ára tímabili voru skráðar 102 fæðingar
barna sem vógu 500-999 g (0,5%), 67 lifandi fædd og
35 andvana. Á lífi við 5 ára aldur voru 35 börn af 67
lifandi fæddum börnum, eða 52%. Flest börn dóu á
fyrsta sólarhring, alls 19 (28%), á 2.-7. sólarhring dóu
sex börn (9%) og síðkomin andlát voru sjö (11%).
Upplýsingar fundust um 24 tvíbura, eða 24% af
hópnum. Flokkun miðað við fæðingarþyngd leiðir í
ljós að við fimm ára aldur lifðu eitt af sex börnum
(17%) sem vógu 500-599 g, þijú af níu (33%) sem
vógu 600-699 g, sex af níu (67%) sem vógu 700-799 g,
17 af 26 (65%) sem vógu 800-899 g og átta af 17
300 Læknablaðið 2003/89