Læknablaðið - 15.04.2003, Blaðsíða 31

FRÆÐIGREINAR / ALDRAÐIR
Tafla II. Andleg líðan, einvera og útivist.
Einkenni %
Dapurt yfirbragö 18,8
Eimanakennd 21,3
Leiðist 18,3
Draga sig í hlé 16,3
Gráta 8,6
Viðvarandi reiói 6,6
Endurteknar kvartanir 6,2
Einvera allan daginn 27,4
Einvera meira en hálfan daginn 39,3
Engin einvera 33,3
Tafla III. Útivist é einni venjuiegri viku síðasttiðna 30 daga og notkun hjéipartækja.
Útivera %
Aldrei 18,4
Einn dag vikunnar 24,2
Tvo til sex daga vikunnar 39,1
Daglega 18,4
Hjálpartæki
Inni 54,5
Úti 33,2
Stafur inni 19,1
Stafur úti 34,0
Hækja eða göngugrind inni 23,0
Hækja eða göngugrind úti 15,2
Hjólastóll inni 3,5
Hjólastjóll úti 5,5
Metið var hvort dregið hafði úr félagslegri, trúar-
legri eða starfslegri þátttöku á síðasta 90 daga tíma-
bili. Ekki hafði dregið úr félagslegri þátttöku hjá
meirihluta hópsins, eða 66,1%. Hjá þeim hópi sem
dregið hafði úr félagslegri þátttöku höfðu 26,8% eng-
ar áhyggjur af slíku en um 7% höfðu áhyggjur af breyt-
ingunni. Fjórðungur taldi sig þurfa aukinn tilfinn-
ingalegan stuðning.
Utivist var metin þannig að skráð var hversu
marga daga farið var út úr húsi (í skemmri eða lengri
tíma) miðað við venjubundna viku síðastliðna 30
daga, sjá töflu III.
Almennar og persónulegar athafnir daglegs lífs
Með persónulegum athöfnum daglegs lífs síðastliðna
sjö daga er átt við hreyfifærni í rúmi, flutning í og úr
rúmi, færni til að ganga milli staða á heimilinu, færni
til að klæðast, matast, færni við salernisferðir og færni
við persónulegt hreinlæti. Flestir voru sjálfbjarga
með alla þætti athafna daglegs lífs, eða frá 85-95%
eftir því hvaða athöfn átti hlut að máli. Sjálfsbjargar-
geta við böðun var hins vegar veruleg skert og aðeins
29,6% voru sjálfbjarga. Flestir þurftu aðstoð við
hluta af böðun, eða 53,7%, og fáir voru alveg ósjálf-
bjarga, eða 4,3%.
Hjálpartækjanotkun er sýnd í töflu III.
Klukku-
Umönnun - klukkustundir á skjólstæðing (síðastliðna 14 daga)
Heimavitjun Heimavitjun Heimilishjálp Sjálfboðaliðar
sjúkraliða hjúkrunar-
fræðings
Alls
■ Alls___|A UB BC 6JD
Mikill breytileiki var í færni til almennra athafna
daglegs lífs (IADL). Priðjungur var sjálfbjarga með
undirbúning máltíða og sama er að segja um fjár-
málaumsýslu. Færri voru sjálfbjarga við heimilisstörf,
lyfjanotkun, innkaup og ferðir (16%-22%). Áber-
andi flestir voru einfærir um að nota síma, eða 86%.
Flestir töldu sig fá næga aðstoð í almennum at-
höfnum daglegs lífs, en þó töldu 10% sig þurfa aukna
aðstoð. Tímafjöldi í klukkustundum sem skjólstæð-
ingarnir fengu í aðstoð frá fjölskyldu og vinum á einni
viku var samtals þrjár klukkustundir virku dagana en
þrjár og hálf klukkustund um helgar. í ljós kom að
um það bil 8% stuðningsaðila taldi sig ekki lengur
geta annast ættingja sína vegna eigin heilsuleysis, en
10% stuðningsaðila til viðbótar lýstu eigin kvíða,
áhyggjum og reiði vegna umönnunar ættingja sinna.
Formleg heimaþjónusta
Mynd 1 sýnir þá formlegu þjónustu sem heimahjúkr-
un, heimilishjálp, sjúkraþjálfun, iðjuþjálfun, félags-
ráðgjafar, talþjálfar og sjálfboðaliðar veita. Á einni
viku var veitt að meðaltali sjö klukkustunda þjónusta
frá þessum aðilum að sjálfboðaliðum undanskildum.
Heilsa og einkenni
Langflestir halda þyngd sinni, eða 88,7% en 11,3%
léttast, það er léttast án ásetnings um 5% eða meira á
síðastliðnum 30 dögum, eða 10% eða meira á síðast-
liðnum 180 dögum. Daglega verki höfðu 45%, 20%
höfðu verki sjaldnar en daglega en verkjalausir voru
35%. Þriðjungur þeirra sem hafði verki var fjölverkja.
í helmingi tilfella var verkjum haldið niðri með lyfj-
um.
Tæplega helmingur allra í heimahjúkrun eða
47,1%, telur heilsufar sitt lélegt. í ljós kemur að
fimmti hver skjólstæðingur telur sig betur kominn
annars staðar, eða 19,7%. Heildarfjöldi lyfja þeirra
sem njóta heimaþjónustu heilsugæslunnar er sýndur
á mynd 2 en eftir flokkum í töflu IV.
Mynd 1 sýnir hve miklum
tíma starfsmenn heima-
þjónustu heilsugœslunnar
og heimilishjálpar Félags-
þjónustunnar verja í um-
önnun skjólstœðinga á
tveimur vikum. í Ijós kom
að algengasta þjónustan
sem skjólstœðingar fá eru
heimsóknir hjúkrunar-
frœðinga og sjúkraliða
heimahjúkrunar og aðstoð
frá heimilishjálp. Algeng-
asta aðstoðin erfólgin í
böðun og lyfjatiltekt.
A, B, C, D táknar einstakar
heilsugœslustöðvar.
Læknablaðið 2003/89 315