Læknablaðið - 15.04.2003, Blaðsíða 18

FRÆÐIGREINAR / LITLIR FYRIRBURAR
hvernig litlum fyrirburum myndi reiða af og hvort
börnum með fötlun myndi fjölga. Niðurstöður rann-
sóknarinnar sýna að svo virðist ekki vera á íslandi.
Af 19 fyrirburum áranna 1982-90 eru þrjú böm
(16%) fötluð, eitt barn er lögblint og tvö börn eru
með þroskahömlun. Svipaðar niðurstöður varðandi
líkamlega og andlega hömlun má sjá í rannsóknum
víða um heim frá þessum tíma. Þannig var hlutfall lít-
illa fyrirbura í Ontario með alvarlega hömlun við
þriggja ára aldur 24% árin 1977-80 og 17% árin 1981-
84 (19), samanborið við 23% fyrirbura við fjögurra
ára aldur í Cleveland í Ohio 1984-86 (25) og 18%
fyrirbura við átta ára aldur í Victoriafylki í Ástralíu
1979-80 (18). í Skotlandi 1984 voru 22% fyrirbur-
anna talin með miðlungs eða alvarlega hömlun við
fjögurra ára aldur (17).
Á árunum 1991-95 voru litlir fyrirburar með fötl-
unargreiningar sex af 35 (17%) og var ekki um mark-
tæka aukningu að ræða frá fyrra tímabilinu. Á þessu
tímabili voru fötlunargreiningar svipaðar og aðrar
landfræðilega afmarkaðar rannsóknir hafa sýnt. Af
íslensku fyrirburunum voru fimm (14%) með þroska-
hömlun samanborið við 14% finnskra fyrirbura við
fjögurra ára aldur 1991-94 (24). Þrjú íslensku barn-
anna (9%) voru með hreyfihömlun vegna heilalöm-
unar samanborið við hreyfihömlun hjá 7% sænskra
fyrirbura við þriggja ára aldur 1990-92 (25), 15%
fyrirbura í Cleveland í Ohio við 20 mánaða aldur
1992-95 (26), 17% fyrirbura við eins árs aldur í Nýja-
Suður-Wales í Ástralíu 1992-93 (21) og 19% finnskra
fyrirbura við fjögurra ára aldur 1991-94 (24). Einn
íslensku fyrirburanna (3%) var blindur og fengust
svipaðar niðurstöður í hinum rannsóknunum (21,24,
26). Enginn íslensku fyrirburanna var alvarlega heyrn-
arskertur eða þurfti að nota heyrnartæki samanborið
við 5% áströlsku barnanna (21) og 9% fyrirburanna í
Cleveland í Ohio (26).
Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna að á sama
tíma og hlutfallslega mun fleiri litlir fyrirburar eru í
hverjum fæðingarárgangi hafa lífslíkur þeirra aukist
marktækt. Lífslíkur lítilla fyrirbura eru nú svipaðar
og í öðrum landfræðilega afmörkuðum rannsóknum.
Hlutfall bama með fötlunargreiningar hefur ekki
aukist marktækt sem bendir til þess að árangur ný-
buralækninga á íslandi sé góður og sambærilegur við
árangur annarra þjóða hvað varðar andlega og lík-
amlega fötlun lítilla fyrirbura.
Þakkir
Þakkir fyrir aðstoð við rannsóknina fá Skúli Guð-
mundsson skrifstofustjóri Hagstofu íslands, Öm Ólafs-
son tölfræðingur, Landspítala, Ásgeir Haraldsson pró-
fessor, Barnaspítala Hringsins, ReynirTómas Geirsson
prófessor, Kvennadeild Landspítala og Karl Steinar
Guðnason forstjóri Tryggingastofnunar ríkisins.
Vísindasjóður Rannsóknaráðs íslands og Verð-
launasjóður Óskars Þórðarsonar styrktu rannsóknina.
Heimildir
1. Skýrslur frá Fæðingarskráningu fyrir árin 1995 og 1996. Kvennadeild og
Vökudeild Barnaspítala Hringsins, Landspítalanum 101 Reykjavík.
1996,1997.
2. Biering G, Snædal G, Sigvaldason H. Fæðingar á íslandi 1972-1981:
Burðarmálsdauði. Læknablaðið 1982; 68: 303-4.
3. Biering G, Snædal G, Sigvaldason H, Ragnarsson J. Fæðingar á íslandi
1972-1981: Meðganga og burðarmálsdauði. Læknablaðið 1983; 69:359-62.
4. Födsler i Norden. Medicinsk Födselsregistrering 1979-1983. Nomesko,
Reykjavik 1987.
5. Reglur um skilgreiningar og skráningu fæðinga á íslandi. Landlæknis-
embættið 1992.
6. Milner AD. Surfactant and Respiratory Distress Syndrome. Turk J
Pediatr 1996; 38: 37-43.
7. Early versus delayed neonatal administration of a synthetic surfactant -
the judgment of OSIRIS. OSIRIS Collaboration Group. Lancet 1992;
340:1363-9.
8. Georgsdóttir I, Geirsson RT, Johannsson JH, Biering G, Snaedal G. Can
we expect to lower perinatal and neonatal mortality? Acta obstet
Gynecol Scand 1989; 68:109-12.
9. Stewart AL, Reynolds EO, Lipscomb AP. Outcome for infants of very
low birthweight: survey of world literature. Lancet 1981; 1:1038-40.
10. Alberman E, Botting B. Trends in prevalence and survival of very low
birthweight infants, England and Wales 1983-7. Arch Dis Child 1991; 66:
1304-8.
11. Ens-Dokkum MH, Schreuder AM, Veen S, Verloove-Vanhorick SP,
Brand R, Ruys JH. Evaluation of care for the preterm infant evaluated:
Review of literature on follow-up of preterm and low birthweight in-
fants. Paediatr Perinat Epidemiol 1992; 6:434-59.
12. Schreuder AM, Veen S, Ens-Dokkum MH, Verloove-Vanhorick SP,
Brand R, Ruys JH. Standardised method of follow-up assessment of
preterm infants at the age of 5 years: Use of the WHO classification of
impairments, disabilities and handicaps. Paediatr Perinat Epidemiol
1992; 6: 363-80.
13. WHO. Recommended definitions, terminology and format for statistical
tables related to the perinatal period and use of a new certificate for
cause of perinatal deaths. Acta Obstet Gynecol Scand 1977; 56: 247-53.
14. WHO. International Classification of Impairments, Disabilities and
Handicaps. A manual of classifiction relating to the consequences of
disease. Geneva, 1980. ISBN 92 4 154126 1.
15. International Classifiction of Diseases and Related Health Problems.
Tenth Revision. WHO, Geneva 1992.
16. ICD 10. Alþjóðleg tölfræðiflokkun sjúkdóma og skyldra heilbrigðis-
vandamála. 10. endurskoðun. Ritstjóri Magnús Snædal. Orðabókasjóður
læknafélaganna. Reykjavík 1996.
17. Mutch L, Leyland A, McGee A. Patterns of Neuropsychological function
in a low-birthweight population. Dev Med Child Neurol 1993; 35:943-56.
18. Victorian Infant Collaborative study Group. Eight-year outcome in
infants with birth weight of 500 to 999 grams: Continuing regional Study
of 1979 and 1980 births. J Pediatr 1991; 118: 761-7.
19. Saigal S, Rosenbaum P, Hattersley B, Milner R. Decreased disability rate
among 3-yeear old survivors weighing 501-1000 grams at birth and bom
to residents of a geographically defined reegion from 1982-84 compared
with 1977 to 1980. J Pediatr 1989; 114: 839-46.
20. Finnstrom O, Olaugsson PO, Sedin G, Serenius F, Svenningsen N,
Thiringer K, et al. The Swedish national prospective study on extremely
low birthweight (ELBW) infants. Incidence, mortality, morbidity and
survival in relation to level of care. Acta Paediatrl997; 86:503-11.
21. Sutton L, Bajuk B. Population based study of infants bom at less than 28
weeks gestation in new South Wales, Australia in 1992-93. New South
Wales Neonatal Intensive Care Unit Study Group. Paediatr Perinat
Epidemiol 1999; 13: 288-301.
22. Doyle LW fyrir Victorian Infant Collaborative study Group. Outcome at
5 years of Age of Children 23 to 27 weeks' Gestation: Refining the
prognosis. Pediatrics 2001; 108:134-41.
23. Tommiska V, Heinonen K, Ikonen S, Kero P, Pokela ML, Renlund M, et
al. A national chort-term follow-up of extremely low birth weight infants
born in Finland in 1996-1997. Pediatrics 2001; 107: E2.
24. Salokorpi T, Rautio T, Sajniemi N, Seerenius-Sirve S, Tuomi H, von
Wendt L. Neurological development up to the age of four years of
extremely low bithweight infnts bom in Southem Finland in 1991-94.
Acta Paediatr 200; 90:218-21.
25. Finnstrom O, Olaugsson PO, Sedin G, Serenius F, Svenningsen N,
Thiringer K, et al. Neurosensory outcome and growth at three years in
extremely low birthweight infants: follow-up results from the Swedish
national prospective study. Acta Paediatr 1998; 87:1055-60.
26. Taylor GH, Hack M, Klein N, Schatschneider C.Achievement in children
with birth weights less than 750g with normal cognitive abilitiies: Evidence
for specific leaming disabilities. J Pediatr Psychol 1995; 20:703-19.
27. Hack M, Wilson-Costello D, Friedman H, Taylor GH, Schluchter M,
Fanaroff AA. Neurodevelopment and predictors of outcomes of
children with birth weights of less than lOOOg: 1992-1995. Arch Pediatr
Adolesc Med 2000; 154:725-31.
302 Læknablaðið 2003/89