Læknablaðið - 15.04.2003, Blaðsíða 41

FRÆÐIGREINAR / SIÐFRÆÐI STOFNFRUMULÆKNINGA
Heimildir
1. Lovell-Badge R. The future for stem cell research. Nature
2001;414:88-91.
2. Guðjónsson Þ, Steingrímsson E. Eiginleikar stofnfrumna:
frumusérhæfíng og ný meðferðarúrræði. Læknablaðið 2003; 1:
43-8.
3. Singer P. Practical Ethics (önnur útg.). Cambridge University
Press 1993. Kafli 6.
4. European Group of Ethics in Science and New Technologies
to the European Commission. Opinion No.15: Ethical Aspects
of Human Stem Cell Research and Use, 14. nóvember 2000.
www. europa. eu. int/comm/european_group_ethics/docs/avisl5
_en.pdf
5. Ámason V. Siðfræði lífs og dauða. Reykjavík: Rannsóknar-
stofnun í siðfræði 1997. Kafli 5.
6. Wertz CD. Embryo and stem cell research in the USA: Politi-
cal history. Trends in molecular medicine 2002; 3:143-6.
7. Klusendorf S. Fetal tissues and embryonic stem cell research:
the march of dimes, NIH, and alleged moral neutrality. www.
str.org/free/bioethics/stemcell.pdf
8. Annas GJ. The politics of human-embryo research - Avoiding
ethical gridlock. NEM 1996; 20:1329-32.
9. Hansen J-E. Embryonic stem cell production through thera-
peutic cloning has fewer ethical problems than stem cell har-
vest from surplus IVF embryos. J Med Ethics 2002; 2: 86-8.
10. UNESCO. Declaration on the Human Genome and Human
Rights, 11. nóvember 1997. unesco.org/ibn/en/genome/project
11. Friend T. Saudis to join top stem-cell programs. USA Today, 8
júní 2002.
CIALIS. Lilly IC0S Limited, England. Qalis (tadalafil) töflur 10 mg, 20 mg. Ábendingar: Til meðferðar við rístrullununi Til þess oð CIALIS verki þarf kynferðisleg örvun að koma til. CIALIS er ekki ælloð konuni Skammtar og lyfjagjöf: Til
innlöku. Fullorðnir karlar: Róðlogður skammtur er 10 mg sem lekinn er fyrir vænlanlegar samfarir og ón tillits lil móltíða þeir sjúklingar sem ekki fó viðunandi verkun af ladalafil 10 mj gela reynl oð laka 20 mg. Unnl er oð laka lyfið fró 30 minúlum lil
12 tímum fyrír samfarir. Verkun lodalafils getur varað i allt að 24 tima eftir töku lyfsins. Hámarksskammtatiðni sem msll er me ð er einu sinni á sólarhring. Dogleg nolkun lyfsins er alls ekki ráðlogð, þar sem langtima rannsóknir á öryggi daglegra skrxnmta
hafo ekki veríð frankvæmdar. Aldraðir karlar: Ekki er þörf á skammtabreytingum fyrir aldroða sjúklinga. Karlar moð skerta nýrnastarfscmi/lifrarstarfscmi: Róðlagður skammtur af CIALIS er 10 mg sem lekinn er fyrir væntanlegar samfarír
og án lillits til máltíða Ekki eru fyrirliggjandi upplýsingar um notkun slærri skammta af tadalafil en 10 mg hjá sjúklingum með skerla nýmoslarfsemi/liharslarfsemi. Karlar mcð sykursýki: Ekki er þörf á skammtabreytingum fyrir sjúklinga með
sykursýki. Börn og unglingar: CIAUS ial ekki gehð einslaklingum yngri en 18 ára. Frábondingar: Tadalafil jók blóðþrýstingslækkandi áhrif nílrala í klínrskum rannsóknunr. Talið er að það slafi af samanlögðum áhrifum nílrala og ladalafils á nilur
oxíð/cGMP ferilinn. þess vegna má ekki nola CIALIS samhliða neinni legund lifrænna nítrala. Lyf tíl meðferðar á óviðunandi slinningu gelnoðarlims, þar með lalið CIALIS, á ekki að gefa körlum með hjarlasjúkdóm sem ráðið er há því að stunda kynlíf.
Læknrx skuiu iiuga þá áhæltu sem er af kynlih fyrir sjúklinga með undirliggjandi hjartasjúkdóm. Eftirlaldir sjúklingahópar me ð hjarlo- og æðasjúkdóma lóku ekki þátt í klinískum rannsóknum og eru þessir sjúkdómar þvi frábending fyrir notkun lodalafils: -
sjúklingar sem höfðu fengið hjartodrep á siðustu 90 dogum, - sjúldingar með hvikula hjartaong eða hjartoong við iðkun kynlifs, • sjúklingar með hjarlabilun af gráðu 2 eða hærrí samkvæmt flokkun NYHA (New York Heart Association) á siðuslu 6
mánuðum, - sjúklingar með lakllruflanir sem hafa ekki svarað meðferð, lógþrýsting (< 90/50 mm Hg), eða lágþrýstíng sem hefur eldii svaroð meðferð, - sjúklingar sem fengið hafa heilablóðfall á siðustu 6 mánuðum. CIALIS skd ekki gehð sjúklingum
með ofnæmi fyrir ladalafil eða einhverju hjálparefnanna. Aukavcrkanir: Algengustu lilkynningar um aukaverkanir eru hofuðverkur, mellingartruflua Mjög algcngar (>10%): Höfuðverkur, meltingartruflanir. Algcngar (1-10%): Svimi,
andlitsroði, nefstífla, bakverkur, vöðvaverkur. Sjaldgæfar (0,1-1%): Þroti í augnlokum, tilfinning sem lýst er sem augnóþægindi og blóðhlaupin augu. Aukaverkanalilkynningar vegna ladalafils vom tímabundnar, yfirleilt vægar eða miðlungs.
Takmarkaðar upplýsingar eru um aukaverkanir hjá sjúklingum eldrí en 75 ára. Sérstök varnaðarorð og varúðarrcglur við notkun: Kanna skal sjúkdómssögu og rannsókn gerð tíl greiningar á hvort um ristruflanir sé oð ræða og ganga úr skugga
um hugsanlega undhliggjaná orsök áður en ákvörðun er lekin um notkun lyfsins. Aður en einhver meðferð við rislruflunum hefsl skal læknirinn rannsaka ásland hjarla- og æðakerfis sjúklingsins þar sem nokkur áhælla er fyrir hendi hvoð varðar hjarlað i
tengslum við samfarír. Taddahl hehx æðavíkkandi eiginleika, sem valda vægrí og tímabundnni lækkun blóðþrýstíngs og auka því blóðþrýslingslækkandi áhrif nítrala. Alvarlegir hjarla- og æðasjúkdómar, þar með lalið hjarlodrep, hvikul hjartoöng
sleglatakttruflonir, heilablóðföil, skammvinn blóðþurrðarköst, hafa konið ham í klinískum rannsóknum með CIAUS. Auk þess voru tíðar tilkynningar um háþrýstíng og lágþrýsling (þar með lalin réttslöðu blóðþrýstingslækkun) i klínískum rannsóknum
Flestír sjúklingar sem fengu slik einkenni höfðu sögu um áhættuþætti fyrir hjarla- og æðasjúkdóma Hins vegar er ekki unnl að ákveða með vissu hvorl þessi tílvik lengjas! beinl þessum áhæltuþállum. Takmarkaðar klíniskar upplýsingar eru fyrirliggjandi
um öryggi CIAUS hjó eflirfarandi hópum og ef lyfinu er ávisoð skal læímirinn mela einslaklingsbundinn ávinning/áhællu áður en lyfinu er ávrsað: - sjúklingar með mikið skerla nýrnaslarfsemi (kreatínín úthreinsun 30 ml/mín), - sjúklingar með mlcið
skerta lifrarslarfsemi (Child-Pugh Úass C). Hæstí skammtur sem gehnn hefur verið i rannsóknum á sjúklingum með væga (kreatínin úthreinsun = 51 tíl 80 ml/mín) og meðal (kreatínin úthreinsun = 31 tíl 50 ml/min) skerðingu á nýrnastarfsemi og hjá
sjúklingum á lokastigi nýmabilunar i blóðskilun er 10 mg taddafil. Langvarandi stinningu reðurs var ekki lýst i Idinískum rarmsóknum með CIAUS. Hins vegar hefur langvarand stínningu verið lýsl með oðrum PDE5 hemli. Sjúklingar sem fá stirmingu sem
varír í 4 tíma eða meira skal róðlagl að leita samstundis eftír aðstoð læknis. Sé langvinn stirxiing ekki meðhöndluð strax, gela vehr i getnoðarlim skemmst, sem getur vddð varadegu geluleysi. CIAUS skal noloð með varúð hjá sjúklingum með sjúkdóma
sem gætu leill tíl langvarand stínningar (svo sem sigðkorna blóðleysi, mergæxli, eða hvítblæði), eða hjá sjúklingum með vanskapanir i getnaðarlim (svo sem vinkilbeygðan lim, bandvefshersli i lim eða Peyrories sjúkdóm). Við mal á rístruflunum skal
einnig kannað hvorl undrliggjandi sjúkdómar gætu veríð orsakavddur og veita síðan viðeigandi meðferð eftir sjúkdómsgreiringu. Ekki er viloð hvort CIAUS er virkl hjá sjúklingum með mænuskoða og hjá sjúklingum sem hafa gengisl undr
grindarholsskurðoðgerð eða algerl brotlnám bloðruháhkirlits án þess oð reynl værí að hlífa laugum. CIAUS skd ekki gefið sjúklingum með arfgengt gdaktósaóþol, skort á Lapp laklasa eða skert hásog á glúkósa-galaklósa flcki hafa veríð rannsökuð áhrif
og öryggi þess að nota CIALJS samhliða öðrum meðferðum við ristruflunum. Þvi er ekki mæll með slíkri samhliða meðferð. Hjó hundum sem fengu 25 mg/kg/dag eða meira, af ladalafil daglega í 6 tíl 12 mánuði (santsvarandi oð mirmsla kosli þrefaldi
meslu blóðþéttni [spannar 3,7 -18,6] sem sésl hjá mönnum eftir einn 20 mg skamml) fundusl breylingar á þekjuvef í sáðpiplum sem leiddi lil minni sæðisframleiðslu hjá fáeinum hundum. Niðursloður úr tveim 6 mánoða rannsóknum hjó sjálfboðaliðum
benda tíl þess að þessi áhrif séu ólíkleg hjá mönnum. Ahríf af doglegrí nolkun í lengri tíma hafa ekki verið rannsökuð. Þvi er dagleg notkun alls ekki ráðlögð. Áhrif á hxfni til aksturs og notkunar véla: Talið er oð CIALIS hafi hverfandi áhrif á hæfni
tíl aksturs og nolkunar véla. Engar rannsóknir hafa verið gerðar til oð mela hugsanleg áhrif. Þrátt fyrír oð tíðni tilkynninga umsvima i lyfleysu og laddafil örmum kliniskra rannsókna hah veríð svipuð, skulu sjúklingar vera meðvitandi um hvernig CIAUS
verkar á þá, áður en þeir aka eða stjórna vélum. MilEverkanir við önnur fyf og aðrar milivcrkanir: Margar rannsóknir á milliverkunum voru hamkvæmdar með 10 mg af laddafil eins og fram kemur hér fyrír neðan. Þar sem rannsóknir á
míliverkunum fóru eingongu fram með 10 mg af loddafi, er ekki unnl að útíloka mllrverkanir með hærri skömmtum. Áhrif annarra lyfja á tadalafil: rítrómýcin og ítrakónazól, greipddinsafi séu gefnir samhliða með varúð þvi liklegl er oð þeir auki
þéttni laddafik í plasma. Þar af leiðandi gætí tíðni aukaverkana aukisl. Hlutverk flutningspróteina (tíl dæmis p-glýkóprólein) við útskilnað laddafils er óþekkl. Milliverkanir við lyf sem hafa áhrif á flutningsprólein er þvi möguleg. Rifampidn sem örvar
CYP3A4 lækkar AUC tadalafih um 88%, samanborið við AUC þegar lodalafil er gefið eitl sér (10 mg skammlur). Búast má við að sam hliða gjöf annarra lyfja sem örva CYP3A4 eins og fenóbarbild, fenýtóín eða karbamazepín muni einnig draga úr aðgengi
laddafik Áhríf tadalafÉs á önnur lyf: Todalafil (10 mg) jók blóðþrýstingslækkandi áhrif nítrala i klinískum rannsóknum. Þvi má ekki gefa CIALIS samhliða neinum lifrænum nílrolum.Ekki er lalið að laddafil hafi klinisk áhríf lil hömlunar eða aukningar
á útskilnaði lyfja sem eru umbrotín af CYP450 samsætuformum. Rannsóknir hafa staðfesl oð tadalafil hvorki hemur né örvar CYP450 samsætuform, þar með lalin CYP3A4, CYP1A2, CYP2D6, CYP2E1 og CYP2C9. Tadalafil (10 mg) hafði engin klidsk
mcxklæk áhrif á AUC S-wcxfarins, eða R-warfarins (CYP2C9 hvcxfefni) og ladalafil hafði engin áhrif á lengingu prótrombinlima sem warfarín veldur. Tadalafil (10 mg) hafði engin áhrif á lengingu blæðingartíma sem acetýsdicýfsýra veldur. I
tyfjafræðirannsóknum á lyfhrifum var kannað hvort tadalafil yki blóðþrýstíngslækkandi áhrif blóðþrýstíngslækkandi lyfja. Helstu flokkar blóðþrýstíngslækkandi lyfja voru rannsakaðir þar með laldir kalsíumgangalokar (amlódipin), ACE (angiotensin
convertíng enzyme) hemlar (enalapríl), beta-adrenvirkir viðlakablokkar (melóprólól), líazið þvagræsilyf (bendroflúazið), og angiolensin II viðtakablokkar (ýmsar legundir og skammlar, einir sér eða samhliða með liazíðum kalsíumgangdokum,
belablokkum og/eða alfablokkum). Toddafil (10 mg ef frá eru tddar rannsóknir með angiolensin II viðtakablokkum og amlódipin, en þá var 20 mg skammtur nolaður) hafði engar klíniskar marklækar milliverkanir við neinn þessara lyfjaflokka.
Tadalafil (10 og 20 mg) hafði engin klíntsk marktæk áhrif á blóðþrýstíngsbreytíngar vegna lamsdósíns, sem er dfa-adrenvirkur viðlakablokki. Tadalafil 20 mg og samhliða meðferð með blóðþýstingslækkandi fyfjum getur valdið blóðþtýslingslækkun, sem
er venjulega væg og hefur líklega engin klíniskt áhrif. Greining á gögnum úr 3 stigs rannsóknum sýndi engan mun á aukaverkunum hjá sjúklingum sem lóku loddafil með eða án blóðþrýstíngslækkandi lyfja Hins vegar skal veila þessum sjúklingum
viðeigancfi upplýsingar um mögdega blóðþrýstíngslækkun ef þeir eru meðhöndloðir með blóðþrýstingslækkandi lyfjurn. Toddafil (10 mg) hafði engin áhrif á þéllni áfengis í blóði (meðalþéttni í blóði 0,08%). Toddafil (10 mg) jók ekki áhríf áfengis á
vilræna slarfseni og taddafi (20 mg) jók ekki áhríf áfengis á blóðþrýstíng. Auk þess fundust engar br eytingar á þéttni lodalafils 3 limum eftír samhliða notkun áfengis. Sýnl hefur verið fram á oð loddafil auki aðgengi etinýl estradíóls lil inntöku; ge ra má
ráð fyrír svipoðri aukningu á oðgengi lerbúlalíns tíl innloku, þó klínrsk áhrif séu óþekkl. Þegar lodalafil (10 mg) var gehð samhliða leófýlíni (ósértækur fosfócfieslerasa henill) í rannsókn á lyfhrifum, fannst engin nilliverkun við lyfjdivotf. Gnungis varð
vart við væga aukningu á hjartslætti (3,5 slög/min). Þrátt fyrír að þetta séu væg áhrif og hafi ekki hafl kliniska þýðingu í þessari rannsókn skdu þau höfð í huga ef þessi lyf eru gefin samhliða. Ranrrsöknir á milliverkunum við sykursýkislyf hafa ekki veríð
framkvæmdar. Pakkningar og vorð (febrúar 2003): Galts töflur 10 mg x 4 stk.: 4.778 kr., Gdis löflur 20 mg x 4 stk.: 4.778 kr., Galrs lolfur 20 mg x 8 stk.: 8.240 kr. Afgrciðslutilhögun og grciðsluþáttlaka sjúkratrygginga: R, 0.
Samantckt um eiginlcika lyfs er stytt í samracmi vii rcglugcrð um iyfjaauglýsingar. Hxgt er að nálgast samantekt um ciginlcika lyfs í fullri lcngd hjá Eli Lily Danmark A/S Útibú á Islandi, Brautarholti 28, 105
Reykjavik.
Eli Lilly ■ Útibú á íslandi ■ Brautarholti 28 ■ pósthólf 5285
125 Reykjavfk ■ Sími 520 3400, fax 520 3401 • www.UUy.com
Cialis.
(tadalafil)
Læknablaðið 2003/89 325