Fréttatíminn


Fréttatíminn - 14.11.2014, Blaðsíða 52

Fréttatíminn - 14.11.2014, Blaðsíða 52
Nýtt tilboð alla daga til jóla 7. NÓVEMBER AÐEINS Í DAG ALLT KAFFI 35%afsláttur Fylgstu með nýjum tilboðum daglega á kronan.is og sparaðu stórt alla daga til jóla Tímamót í baráttu intersexfólks Sameinuðu þjóðirnar, Alþjóðaheilbrigðisstofnunin og Evrópuráðið eru meðal þeirra sem leggjast gegn aðgerðum á kynfærum barna af óræðu kyni. Fjöldi intersex ein- staklinga hefur stigið fram á síðustu árum sem eru ósáttir þær aðgerðir sem gerðar voru á þeim sem ungbörnum og upplifa sig jafnvel af öðru kyni en þeim var úthlutað með aðgerðinni. Formaður Intersex Ísland er nýkominn af Evrópusamráðsfundi og hafa heilbrigðisráðherra verið send markmið intersex samtaka í Evrópu vegna stefnubreytingar. V ið erum að upplifa stærstu tímamótin í réttindabaráttu intersexfólks frá því byrjað var að berjast gegn aðgerðum á kynfærum ungbarna með óræð kynfæri,“ segir Kitty Andersen, formaður samtakanna Intersex Ís- lands. Hún er nýkomin af Evrópu- samráðsfundi intersexsamtaka sem fram fór í Riga í Lettlandi. Til- gangur fundarins var að skilgreina markmið og aðferðir til að berjast fyrir fullum mannréttindum, líkam- legri friðhelgi og sjálfsákvörðunar- rétti intersex einstaklinga í Evrópu. Þessi markmið voru send til heil- brigðisráðherra, Kristjáns Þórs Júlí- ussonar, og ætlar Intersex Ísland í framhaldinu að óska eftir fundi með ráðherra. Intersex er meðfæddur líffræði- legur munur á kyni þar sem ytri eða innri kynfæri eða litningasam- stæða samræmast ekki hinum hefð- bundnu kynjum. Kitty var í viðtali í Fréttatímanum í byrjun ágúst í framhaldi af stofnun samtakanna. Þar sagði hún frá því að hún hafi verið greind intersex sem ungbarn og læknar fjarlægðu innri kynfæri hennar. Hún getur ekki eignast börn og verður á hormónameðferð til æviloka. Upp úr miðri síðustu öld fór það að verða ríkjandi stefna víðast hvar að gera aðgerðir á kynfærum barna með óræð kynfæri. Í kring- um aldamótin fóru sífellt fleiri inter- sex einstaklingar að stíga fram og gagnrýna þessa stefnu, sögðu sjálfs- ákvörðunarréttinn tekinn af fólki með því að utanaðkomandi aðilar velji fyrir það kyn, að gerðar séu að- gerðir á börnum án þess að læknis- fræðileg rök séu fyrir því og margir intersex einstaklingar stigu fram sem samsama sig með öðru kyni en því sem var valið fyrir þá sem ung- börn. Enn stærri hópur eru intersex einstaklingar sem samsama sig því kyni sem valið var en eru engu að síður ósáttir við að hafa verið sendir í aðgerð án þeirra samþykkis sem börn. Á allra síðustu árum hefur mannréttindabarátta intersex fólks náð eyrum ráðamanna víða um heim og hafa Sameinuðu þjóðirnar, Alþjóðaheilbrigðisstofnunin og Evr- ópuráðið vaknað til vitundar og sent frá sér yfirlýsingar um að breyta þurfi um stefnu. Unnu dómsmál Á Íslandi fæðist að meðaltali eitt intersex barn árlega og eftir ítar- lega skoðun tekur hópur heilbrigð- isstarfsmanna, ásamt fjölskyldu barnsins, ákvörðun um hvoru kyn- inu barnið er talið samsama sig betur og aðgerð er gerð í samræmi við það. „Sú hugmyndafræði bygg- ir á kenningum um að hægt sé að tryggja samsvörun við rétt kyn með aðgerð. Intersex samfélagið lítur þetta mjög gagnrýnum augum,“ segir Kitty og bendir á að engu að síður upplifi intersex einstaklingar sem ekki fóru í aðgerð sig frekar með öðru kyninu en hinu. Dómsmál hafa komið upp víða um heim þar sem intersexfólk fer í mál við heilbrigðisyfirvöld og aðra sem komu að því að taka ákvörðun um ákvarðað kyn sem síðar hefur verið í andstöðu við upplifun viðkomandi af sjálfum sér. Einna þekktast er þar mál 8 ára bandarísks intersex drengs sem er kallaður er M.C. Þegar hann var 16 mánaða gamal var ákveðið að gera aðgerð þann- ig að barnið samsamaði sig kven- kyni en í ljós hefur komið að barnið lítur á sig sem dreng, vill leika sér við drengi og ganga í strákafötum. Niðurstaða undirréttar varð ljós fyrr á þessu ári og féll dómur þann- ig að það hafi gengið í berhögg við stjórnarskrána að gera ónauðsyn- lega aðgerð á kynfærum barnsins. „Það var ákveðið að gera hann að stúlku en hann er ekki stúlka. Það er búið að taka mjög stóra ákvörðun fyrir hann. Mun erfiðara er að gera aðgerðir sem hann mögulega óskar eftir vegna þessara aðgerða á barns- aldri,“ segir hún. Malta er það land þar sem mann- réttindabarátta intersex fólks hefur náð hvað lengst. „Það sýnir hvað lít- ið eyríki getur haft stefnumótandi áhrif,“ segir Kitty „Á Möltu er að fara fram lokaumræða um löggjöf þar sem aðgerðir á kyneinkennum einstaklinga á barnsaldri verða ólögmætar,“ segir hún. „Það hefur sýnt sig að þessar aðgerðir eru ekki að virka. Nógu margir hafa stigið fram og lýst þeim sársauka sem að- gerðin hafði á líf þeirra til að við for- dæmum þær. Það eru einnig dæmi um að aðgerðirnar hafi rústað því kynheilbrigði sem fólk hafði mögu- leika á að eiga,“ segir hún. Órætt kyn á pappírum Þriðji alþjóðlegi intersex samráðs- fundurinn var haldinn á Möltu í fyrra og í framhaldinu var gefin út svonefnd Möltuyfirlýsing þar sem kallað var eftir stefnubreytingu í málefnum intersexfólks og á Evr- ópusamráðsfundinum sem Kitty er nýkomin af voru lögð fram mark- mið í fjórum liðum sem byggðu á Möltuyfirlýsingunni. Fyrsta markmiðið er að sett sé spurningamerki við þá skilgrein- ingu að kyn sé eingöngu karlkyn eða kvenkyn, og efla þá vitneskju að kyn sé skali eða samfella. Kitty bendir á að í nokkrum löndum sé þegar hægt að velja þriðja mögu- leikann á opinberum skjölum sem þá er ekki endilega intersex heldur einfaldlega órætt kyn. Annað markmiðið er að int- ersex einstaklingar hljóti fulla vernd gegn hvers konar mismunun og til að fylgja því eftir er lagt til að tekin verði upp lög gegn mis- munun á grundvelli kyneinkenna án tillits til ákveðinnar birtingar- myndar eða samsetningar af kyn- einkennum. Í því sambandi er átt við kyneinkenni svo sem litninga, kynkirtla, líffræðileg sérkenni, uppbyggingu kynfæra, brjóstavöxt og hæð. Í þriðja lagi er það markmið hagsmunasamtaka intersexfólks í Evrópu að allir hagsmunaaðilar sem hafa ákveðnu hlutverki að gegna í velferð intersex einstak- linga, þar með talið starfsfólk heil- brigðisgeirans, foreldrar og fag- fólk innan menntakerfisins ásamt samfélaginu í heild, fái mannrétt- indamiðaða fræðslu um intersex málefni. Fjórða og síðasta atriði er að vinna að því að gera læknisfræði- lega og sálfræðilega meðferð ólög- mæta nema að upplýst samþykki einstaklingsins liggi fyrir. Starfs- fólk heilbrigðisgeirans og annað fagfólk skal ekki framkvæma neina meðferð til að breyta kyn- einkennum sem getur beðið þar til einstaklingurinn er fær um að veita upplýst samþykki. Undarleg rök Kitty segir að heilbrigðisyfirvöld telji helst til þrjár ástæður fyrir því að gera aðgerðir á intersex börnum. Ein af þeim ástæðum er að auðvelda barninu að samsama sig sínu kyni, sem hefur sýnt sig að virkar alls ekki alltaf. „Önnur ástæðan er að koma í veg fyrir hugarangur for- eldra. Ég get ekki séð hvernig það minnkar hugarangur foreldra að ungt barn þeirra fari í afdrifaríka aðgerð. Það sem við myndum frekar leggja til er að foreldrum sé komið í samband við aðra foreldra intersex- barna og fullorðna intersexeinstak- linga þannig að þeir fái fræðslu,“ segir Kitty. Þriðja uppgefna ástæð- an er að minna líkur á stríðni. „Á vart orð yfir það. Við teljum mun farsælla að uppfræða fólk, kennara og leikskólakennara. Ég var leynd því til 12 ára aldurs að ég væri int- ersex og ég hefði farið í aðgerð. En þegar ég var 10 ára flutti ég til Ís- lands í smábæ úti á landi og var þar lögð í alvarlegt einelti sem útlenska stelpan. Börnum er strítt út af ótrú- legustu hlutum. Það einelti sem ég varð fyrir var ekki vegna þess að ég er intersex því ég vissi það ekki sjálf, það vissi enginn af því og þar að auki sást það ekki á mér. Skurð- aðgerð á börnum er að mínu mati ekki góð leið til að minnka stríðni,“ segir Kitty. Hún er afar bjartsýn yfir þeim við- horfsbreytingum sem þegar hafa átt sér stað í málefnum intersex fólks og segir réttindabaráttu vera að bera árangur. „Ég er sannfærð um að innan 10 ára eigi intersexfólk eftir að búa við gjörbreyttan veru- leika.“ Erla Hlynsdóttir erla@frettatiminn.is Kitty Andersen er nýkomin af Evrópusamráðsfundi um málefni intersex fólks þar sem skýr áhersla á stefnubreytingu kom fram. Heilbrigðisráðherra hefur verið send niðurstaða fundarins. Mynd/Birkir Jónsson Það eru dæmi um að aðgerðirn- ar hafi rústað því kynheilbrigði sem fólk hafði mögu- leika á að eiga. Intersex-hugtakið er mjög vítt og nær yfir margs konar ólíkar greiningar. Intersex-ástand er greint á tvennan hátt. Stundum sést að útlit ytri kynfæra samsvarar ekki venjulegum kyn- færum karla eða kvenna. Hins vegar, og það er mun algengara, kemur intersex-ástand í ljós með kynlitningagreiningu, til dæmis þegar fólk leitar til læknis vegna ófrjósemi. Fólk með óræð ytri kynfæri er því bara hluti af þeim margbreytilega hópi sem er intersex. HVað er intersex? 1,7% fæddra barna á heims- vísu eru intersex 1 barn fæðist árlega á Íslandi að meðaltali með óræð kynfæri. 52 viðtal Helgin 14.-16. nóvember 2014
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88

x

Fréttatíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttatíminn
https://timarit.is/publication/944

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.