Fréttatíminn - 14.11.2014, Blaðsíða 12

Þ að hafði verið í umræðunni í nokkurn tíma að ráða karlmann til Stígamóta og
niðurstaðan var að sá tími væri
kominn,“ segir Hjálmar Gunnar
Sigmarsson kynjafræðingur sem
er fyrsti og eini karlmaðurinn
sem starfar hjá Stígamótum, enn
sem komið er. Hjálmar hóf störf í
byrjun ágúst og felst starfið hans
helst í tvennu: að veita ráðgjöf og
sinna fræðslu og forvörnum gegn
kynferðisofbeldi. Þeir sem leita
til Stígamóta hafa því nú í fyrsta
skipti val um karlkyns eða kven-
kyns ráðgjafa. „Hluti af ástæðunni
fyrir því að ákveðið var að ráða
karlmann var að tilfinningin var
sú að of margir karlkyns þolendur
hafi ekki leitað sér hjálpar og nóg
er víst af skilaboðum í samfélaginu
þar sem gert er lítið úr kynferðis-
legu ofbeldi gegn strákum og karl-
mönnum. Hugmyndin er að gera
þessa þjónustu sýnilegri,“ segir
Hjálmar.
Karlmenn 18% þeirra sem
leita til Stígamóta
Karlmenn hafa að jafnaði verið um
8-11% þeirra sem leita til Stíga-
móta en þar varð mikil breyting á
í fyrra þegar karlmenn voru 18%
þeirra sem leituðu til Stígamóta.
Þeir voru þá 25% af þeim sem sóttu
sér aðstoð vegna sifjaspells og
9% af þolendum nauðgana. Alls
leituðu 706 einstaklingar sér að-
stoðar hjá Stígamótum á síðasta
ári og hefur fjöldinn aldrei verið
meiri „Þetta er það langmesta sem
við höfum séð hér á Stígamótum,“
segir Hjálmar en aukningin er
rakin til gríðarlegrar umræðu og
vitundarvakningu í samfélaginu
eftir að kynferðisbrot Karls Vignis
Þorsteinssonar komust í hámæli
eftir afhjúpun Kastljóss í byrjun
síðasta árs. Starfsemi Stígamóta
hafði þá fyrir löngu sprengt utan
af sér húsnæðið sem lengst af var
við Hverfisgötu en í mars fluttu
Stígamót í nýtt og stærra hús-
næði að Laugavegi 170, 2. hæð.
djúpviðtöl við 15 íslenska karlkyns
femínista á aldrinum 18-26 ára og
vildi hann meðal annars kanna við-
horf þeirra og reynslu , til að skilja
betur hvað hvetur unga karlmenn
til að vera femínistar og hvernig
þeir geta lagt sitt á vogarskálarnar
til samfélagsbreytinga. „Þetta voru
allt karlmenn sem eru yfirlýstir
femínistar og hafa tekið þátt í fem-
ínísku starfi af einhverju tagi eða
verið virkir í femínískri umræðu,“
segir Hjálmar. „Það hefur löngu
verið vitað hversu mikilvægt er að
fá karlmenn um borð þegar kemur
að því að stuðla að auknu jafnrétti.
Þessir karlmenn sem ég ræddi við
kynntust femínisma á ólílkan hátt
og voru misróttækir en eitt var
sérstaklega sterkt hjá þeim öllum
og það er að þeir ræddu allir sér-
staklega um mikilvægi þess að
vinna gegn og uppræta kynbundið
ofbeldi.“
Forréttindi karlmannsins
Hjálmar segir eina af þeim áskor-
unum sem karlkyns femínistar
mæta er að skilja reynsluheim
kvenna. „Kynbundið ofbeldi er
hluti af veruleika kvenna sem er
mikilvægt að takast á við. Þeir
karlmenn sem ég ræddi við átt-
uðu sig á því að þeir þurfa ekki
að fara í gegn um sitt daglega líf
með því að reikna með að verða
fyrir einhvers konar áreiti eða
upplifa hættu í ýmsum aðstæðum.
Þeir komu líka inn á það að karl-
menn gera sér oft ekki grein fyrir
því það eru gríðarleg forréttindi
að vera karlmaður, svo við tölum
nú ekki um þau forréttindi sem
fylgja því að vera hvítur, gagnkyn-
hneigður karlmaður. Ein af megin
niðurstöðum rannsóknar minnar
er hvað persónuleg reynsla hefur
mikil áhrif og er mikilvæg fyrir
karlmenn sem skilgreina sig sem
femínista.“ Hann bendir á að það
sé rammpólitískt að segjast vera
femínisti en það sé þó ekki flokks-
pólitískt heldur sé það pólitísk
afstaða í þeim skilningi um að við-
komandi gerir sér grein fyrir að
samfélagslegra breytinga er þörf.
„Að taka þá afstöðu að vera femín-
isti og skoða heiminn út frá því
sjónarhorni hefur margar persónu-
legar afleiðingar. Það er ekki alltaf
einfalt að halda því til streitu að
vera femínisti, að vera með femín-
íska sýn og bregðast við þegar þú
upplifir karlrembu eða óviðeigandi
athugasemdir. Það getur
verið snúið að ætla sér
alltaf að vera í búningi
femínistans. Sumir þess-
ara karlmanna áttuðu
sig líka á því að þeir
höfðu sjálfir tekið þátt
í karlrembuhegðun og
nýtt sér forréttindi sín
sem karlmenn. Þessi
tenging á milli þess
persónulega og pólitíska
hefur einnig verið áber-
andi í erlendum rann-
sóknum á femínískum
karlmönnum,“ segir
Hjálmar.
Femínismi í tísku
Eitt af því sem Hjálmari
fannst líka áberandi
hjá karlmönnunum var
hversu ánægðir þeir sem
höfðu fengið kynjafræðikennslu
voru með hana. „Þeir sögðust hafa
notið góðs af kynjafræðikennslu og
sögðu jafnvel að þeir hefðu orðið
femínistar fyrr ef þeir hefðu fengið
slíka fræðslu fyrr,“ segir Hjálmar.
Kynjafræðikennsla hefur verið að
aukast í vissum skólum, en er mjög
ábótavant í íslenskum grunn- og
framhaldsskólum almennt þó það
hafi lengi verið í lögum að sinna
skuli slíkri kennslu. Þá bendir
Hjálmar á hversu ánægjulegt það
er að femínistafélög hafi verið
stofnuð í mörgum framhalds-
skólum og í byrjun þessa árs var
formlega stofnað Samband femín-
istafélaga framhaldskólanna, en
meðal markmiða sambandsins er
að hvetja til aukinnar kynjafræðslu
um land allt. „Það eru strákar virk-
ir í þessum félögum og það verður
áhugavert að fylgjast með fram-
haldinu. Ein af mörgum
niðurstöðum mínum í
rannsókninni var að það
væri ýmislegt spenn-
andi í gangi á jafnrétt-
issviðinu og jafnvel að
það væri í tísku að vera
femínisti. Það þýðir samt
ekki að nú sé allt komið
heldur er þetta tækifæri
ti að taka umræðuna al-
varlega í staðinn fyrir að
láta þetta vera tískubólu
sem síðan deyr.“
Sjálfur kynntist
Hjálmar femínisma sem
ungur aktívisti og með
náminu, og nú líka í
starfi, hefur hann getað
kynnst nánar baráttunni
gegn kynbundnu ofbeldi
og forvörnum gegn því.
„Ég er mjög þakklátur
fyrir að fá tækifæri til að taka þátt í
starfi Stígamóta,” segir hann.
Erla Hlynsdóttir
erla@frettatiminn.is
Fyrsti karlmaðurinn
hjá Stígamótum
Hjálmar M. Sigmarsson var ráðinn til starfa hjá Stígamótum í haust og hafa þeir sem leita
til Stígamóta því í fyrsta sinn val um að fara til karlkyns eða kvenkyns ráðgjafa. Hjálmar
kemur til með að sinna bæði ráðgjöf og fræðslu, hann er nýútskrifaður með meistara-
gráðu í kynjafræði og í lokaverkefninu tók hann djúpviðtöl við íslenska karlkyns femínista.
Hjálmar M. Sigmarsson er fyrsti og eini karlmaðurinn, enn sem komið er, sem starfar hjá Stígamótum. Hann er menntaður kynjafræðingur og sinnir bæði ráðgjöf við þol-
endur kynferðisofbeldis og fræðslu. Mynd/Hari
Þar er betra aðgengi og auk þess
að ráða karlmann hóf fyrr á þessu
ári störf hjá Stígamótum, ráðgjafi
með sérþekkingu á réttindum og
málefnum fatlaðs fólks. Hjálmar
útskrifaðist fyrr á þessu ári með
meistaragráðu í kynjafræði frá há-
skólum á Spáni og í Ungverjalandi.
Niðurstöður úr meistaraverkefn-
inu eiga eftir að gagnast honum
þegar kemur að fræðsluhlutverki
hans hjá Stígamótum. Hann tók
Hver er
Giftur Milicu Minic,
kynjafræðingi.
Er með meistaragráðu
í mannfræði frá Há-
skóla Íslands.
Lauk meistaragráðu í
kynjafræði frá Central
European University í
Ungverjalandi og Uni-
versidad de Granada
á Spáni á þessu ári.
Titil meistararit-
gerðinnar mætti þýða
sem „Að verða og
vera: Reynsla ungra
karlkyns femínista á
Íslandi.“
Hefur í mörg ár beitt
sér í baráttunni gegn
kynferðisofbeldi,
meðal annars með
NEI hópi Femínista-
félags Íslands
Hefur starfað hjá
Jafnréttisstofu og UN
Women í Bosníu og
Hersegóvinu.
Hjálmar M.
Sigmarsson
?
Tilfinningin
var sú að
of margir
karlkyns
þolendur
hafi ekki
leitað sér
hjálpar.
www.icewear.is
ÞINGHOLTSSTRÆTI, REYKJAVÍK - HAFNARSTRÆTI, AKUREYRI
SKINNVÖRUR
STÓRLÆKKAÐ VERÐ TIL JÓLA!
EIR Trefill úr kanínuskinni
kr. 10.800
FREYJA Sjal úr kanínuskinni
kr. 27.900
6.780Tilboð 17.580Tilboð
12 fréttaviðtal Helgin 14.-16. nóvember 2014