Læknablaðið - 15.09.2006, Qupperneq 15

FRÆÐIGREINAR /HJARTASTOPP
Tafla III. Árangur endurlífguna utan sjúkrahúsa.
1976-1979 1982-1986 1987-1990 1991-1996 1999-2002
Reyndar endurlífganir 222 138 195 308 232
Tíðni/lOO.OOO/ári 56 31 46 39 33
Tíðni VF/lOO.OOO/ári 23 17 15 23 20
Meðalaldur (ár) 63 65 66 67 68
Hlutfall karla (%) 75 81 76 75 77
Meðal útkallstími (min) 7.3 4.9 4.6 4.6 6.1
Fjöldi innlagðra á deild (%) 68 (31%) 55 (40%) 64 (33%) 98(31%) 97(41%)
Fjöldi útskrifaöra (%) 21 (9%) 24 (17%) 31(16%) 51(17%) 44(19%)
Hjartsláttartruflanir
VF/VT (%) 90 (41%) 73 (53%) 81 (42%) 176(57%) 140 (60%)
útskrifaðist (%) 18 (20%) 21 (29%) 25 (31%) 46(26%) 39 (28%)
Rafleysa (%) 114 (51%) 53 (38%) 92 (47%) 91 (31%) 53 (23%)
útskrifaðist (%) 2 (2%) 2 (4%) 6 (7%) 3 (3%) 3 (6%)
Annað (%) 18 (8%) 12 (9%) 22(11%) 41 (13%) 39 (17%)
Útskrifaðist (%) 1 1 0 2 (5%) 2 (5%)
Andlega skertir 1 1 2 3 9
eða rafvirkni án dæluvirkni á fyrsta hjartarafriti og
ekki hafði vitni að hjartastoppi lifði af.
Reynsla neyðarbílslœknis
Skoðaður var árangur endurlífgunartilrauna eftir
því hve mörgum tilfellum viðkomandi neyðarbíls-
læknir sinnti á tímabilinu. Reyndust þeir tveir
læknar sem sinntu yfir 20 tilfellum hafa nokkuð
hærra hlutfall sjúklinga í sleglatifi. Sé eingöngu
horft til sjúklinga í sleglatifi náðist að endurlífga
að innlögn á sjúkradeild 66% þeirra sem var sinnt
af neyðarbílslækni sem reyndi endurlífgun í 20
eða fleiri tilfellum á tímabilinu, en neyðarbíls-
læknar sem reyndu endurlífgun fimm sinnum eða
sjaldnar náðu að endurlífga 56% að innlögn (ekki
marktækur munur). Hvarf þessi munur þegar horft
var til lifunar að útskrift. Meðal þeirra einstaklinga
sem útskrifuðust eftir hjartastopp var meðalfjöldi
tilfella neyðarbílslæknis 13,8±9,9 en 11,8±8,1
hjá þeim sem létust (ekki marktækur munur). I
tveimur tilfellum fóru endurlífgunartilraunir fram
án aðkomu læknis þar sem neyðarbflslæknir var
upptekinn í öðru og náðist að endurlífga annan
þeirra sjúklinga.
Umræða
Árangur endurlífgunartilrauna áhafna neyðarbíls-
ins hefur lítið breyst frá upphafi þjónustunnar
(5-8).
Óveruleg breyting er á aldurssamsetningu
sjúklingahópsins frá síðasta uppgjöri. Frá því að
endurlífgunarárangur var fyrst metinn á árunum
1976-1979 hefur meðalaldur sjúklinga farið hækk-
andi úr 63 árum í 68 ár nú. Skýrist þessi breyting
væntanlega af hækkandi meðalaldri þýðisins, auk
þess sem framfarir í hjartalækningum og fyrri
greiningu hjartasjúkdóma en áður var og fækkun
reykingamanna getur átt sinn þátt í breytingunni.
Tíðni endurlífgunartilrauna vegna hjartasjúk-
dóma virðist heldur fara lækkandi miðað við fyrri
tímabil. Aldursstaðlað nýgengi kransæðasjúkdóms
hefur farið lækkandi en mest hætta er á lífshættu-
legum takttruflunum á fyrstu klukkustundum eftir
hjartadrep (9). Einnig verður að teljast mögulegt
að aukin vitund almennings um einkenni krans-
æðasjúkdóma hafi leitt til þess að einstaklingar
leiti sér frekar hjálpar áður en til hjartastopps utan
sjúkrahúsa kemur.
Útkallstíminn hefur lengst um að meðaltali
90 sekúndur. Á tímabilinu hefur þjónustusvæðið
stækkað og umferð þyngst marktækt sem líklega
skýrir einhvern hluta seinkunarinnar. Einnig má
vera að þessi lenging skýrist að hluta af því að
tekin var upp rafræn skráning neyðarsímsvör-
unar, en við það er sjálfkrafa skráður tími sem
hringt er inn en ekki tími sem áhöfn sjúkrabfls er
kölluð út líkt og kom fyrir að gert var í eldra kerfi.
Almennt er talið að með hverri mínútu sem líður
í hjartastoppi minnki lífslíkur sjúklings um 7-10%
(1) og því hefði mátt búast við versnandi árangri
endurlífgunartilrauna nú miðað við fyrri uppgjör
vegna lengri útkallstíma.
Ekki voru skráðar á fullnægjandi hátt upplýs-
ingar um tíma frá hjartastoppi að því að tilkynnt er
inn til neyðarlínu, enda á vettvangi mjög erfitt að
fá fram þær upplýsingar þannig að mark sé á tak-
andi. Var slík skráning ekki heldur til staðar í fyrri
Læknablaðið 2006/92 595