Læknablaðið - 15.09.2006, Blaðsíða 32

FRÆÐIGREINAR / OFVIRKNI
Tafla III. Fyrirburar og fæðingarþyngd.
Rannsóknarhópur (%) vantar ísland (%)
Fyrirburar <36 vikur (%) 17,9 7 3,59* p < 0,0001
Fæðingarþyngd meðatal(g) 3566 5 3605* Ekki marktækur munur
<1500 (%) 1,0 1,0*
<2500 (%) 5,1 3,7* Ekki marktækur munur
* Fæóingarskráning 1998-2002, úrtaksstasrð 20.907 börn.
Tafla IV. Fæðingarinngrip.
Rannsóknarhópur(%) vantar ísland (%)*
Keisaraskurður 19,4 147 12,5 p=0,0064
Tangarfaeðing 3,1 184 0,8 p=0,007
(Sogklukkufæðing) (5,1) 6,5
* Fæðingarskráning 2001, úrtaksstæró 4114 börn.
Fyrirburar og fœðingarþyngcl
Niðurstöður varðandi fyrirbura og fæðingarþyngd
barnanna eru í töflu III. I báðum tilfellum er borið
saman við upplýsingar frá fæðingarskráningu
(úrtaksstærð 20.907 börn). Til að meta marktækni
voru niðurstöðurnar bornar saman við 10.000
slembiúrtök úr viðmiðunarhópnum. Taka þarf nið-
urstöðum varðandi fjölda fyrirbura með fyrirvara
vegna ónákvæmrar skráningar samanborið við
framsetningu spurningarinnar í upplýsingaskránni
(mynd 1). I upplýsingaskránni var fyrirburi skil-
greindur sem barn fætt fyrir 36 vikna meðgöngu
sem er heldur þrengra en gert er í fæðingarskrá (9).
Fœðingarinngrip
Tafla IV sýnir tíðni keisaraskurða, tangarfæðinga
og sogklukkufæðinga hjá rannsóknarhóp annars
vegar og hins vegar hjá öllum börnum sem fæddust
árið 2001. Gert er ráð fyrir að þeir foreldrar sem
ekki svara spurningunni séu að svara neitandi þar
sem fæðingarinngrip eins og keisaraskurðir hafa
ólíklega gleymst. Ef keisaraskurðir væru í raun
fleiri myndi marktækni milli hópanna styrkjast
enn frekar. Sogklukkufæðingar eru sýndar í sviga
þar sem ekki var spurt beint í spurningalistanum
um notkun sogklukku í fæðingunni, en sumir for-
eldrar skráðu sem viðbótarathugasemd í upplýs-
ingaskrána að sogklukka hefði verið notuð.
Aðrir þœttir
Þættirnir áfengisnotkun og lyfjanotkun á með-
göngu voru einnig athugaðir í rannsókninni en
ekki reyndist unnt að meta þá þætti frekar, meðal
annars vegna skorts á samanburðarhópum. f rann-
sóknarhópnum höfðu 20,9% notað lyf á meðgöngu,
þar af ein kona tekið Tegretol vegna flogaveiki, en
engin kona tók þunglyndislyf. Léttvín sögðust
33,6% kvennanna hafa drukkið á meðgöngunni
en sterk vín 7,1%. Ekkert barn í rannsókninni
fékk greininguna heilkenni fósturskaða af völdum
áfengis en tíðni þess heilkennis er talið vera 1-3 af
1000 lifandi fæddum börnum (10).
Umræður
Niðurstöðurnar sýna tengsl milli ofvirkni og eft-
irtaldinna þátta: Aldur mæðra við fæðingu barns,
fyrirburafæðinga og fæðingarinngripa með keis-
araskurðum og tangarfæðinga.
Aldttr móður við fœðingu barns
Marktækur munur var á fjölda mæðra undir
tvítugu í rannsóknarhópnum samanborið við
fjölda mæðra undir tvítugu í samanburðarhópi
nýbakaðra íslenskra mæðra á árabilinu 1986-1995.
Þó rannsóknarhópurinn sé hér innifalinn í við-
miðunarhópnum skekkir það ekki niðurstöður
svo neinu nemur þar sem hlutfall rannsóknarhóps
miðað við viðmiðunarhóp er 196/44562= 0,004.
Marktækt fleiri mæður undir tvítugu eiga barn sem
greinist með ofvirkni borið saman við allar mæður
á íslandi á þessu tímabili og eru hlutfallslíkurnar
(odds ratio) 2,5. Þannig benda niðurstöðurnar til
þess að konur sem eru undir 20 ára aldri við fæð-
ingu barns séu 2,5 sinnum líklegri til að eignast
barn sem greinist með ofvirkni en ef móðirin er
eldri en 20 ára. Niðurstöður nokkurra erlendra
rannsókna hafa bent til tengsla ofvirkniröskunar
við aldur mæðra við fæðingu barns (4). Hér getur
skipt máli að meiri líkur eru á að mæður barna með
ofvirknigreiningu séu sjálfar með ofvirkniröskun,
en stúlkur með ofvirkniröskun eru margfalt líklegri
til að eignast börn snemma (hlutfallið hefur verið
reiknað 42 á móti 1 við 20 ára aldur) (11).
Notkun tóbaks á meðgöngu
Hlutfall mæðra sem reyktu á meðgöngu í rannsókn-
arhópnum var ekki marktækt hærra en hjá þeim
sem ekki reyktu (tafla II). Viðmiðunarhópurinn
er 440 nýbakaðar mæður sem Gígja Sveinsdóttir
(7) og félagar könnuðu árið 1987 með tilliti til
reykinga á meðgöngu. Konurnar í þeirri rann-
sókn höfðu nýlokið meðgöngunni en í rannsókn-
arhópnum er spurt um reykingarnar 8-9 árum
eftir fæðingu barnsins. Frá 1987 hafa reykingar
farið minnkandi á íslandi þannig að mögulega
er reykingamynstur kvenna öðruvísi í dag (8). Æ
fleiri rannsóknir styrkja þá ályktun að reykingar á
meðgöngu séu áhættuþáttur fyrir ofvirkniröskun
(12, 13). í nýlegri yfirlitsgrein (14) kemur fram
að þegar gerð var leit í vísindagreinum um tengsl
612 Læknablaðið 2006/92