Læknablaðið - 15.09.2006, Blaðsíða 41

UMRÆÐA & FRÉTTIR / AF KVENNADEILD
að kenna sá að kröfurnar eru orðnar allt aðrar í
dag en þær voru fyrir nokkrum áratugum. „Það
er ekki algengara að konur rifni i fæðingu í dag
en áður báru konur skaða sinn í hljóði ef svo má
segja. Kynslóð mæðra okkar var ekkert að kvarta
en kröfurnar eru orðnar allt aðrar og þó konur
eigi yfirleitt mun færri börn en áður tíðkaðist þá
er engin þeirra tilbúin að lifa við óþægindi einsog
að hafa ekki stjórn á vindgangi eða hægðum. Það
er eðlilegt að við reynum að gera við spangarrifur
með sem bestum hætti svo að lífsgæði konunnar
haldist þau sömu og fyrir barnsfæðinguna.”
Algengustu fylgikvillar við 3. og 4. gráðu spang-
arrifum er að sögn Hildar að konan á í erfiðleikum
með stjórn á hægðum og vindgangi. „Þetta hefur
veruleg áhrif á líf þeirra kvenna sem eiga í þessu
og afleiðingin getur verið sú að þær einangra sig og
forðast að tala um þetta. Viðhorf yngri kvenna er
allt annað í dag, þær vilja bara fá þetta í lag og eru
ekkert feimnar við að ræða vandamálið. Vandamál
eftir spangarskurð og minni spangarrifur er mun
minna en getur þó valdið óþægindum til dæmis við
samfarir.
Læknar sem unnið hafa lengi fyrir Leitarstöð
Krabbameinsfélagsins og sjá þar margar konur á
öllum aldri telja sig greina mun á ástandi spangar
hjá konum í dag samanborið við fyrir um það bil 20
árum síðan.Telja þeir að betur sé staðið að viðgerð
spangar eftir fæðingu í dag heldur en áður var og
betri gaumur sé gefinn að viðgerð grindarbotns-
vöðva og meiri áhersla lögð á þjálfun þeirra."
Vangreindur fylgikvilli
„Bresku sérfræðingarnir halda því fram að umfang
spangarrifa sé vangreindur fylgikvilli fæðinga. Þar
sem ljósmæður skoða spöngina eftir fæðingu er
mikilvægt að þær fái viðeigandi kennslu og þjálfun
til að greina spangarrifur. Ef þær kunna ekki að
greina spangarrifur rétt má búast við að eitthvað
af 3. gráðu rifum sé ranglega taldar vera 2. gráðu
og viðgerð þá ekki með réttum hætti. Hvort þessar
aðstæður sem lýst er í Bretlandi eiga við hér er
óvíst. Allavega er ljóst að í kjölfar þessara nám-
skeiða eru bæði ljósmæður og læknar meira vak-
andi fyrir því að meta spöng rétt eftir fæðingu,”
segir Hildur.
Það er kannski ekki óeðlilegt að spyrja í fram-
haldi af þessu hvort aukinn fjöldi verðanda mæðra
sæki ekki í keisaraskurð til að komast hjá hugs-
anlegum skaða af því tagi sem hér er til umræðu.
„í Bretlandi hefur umræðan snúist um skaða-
bótaskyldu að nokkru leyti og ásókn í valkeisara-
skurð af ótta við skaða af þessu tagi.“
Spangarrifur eins og þær sem hér um ræðir eru
ófyrirséðar þó vissir áhættuþættir séu til staðar að
sögn Hildar, einsog ef barnið er stórt eða nota þarf
sogklukku eða töng við fæðinguna. „Konur sem
átt hafa barn áður og lent í þessum vanda óttast
eðlilega að þetta komi fyrir aftur og sækja því
frekar að fara í keisaraskurð en einnig eru sumar
frumbyrjur hræddar og vilja fara í keisaraskurð
til að forðast hugsanlegan skaða þó það sé ekkert
sem sérstaklega bendi til þess.”
Hún segir það vaxandi vandamál hversu hrædd-
ar konur séu við fæðingu og vilji fá keisaraskurð
án þess að til staðar sé nokkur læknisfræðileg
ábending. „Við erum á bremsunni með þetta og ef
kona óskar eftir keisaraskurði án þess að til staðar
sé ábending þá fer ákveðið ferli í gang. Þær fá upp-
lýsingar um algengustu fylgikvilla, annars vegar af
eðlilegri fæðingu og hins vegar af keisaraskurði
og síðan þurfa þær að hitta annan fæðingarlækni
og skrifa undir skjal þar sem þær tilgreina ástæður
fyrir ósk sinni um valkeisaraskurð. Við höfum því
búið til nokkurn þröskuld til að sporna við þess-
ari þróun. Hlutfall keisaraskurða hérlendis er nú
18,5% (2006) og það endurspeglar að við erum
á bremsunni en í Danmörku og víðar er hlutfall
keisaraskurða komið vel yfir 20%.”
Magnús Kolbeinsson og
Sveinn Sveinsson, skurð-
lœknar.
Hvatning til aö vera á verði
Hildur segir að athygli fæðingarlækna og ljós-
mæðra á 3. og 4. gráðu spangarrifur sé síaukin
enda þótt hlutfall þeirra sé lágt þar sem veruleg-
ur skaði geti hlotist af ef þetta er ekki greint og
meðhöndlað rétt strax í upphafi.
„Það var eitt tilfelli þar sem ung kona hlaut
4. gráðu rifu og í kjölfarið myndaðist fistill á
Læknablaðið 2006/92 621