Læknablaðið - 15.10.2006, Blaðsíða 60

UMRÆÐA & FRÉTTIR / HEILBRIGÐISÞJÓNUSTAN
Heilbrigðisþjónusta, rekstrarform,
kostnaður og misrétti
Samanburður milli landa
Árangur heilbrigðisþjónustunnar
Bróðurpartur umræðunnar urn heilbrigðisþjón-
ustu fjalla um kostnað en aðeins örlítið brot um
árangur þjónustunnar. A Islandi erum við ekki á
flæðiskeri stödd í þessum málum. Við búum við
lægsta ungbarnadauða í heimi og lengstar ævilíkur
karla og konur eru í öðru til þriðja sæti (1). Rétt er
að hafa í huga að fleiri áhrifaþættir koma hér við
sögu; við erum með tekjuhæstu þjóðum í heimi,
almenn lífskjör, fjölskylduumhverfi og fleira.
Lítum á meðferðarárangur vel skilgreindra
sjúkdóma. Fyrir milligöngu landlæknis hefur
Island tekið þátt í Monica-rannsókn í allmörg
ár. Hjartavernd sinnir þessari alþjóðlegu rann-
sókn (25 þjóðir) og þar er meðal annars könnuð
tíðni kransæðasjúkdóma í nokkrum borgum og
nágrenni þeirra, aðgengi sjúklinga að sjúkrahúsum
og árangur meðferðar (2).
Heilbrigðisþjónusta er að mestu rekin fyrir sam-
félagslegan kostnað í þessum löndum (80-85%)
en læknar og sumt annað heilbrigðisstarfsfólk fá
nokkurn aukasnúð fyrir verkin. Kostnaður á íbúa
(fee for servies) var 2000-3400 dollarar á ári, það
er 7,3-9,6% af vergri landsframleiðslu. Einkarekst-
Tafla 1. Aðgengi og meðferö kransæðasjúkdóma sjúklinga meðal þjóða 2002.
Karlar Konur
Dánir fyrir sjúkrah.vist Dánir e. 28 d og sjúkrah. vist. Dánir fyrir sjúkrah. vist. Dánir e. 28 d og sjúkrah. vist
ísland 23,0 13,0 16,0 19,0
Svíþjóð (Gautaborg, N-Svíþjóð) 30,5 10,5 27,5 15,0
Noregur 24,5 16,0 20,0 19,0
Finnland 34,0 21,0 20,0 24,0
Danmörk (Glostrup) 37,0 30,0 38,0 44,5
Bretland (Glasgow, Belfast) 30,5 15,0 26,5 17,5
Meðaltal 29,5 17,6 24,7 23,1
Tafla II.
Karlar Konur
Dánir fyrir sjúkrahúsvist Dánir eftir 28 daga og sjúkrahúsvist. Dánir fyrir sjúkrahúsvist. Dánir e. 28 daga og sjúkra-húsvist
Kanada (Halifax) 21,0 17,0 16,0 14,0
USA (Stanford University) 30,0 19,0 35,0 32,0
Ólafur Ólafsson
FYIiRVERANDl LANDLÆKNIR
Gunnar A.
Ólafsson
MA í STJÓRNSÝSLUFRÆÐUM
ur nam um 5-15% af heildarkostnaði en nokkrum
prósentum hærri í Finnlandi (4). Jafnræði var milli
kynja er varðar aðgengi á sjúkrahúsum og með-
ferðarárangur, jafnvel konum í vil.
I Danmörku og Bretlandi er kostnaður við
heilsugæslu ókeypis og tilvísunar krafist fyrir að-
gengi að sérfræðingum. Besta aðgengi er á íslandi
og árangur læknismeðferðar er með því besta þrátt
fyrir að hlutfallslega starfi færra heilbrigðisstarfs-
fólk á bráðasjúkrahúsum hér en í nágrannalönd-
unum (5). Meginorsök góðs árangurs er líklega
sú að læknar og annað heilbrigðisstarfsfólk sækja
langa framhaldsmenntun á góðum stofnunum
erlendis. Of mikið vinnuálag er á sérdeildum svo
að lítið má útaf bregða (tafla II).
1 Kanada greiða fylkin 70% af kostnað við
þjónustuna (skattar), um 30% af kostna,ði fellur
undir einkatryggingafélög. Sjúkrahúsin eru ekki
gróðarekin (non profit). Kostnaðurinn er rúmlega
10% af vergri landsframleiðslu.
í Bandaríkjunum er 70% af íbúum tryggðir
með einkatryggingum. Medicare er fjármagnað af
launþegum og fylkjum og nær til fatlaðra.
Medicaid er greitt af fylkjum og nær til fátækra
sem eru um 19% af íbúum. Samkvæmt opinberum
skýrslum er um 84% af íbúum tryggðir en misvel
(flestir hjá einkatryggingum) en 16% eru ótryggð-
ir þar eru fjölmennastar láglaunakonur og meðal
annarra einstæðar mæður og fólk með ótrygga
vinnu. Kostnaður á íbúa í Bandaríkjunum er um
5200 dollarar á íbúa, það er 50-100% hærri en á
Norðurlöndunum en stjórnunarkostnaður vegur
mjög þungt í Bandaríkjunum, heildarkostnaður
14,6% af vergri landsframleiðslu 2002. Bandaríkin
hafa verið í fararbroddi varðandi tæknilegar nýj-
ungar í hjartalækningum og á öðrum sviðum lækn-
isfræðinnar og má líklega rekja nokkurn hluta hins
háa kostnaðar til þess.
Niðurstaða
Monica-rannsóknin nær ekki til nema einstakra
borga og segir því ekki alla söguna en gefur
ákveðnar vísbendingar um aðgengi og árangur
þjónustu í viðkomandi landi.
Aðgengi sjúklinga að þjónustu og árangur
lækninga er yfirleitt bestur á Norðurlöndum, sér-
720 Læknablaðið 2006/92