Læknablaðið - 15.12.2006, Blaðsíða 26

FRÆÐIGREINAR / ENDURLÍFGUN NÝBURA
Tafla III. Stærð og staðsetning barkarennu
Þyngd (g) Meögöngulengd (vikur) Stærð barkarennu Merki viö efri vör (cm)
< 1000 < 28 2,5 6,5-7
1000 - 2000 28-34 3,0 7-8
2000 - 3000 34-38 3,5 8-9
> 3000 > 38 3,5-4,0 >9
Mynd 3. Hjartahnoð með
tveimur fingrum annarrar
handar.
Mynd 4. Hjartahnoð með
báðum höndum.
Oftast fer barnið að anda sjálft þegar hjartsláttur
er orðinn eðlilegur, en ef ekki skal halda öndunar-
aðstoð áfram þar til það andar vel sjálft. Eftir því
sem fósturköfnunin hefur verið meiri og staðið
lengur, þeim mun lengri tími líður þar til barnið
fer að anda sjálft.
Rannsóknir hafa sýnt að endurlífgun með
andrúmslofti er jafn árangursrík og þegar 100%
súrefni er notað (21). Jafnframt benda rannsóknir
til þess að notkun 100% súrefnis við endurlífgun
nýbura geti haft óæskileg áhrif á öndun og heila-
blóðflæði, auk þess sem minna myndast af frjálsum
súrefnishvarfefnum (oxygen free radicals) þegar
andrúmsloft er notað og heilaskemmdir því hugs-
anlega minni. Hins vegar er talið að ekki liggi
fyrir nægilegar rannsóknaniðurstöður enn sem
komið er til þess að almennt sé hægt að mæla með
ákveðinni súrefnisþéttni við endurlífgun nýbura
(5,6). Ef notað er viðbótarsúrefni (>21%) við end-
urlífgun nýbura sem orðið hafa fyrir fósturköfnun
teljum við rétt að nota ekki súrefni í óhófi og að
súrefnisgjöfin sé minnkuð niður í andrúmsloft sem
fyrst eftir að hjartsláttur er orðinn eðlilegur og
barnið ekki lengur með miðlægan bláma.
í þeim tilvikum sem barnið þarf áframhaldandi
öndunaraðstoð þarf yfirleitt að barkaþræða það.
Rétt stærð barkarennu miðað við stærð barnsins er
sýnd í töflu III. Eftir að barkarennunni hefur verið
komið fyrir er visst öryggi fólgið í því að staðfesta
rétta staðsetningu hennar með koltvísýrings-
skynjara (22) og síðan með röntgenmyndatöku ef
meðhöndla þarf barnið með öndunarvél.
Til greina kemur að nota kokmaska (laryngeal
mask) við endurlífgun á nýburum ef viðkomandi
heilbrigðisstarfsmaður hefur fengið viðeigandi
þjálfun í því (3, 4, 23). Hins vegar er talið að enn
sem komið er sé aðeins hægt að mæla með notkun
kokmaska í þessum tilgangi þegar erfitt reynist að
anda fyrir barnið með belg og maska eða barka-
þræða það (3,4,23).
Blóðrás og hjartahnoð (C: circulation)
Þegar andað hefur verið fyrir barnið í hálfa mín-
útu skal hjartsláttur kannaður. Ef hann enn mjög
hægur (<60/mínútu) skal hefja hjartahnoð (5, 6).
Ef einn er að endurlífga skal viðkomandi þrýsta
með tveimur fingrum á neðsta þriðjung bringu-
beinsins með hraðanum 120 x á mínútu (mynd
3). Þrýst skal niður sem svarar 1/3 af þvermáli
brjóstkassans. Hlutfall öndunar og hjartahnoðs
skal vera 1:3 (6,24).
Ef tveir eru að endurlífga er mælt með að sá
sem sér um hjartahnoðið grípi með báðum hönd-
um um brjóstkassann (mynd 4). Þrýst er með þum-
alfingrum á neðsta þriðjung bringubeinsins meðan
hinir fingurnir veita stuðning við bakið. Sýnt hefur
verið fram á með dýratilraunum að með því nota
báðar hendur við hjartahnoð næst hærri blóðþrýst-
ingur og betra kransæðablóðflæði en þegar hnoð-
að er með tveimur fingrum (25,26).
Lyf og vökvi - (D: drugs)
Þegar hjartahnoði hefur verið beitt í hálfa mínútu
skal hjartsláttur kannaður að nýju. Ef hjartsláttur
er þá enn mjög hægur (<60/mínútu) skal gefa adr-
enalín (5,6).
Adrertalín
Mikilvægasti verkunarmáti adrenalíns við end-
urlífgun er örvun alfaviðtaka í slagæðum sem
hækkar blóðþrýsting og eykur þannig blóðflæði
um kransæðar (27). Jafnframt örvar adrenalín
betaviðtaka í hjarta og eykur þannig samdrátt-
arkraft hjartavöðvans og sjálfvirkni í leiðslukerfi
hjartans, en sú verkun virðist hafa minni þýðingu
við endurlífgun (27).
Mælt er með því að gefa adrenalín í æð sé þess
nokkur kostur þar sem óvíst er hversu mikið af
862 Læknablaðið 2006/92