Læknablaðið - 15.07.2007, Blaðsíða 32

UMRÆÐA & FRÉTTIR / GEÐLÆKNINGAR
Yfirlæknir geðgjörgæsludeildar
Árið 2003 urðu lalsverð kaflaskil á ferli Páls þar
sem hann varð yfirlæknir á endurhæfingardeild í
Bromley í London og hlutverk hans var að stýra
teymi í samfélagslækningum. „Þetta var í raun-
inni tímabundið verkefni sem fólst í því að breyta
frekar gamaldags skipulagi yfir í skilvirkara net
endurhæfingar utan spítala og inn á geðdeildir,
jafnframt því að sinna klínískt þungum hópi ein-
staklinga ineð mikla skerðingu, þar sem markmið-
ið var að koma þeim í sem mesta virkni.
Þetta tókst vel og ég var með mjög gott þverfag-
legt teymi af sérfræðingum, hjúkrunarfræðingum,
iðjuþjálfum, sálfræðingum og félagsráðgjöfum.
Árið 2004 var mér boðið að verða yfirlæknir á
Huntercombe Roehampton spítalanum í suðvest-
ur London sem sinnir geðgjörgæslu og réttargeð-
lækningum. Þetta var dálítið skref frá því sem ég
hafði hvað mest verið að fást við en ég hafði þó
bakgrunn bæði í að byggja upp nýja þjónustu ogí
geðlyfjafræði en þarna var um að ræða nýja deild
meðskammtímavistun fyrir mjögalvarlega veikl
fólk sem þarf á mannúðlegri en öruggri meðhöndl-
un að halda ásamt markvissri lyfjagjöf meðan það
kemst yfir mestu krísuna í sínum veikindum. Þetta
var svokallaður “independent” spítali, byggður af
einkaaðilum en sinnti eingöngu sjúklingum úr op-
inbera kerfinu sem vísað var til okkar.
Þessa þjónustu byggði ég upp frá grunni og
kom ég bæði að innri hönnun spítalans sjálfs og
rekstri deildarinnar. Þetta tókst svo vel hjá okkur
að við fengum verðlaun 2004 fyrir best hannaða
spítalann og árið 2005 fékk teymið mitt á spít-
alanum verðlaun Nationallnstitute of Mental
Health in England fyrir verkefni sem við unnum
og byggðist á því að reyna að auka hlut sjúkling-
anna og aðstandenda þeirra í ákvarðanatöku um
meðferð. Það er meira en að segja það því á geð-
gjörgæsludeild er fólk í alls kyns ástandi og oftast
er því haldið gegn vilja sínum svo ef manni lekst
að auka áhrif sjúklinganna á meðferðina þá hlýtur
þetta að vera hægt annars staðar Og það sýndi
sig þetta var hægt. Mitt starf byggðist talsvert á
að byggja upp kerfi gæðastjórnunar og „clinical
governance”: að fylgjast með því að við værum að
ná þeim markmiðum sem við höfðum sett okkur.
Það gekk vel og áður en yfir lauk var ég farinn að
sinna gæðastjórnunarmálum fyrir alla 13 spítala
þessa spítalahóps, auk minna klínísku starfa og
forsvari fyrir lyfjanefnd".
Næsta brýna verkefnid
„Þarna hef ég semsagt verið síðan 2004 og spítalinn
hefur gengið mjög vel. Það blundaði nú samt alltaf
í mér að koma heim og starfa hér og áhugi rninn
beindist m.a. að geðgjörgæslu en það mun vera
gerl ráð fyrir henni í hönnunhins nýja Landspítala.
Hinsvegar held ég að þar sem skóinn kreppir mest
hér heima sé í samfélagsgeðlækningum en við það
fag hef ég langmest fengist klínískt þarna úti. utan
síðustu þrjú árin. Það er sláandi að ekki skuli vera
til staðar net þeirra aðila sem vinna að geðlækning-
um í samfélaginu. Mér er hinsvegar Ijóst að mörg
stór skref hafa verið stigin í samfélagsgeðlækning-
um hér á landi á undanförnum árum og sérfræð-
ingarnir innan þjónustunnar þekkja auðvitað vel
lil samfélagsgeðlækninga eins og þær eru stund-
aðar í löndunum í kringum okkur, Bretlandi ekki
hvað síst. Eg tel hins vegar að eftir það brautryðj-
endastarf sem hefur verið unnið þurfi næsta frum-
kvæði að aukningu á samfélagsgeðlækningum að
koma frá geðdeild Landspítalans og mér heyrðist
á Hannesi Péturssyni prófessor í erindi áhundrað
ára afmælisþingi Klepps sem haldið var nú um
daginn að það væri næsta brýna verkefnið sem
geðsvið Landspítalans þarf að takast á við.”
I erindi sem Páll hélt á þinginu vitnaði hann
í grein frá árinu 1870 þar sem leiddar eru líkur
að því að geðsjúkum gagnist best að njóta
þjónustunnar utan stofnana. Þróunin framan af 20.
öldinni var þó á hinn veginn og það er ekki fyrr en
um öld síðar sem þetta sjónarmið hefur orðið ofan
á að nýju. Hvað veldur?
„Lengst af voru meðferðaúrræðin mjög tak-
mörkuð en með tilkomu nýrra geðlyfja þá breyt-
ist þetta og meðferð fer að batna og möguleikar
sjúklinga til þátttöku í samfélaginu verða meiri.
Iðjuþjálfun og félagsráðgjöf koma einnig til sög-
unnar og með markvissri þjálfun sjúklinga eykst
færni þeirra til samfélagsþátttöku. I þriðja lagi
breyttust viðhorf og það taldist ekki lengur mann-
úðlegt að loka fólk inni til langframa, jafnvel þótt í
fallegu umhverfi væri!
Þessi þróun var meiri sumstaðar en annars stað-
ar t.d. var gengið svo langtá sumum svæðum Italíu
að loka öllum geðdeildum seint á 8. áratugnum
með mjög slæmum afleiðingum þar sem ekkert
var búið að byggja upp í staðinn en rökin voru
þau að ómannúðlegt væri að loka fólk inni vegna
veikinda. Víðast hvar annars staðar var þetta gert
af meiri skynsemi og hefur skilað mjög góðum
árangri. Hvers vegna þetta hefur ekki gerst hér
á landi veit ég satt að segja ekki en það er alveg
ljóst að flestar þjóðir í Vestur-Evrópu eru komnar
mun lengra á þessu sviði en við. En þessi þróun
er ekki eingöngu bundin við geðlækningar. Fyrir
nokkrum áratugum lagðist fólk inn á spítala í
marga daga fyrir aðgerðir sem nú eru gerðar á
stofum út í bæ og taka aðeins part úr degi. Hið
sama á við um geðlækningar. Við höfum aðgang
að góðum lyfjum, teymi sérfræðinga vinna saman
556 Læknablaðið 2007/93