Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.06.2009, Blaðsíða 16

Læknablaðið - 15.06.2009, Blaðsíða 16
FRÆÐIGREINAR RANNSÓKN Tafla V. Ristilkrabbamein á Islandi 1980-2004: tilfelli flokkuð eftirýtarlegri sundurgreiningu á íferðardýpt, TNM-stigi og kynjum. Fjöldi tilfella, hlutfall (%) og p-gildi fyrir kynjamun sýnt. Karlar Konur Allir p-gildia Fjöldi 860 (%) 753 (%) 1613 (%) íferðardýpt (T) 0,004ö T1 61 (7) 52(7) 113(7) T2 58(7) 38(5) 96(6) T3 493 (57) 412 (55) 905 (56) T4 138 (16) 176(23) 314(19) T4a 18(2) 27(4) 45(3) T4b 114(13) 129 (17) 243 (15) T4a+b 6(1) 20(3) 26(2) TX, óþekkt 110(13) 75 (10) 185 (11) TNM-stig 0,10 I 86 (10) 60(8) 146(9) IIA 250 (29) 225 (30) 475 (29) IIB 25(3) 42(6) 67(4) IIIA 9(1) 11 (1) 20 (1) IIIB 146 (17) 116(15) 262 (16) IIIC 70(8) 66(9) 136(8) IV 192 (22) 157(21) 349 (22) Óþekkt 82 (10) 76 (10) 158 (10) T1, æxlivöxtur í slímhúðarbeð; 12, æxlisvöxtur í vöðvalagi; T3, æxlisvöxtur I fitu umhverfis görn; T4a, æxlisvöxtur I aðlægu líffæri; T4b, æxlisvöxtur nær gegnum lífhimnuklæðningu ristils; T4a+b, bæði T4a og T4b til staðar; TX, [ferðardýpt óþekkt. "Munur á kynjum reiknaður með ki'-kvaðratprófi, óþekkt tilfelli ekki höfð með í útreikningum. bUndirflokkar T4 ekki hafði með í útreikningum. þjóðarinnar.17 Alls voru 6% tilfella 49 ára og yngri og er það svipað erlendum tölum.21 Hlutfallsleg dreifing tilfella á ristilhluta er svipuð og annars staðar í Evrópu.16 Meðalæxlis- stærð og hlutfallsleg skipting eftir stórsæju útliti, hringvexti, vefjagerðum og gráðu reyndist áþekk því sem annars staðar hefur komið fram.16-22-25 Hlutfall ýtandi og ísmjúgandi æxlisjaðars var svipað og er því hlutur ísmjúgandi æxlisjaðars nokkuð hærri en fram kom í rannsókn Jass og annarra (27%) frá 1987.26 Taka þarf þó tillit til þess að þessi rannsókn tekur aðeins til krabbameina í ristli en ekki í endaþarmi. í rannsóknum Jass var hlutfall tillfella með áberandi eitilfrumuíferð við æxlisvöxt 25-30%26'27 og því áþekkt niðurstöðum þessarar rannsóknar. Alls höfðu 53% sjúklinga í rannsókninni til staðar einn eða fleiri þætti sem gefa til kynna útbreiðslu ristilkrabbameins (æxlisvöxtur í svæðis- eitlum og/eða æxlisvöxtur í æðum, fjarmeinvörp og/eða æxlisvöxtur gegnum lífhimnuklæðningu ristils). Þetta getur samrýmst því að fimm ára hlutfallsleg lifun ristilkrabbameinssjúklinga á íslandi var á tímabilinu 1963-2002 rúm 40% en á tímabilinu 1993-2002 tæp 55%.1 Samkvæmt norskri lýðgrundaðri rannsókn fyrir tímabilið 1958-1997 flokkuðust mun færri tilfelli sem óstiguð (2%) í samanburði við okkar rannsókn (16%). Álíka mörg tilfelli voru hins vegar á TNM-stigi IV (21% í Noregi, 24% á íslandi) annars vegar og TNM-stigi I+II hins vegar (37-38% í Noregi, 39% á íslandi). Fleiri tilfelli töldust til TNM-stigs III í Noregi (39-41%) en á íslandi (24%).28 Óvíst er hvort tilfelli með enga rannsakaða eitla voru flokkuð sem TNM- stig I og II í norsku rannsókninni en þau töldust óstiguð í okkar rannsókn. Þegar lýðgrunduð rannsókn frá Lúxemburg fyrir tímabilið 1988-1998 er borin saman við tímabilið 1990-2004 á íslandi (án óþekktra tilfella) er hlutfall tilfella á stigi I og II áþekkt en hlutfall tilfella á stigi IV á Islandi er 10% hærra og jafnframt um 10% lægra fyrir stig III en í Lúxemburg.29 I bandarískri rannsókn á tímabilinu 1985-199323 og japanskri rannsókn á tímabilinu 1993-199730 voru 21-23% tilfella á stigi I (án óþekktra tilfella) sem er mun hærra en í okkar rannsókn. Hvað kyn og meinafræðiþætti varðar kom fram marktækur kynjamunur á gráðu, æxlisvexti í æðum, íferðardýpt og staðsetningu. Hlutfallslega var munurinn þó lítill og var mest um að ræða 9% mun (að meðtöldum óþekktum gildum) hvað varðar æðaíferð. Framangreindir þættir sem oftar koma fyrir hjá konum hafa verið tengdir verri horfum í ýmsum rannsóknum10'16 þó að það sé ekki einhlítt.10'31-33 Islenskar konur með ristilkrabbamein hafa ekki verri fimm ára heildarhorfur en karlar og raunar lítið eitt betri horfur.1 Þannig virðist hærra hlutfall framangreindra þátta hjá konum ekki skila sér í verri horfum. Þetta gæti skýrst af því að munurinn sé það lítill að hann skipti litlu máli hvað horfur varðar og að aðrir þættir skipti meira máli. Það að konur greinist marktækt oftar en karlar með æxlisvöxt í æðum en ekki oftar með æxlisvöxt í svæðiseitlum né fjarmeinvörp gæti bent til flokkunarskekkju (misclassification bias), til dæmis með þeim hætti að fleiri sneiðar séu teknar til smásjárskoðunar hjá konum og því greinist þessir þætti frekar hjá þeim. Kynjamunur hvað varðar ýmsa meinafræðiþætti ristilkrabbameins hefur lítið verið rannsakaður. í bandarískri og japanskri rannsókn kom ekki fram marktækur kynjamunur hvað varðar gráðu.24' 34 í sumum rannsóknum hafa konur oftar krabbamein hægra megin í ristli24-28 en það er ekki einhlítt.35 Meginkostir þessarar rannsóknar eru að hér er um mjög stóra lýðgrundaða rannsókn að ræða sem byggir á nákvæmri krabbameinsskrán- ingu, vel skilgreindu landsvæði sem nær yfir heilt land og heila þjóð, sjúklingum með svipaðan erfðafræðilegan36 og félagshagfræðilegan bak- grunn og því að hér voru öll meinafræðigögn 428 LÆKNAblaðið 2009/95
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.