Læknablaðið - 15.02.2013, Blaðsíða 11

RANNSÓKN
Orku- og próteinneysla sjúklinga á
hjarta- og lungnaskurðdeild Landspítala
Dagný Ösp Vilhjálmsdóttir1, MS-nemi í næringarfræði, Harpa Hrund Hinriksdóttir1, MS-nemi í næringarfræði, Fríða Rún Þórðardóttir2, næringar-
fræðingur, Inga Þórsdóttir1, næringarfræðingur, Ingibjörg Gunnarsdóttir1, næringarfræðingur
ÁGRIP
Tilgangur: Að meta orku- og próteinneyslu sjúklinga á hjarta- og lungna-
skurðdeild Landspítala og bera saman við áætlaða orku- og próteinþörf.
Markmiðið var einnig að meta næringarástand sama sjúklingahóps.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur voru sjúklingar sem lögðust inn á
hjarta- og lungnaskurðdeild. Orku- og próteininnihald 5 aðalmáltíða sem
framreiddar eru frá eldhúsi Landspítala er þekkt. Þegar liðnar voru að
minnsta kosti 48 klukkustundir frá aðgerð voru allir matarafgangar, ásamt
millibitum, vigtaðir og skráðir í þrjá daga samfellt. Orku- og próteinþörf
var áætluð út frá neðri mörkum gilda í klínískum leiðbeiningum um nær-
ingu sjúklinga (25-30 hitaeiningar/kg líkamsþyngdar/sólarhring og 1,2-1,5
grömm/kg líkamsþyngdar/sólarhring, miðað við kjörþyngd). Næringar-
ástand (likur á vannæringu) var metið með gildismetnu 7 spurninga skim-
unareyðublaði þar sem 0-2 stig gefa til kynna litlar líkur á vannæringu, 3-4
stig ákveðnar líkur á vannæringu og a5 stig miklar líkur á vannæringu.
Niðurstöður: Niðurstöður eru birtar fyrir 61 sjúkling. Orkuneysla var að
jafnaði 19±5,8 hitaeiningar/kg líkamsþyngdar/sólarhring. Meðalprótein-
neysla reyndist vera 0,9±0,3 grömm/kg líkamsþyngdar/sólarhring. Þorri
þátttakenda (>80%) náði ekki lágmarksviðmiðum fyrir orkuneyslu annars
vegar og próteinneyslu hins vegar og átti það við um alla skráningar-
dagana þrjá. Við mat á næringarástandi reyndust 14 sjúklingar (23%)
annaðhvort vera vannærðir (a5 stig) eða í hættu á vannæringu (3-4 stig).
Orku- og próteinneysla þeirra var að jafnaði nær áætlaðri orku- og pró-
teinþörf en neysla þeirra sjúklinga sem voru vel nærðir (0-2 stig), sem að
hluta til mátti rekja til almennari notkunar næringardrykkja.
Ályktanir: Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að áætlaðri orku-
og próteinþörf sjúklinga á hjarta- og lungnaskurðdeild sé ekki fullnægt,
jafnvel ekki á 5. degi eftir aðgerð, ef fylgja á klínískum leiðbeiningum um
næringu sjúklinga á Landspítala. Huga þarf betur að næringu inniliggjandi
sjúklinga, allt frá vönduðu mati á næringarástandi til viðeigandi næringar-
meðferðar.
'Rannsóknastofu í
næringarfræði við
Háskóla íslands og
Landspítala, 2eldhúsi
og matsal Land-
spítala.
Fyrirspurnir:
Ingibjörg Gunnarsdóttir
ingigun@landspitali. is
Greinin barst
29. október 2012,
samþykkt til birtingar
19. janúar 2013.
Engin hagsmunatengsl
gefin upp.
Inngangur
Niðurstöður íslenskra rannsókna benda til þess að tíðni
vannæringar sé 20-60% á Landspítala, mismunandi
eftir sjúklingahópum.1'5 Vannæring meðal sjúklinga er
talin tengjast aukinni tíðni fylgikvilla,6'12 auk þess sem
legutími sjúklinga sem eru vannærðir við innlögn er
lengri en þeirra sem betur eru nærðir.9-10-13M Fylgikvill-
um og lengri legutíma fylgir mikill kostnaður.15
í klínískum leiðbeiningum The European Society
for Clinical Nutrition and Metabolism (ESPEN) og
American Society for Parenteral and Enteral Nutrition
(ASPEN) er mælt með skipulagðri skimun fyrir van-
næringu.15'17 í mars árið 2011 voru gefnar út klínískar
leiðbeiningar um næringu sjúklinga á Landspítala þar
sem mælt er með að skimað sé fyrir vannæringu við
innlögn allra sjúklinga.19
Ein og sér hefur skimun fyrir vannæringu takmark-
að gildi og mælt er með því að fylgst sé með því að orku-
og próteinþörf inniliggjandi sjúklinga sé mætt.18'20 Það
er mikilvægt til að unnt sé að grípa til viðeigandi ráð-
stafana og koma í veg fyrir að næringarástand versni í
sjúkrahúsvistinni. Fáar rannsóknir hafa verið gerðar á
orku- og próteinneyslu sjúklinga á Islandi og aldrei sér-
staklega meðal inniliggjandi sjúklinga á skurðdeildum.
Fyrri rannsóknir benda þó til þess að næringarmeðferð
sé oft á tíðum ekki nægilega markviss. Til að mynda var
orku- og próteinneysla lungnasjúklinga á Landspítala
ekki fullnægjandi til þess að leiðrétta slæmt næringar-
ástand2 og rannsókn sem gerð var á gjörgæsludeild
Landspítala benti til þess að sjúklingar fengju aðeins
67% af áætlaðri orkuþörf sinni.21 Próteingjöf var einnig
minni en æskilegt getur talist samkvæmt klínískum
leiðbeiningum um næringu gjörgæslusjúklinga.21-22
Æskilegt er að skurðsjúklingar séu byrjaðir að borða
almennt fæði einum til þremur dögum eftir aðgerð og
stefna ætti að orku- og próteinjafnvægi á þriðja til 5. degi
eftir aðgerð!9-20 Markmið rannsóknarinnar var að meta
orku- og próteinneyslu inniliggjandi sjúklinga á hjarta-
og lungnaskurðdeild á Landspítala og bera saman við
áætlaða orku- og próteinþörf. Markmiðið var einnig að
meta næringarástand sama sjúklingahóps.
Efniviður og aðferðir
Þátttakendur
Þátttakendur voru allir sjúklingar sem lögðust inn á
hjarta- og lungnaskurðdeild Landspítala á tímabilinu
júní-desember 2011. Þar sem markmið rannsóknarinnar
var að meta orku- og próteinneyslu þátttakenda á þriðja
til 5. degi eftir skurðaðgerð var skilyrði að áætluð inn-
lögn væri að minnsta kosti 5 dagar. Eins var skilyrði að
áætlað væri að sjúklingar gætu nærst að minnsta kosti
að hluta til um munn meðan á innlögn stæði. Deildar-
stjórar á hjarta- og lungnaskurðdeild Landspítala að-
stoðuðu rannsakendur við val á þátttakendum. Leitað
var eftir upplýstu samþykki sjúklinga fyrir þátttöku í
rannsókninni. Alls hóf 81 sjúklingur þátttöku í rann-
sókninni, 54 hjartaskurðsjúklingar, 15 lungnaskurð-
sjúklingar, auk 12 sjúklinga sem lögðust inn á deildina
LÆKNAblaðið 2013/99 71