Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2004, Page 126

ERLA S. AJRNADOTTIR
Fram til nóvember 2002 bárust kærur er lutu að 181 verki. Hluti verk-
anna barst lögreglu frá Danmörku en danskt gallerí hafði afhent þau þar-
lendri lögreglu er hafði samstarf við íslensk lögregluyfinmld mn rann-
sókn vegna þeirra. A árinu 2003 var eigandi gallerísins ákærður fyrir
sams konar brot og í fyrra málinu er talin voru framin á árunum
1992-1999. Annar einstaklingur var ákærður fyrir nokkur sams konar
brot. Voru þeir sakfelldir í héraðsdómi vegna brota er lutu að samtals 42
af 50 olíuverkum sem ákært var fyrir en sýknaðir af ákæru um brot er lutu
að 50 myndverkum gerðum á pappír. Dómur Hæstaréttar frá 19. maí
2004 staðfesti sýknudóm héraðsdóms hvað varðaði pappírsverkin og
sýknaði ákærðu af ákæru er laut að olíuverkunum á þeim forsendum að
staða Listasafns Islands sem eins kærenda í málinu ylli því óhjákvæmilega
að sérfræðilegar álitsgerðir sem lögregla hafði aflað hjá starfsmönnum
Listasafnsins fyrir útgáfu ákæru gætu ekki talist tækar fyrir dónii til sönn-
unar um atriði sem vörðuðu sök ákærðu. Jafnffamt voru ákærðu sýknað-
ir af kröfum eigenda listaverkanna um skaðabætur fyrir fjártjón. Tveir
dómendur Hæstaréttar skiluðu sératkvæði og töldu að líta mætti til rann-
sóknanna við úrlausn málsins. Jafhffamt töldu þessir dómendur að sá
ágalli er meirihluti réttarins taldi vera á rannsókmmum hefði átt að leiða
til ómerkingar héraðsdómsins og að leggja hefði átt fyrir héraðsdóm að
afla mats dómkvaddra manna áður en hann legði að nýju mat á ákæru-
atriðin.
Þessi síðari dómur Hæstaréttar vakti hörð viðbrögð og umræður.
Spurt var hver væri réttarstaða eigenda þeirra listaverka er til umfjöllun-
ar voru í málinu og hvort reglur um höfundarrétt verndi ekki handhafa
höfundarréttar að þeim verkum er í hlut áttu. I þessari grein er ætlunin
að fjalla urn hvort og þá hvernig réttarreglur um höfundarrétt taki til þess
þegar grunur vaknar um fölsun listaverka, hvaða hagsmunir tengist hin-
um fölsuðu verkum, hvort heimildir séu til upptöku verkanna og hvort
þörf sé á lagabreytingum á þessu sviði.
Höfundcm'éttur aö myndlistaruerkum
Höfundalög nr. 73/1972 fjalla um efnislegt innihald höfundarréttar og
viðurlög við brotum á honum. Höfundarréttur er ein tegund eignarrétt-
inda og verndar óáþreifanleg verðmæti, hugverk, á sama hátt og eignar-
réttur að áþreifanlegum verðmætum verndar áþreifanleg verðmæti, svo
124