Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2004, Side 130

ERLA S. ÁRNADÓTTTR
Hagsmunir eiganda falsaðs listaverks
Eigandi falsaðs listaverks hefor margháttaða fjárhagslega hagsmuni er
tengjast eignarhaldi á verkinu. Það sem fyrst verður fyrir í þessu sam-
bandi er að eigandinn geti tahð sig hafa verið svikinn um það verðmæti
er hann hugði fólgið í verkinu, þtd sá sem kaupir myndlistarverk eða ann-
að listaverk í þeirri trú að það sé verk þess höfundar sem það er merkt
hefur fjárhagslega hagsmuni af þth að verldð sé ófalsað. Eigandi falsaðs
m)mdhstar\rerks getur í þeim tilvikum þegar hann hefur greitt h,TÍr verk-
ið sýnt fram á fjártjón sem afleiðingu fölsunarinnar og eignast því skaða-
bótakröfu á hendur þeim sem seldi honnm verkið vitandi um fölsunina.
Skaðabótakröfur fymast á 10 árum.
Eins og áður greinir lnrað dómur héraðsdóms Reykjavíkur 5. mars
1999, sem staðfestur var með dómi Hæstaréttar 4. nóvember 1999, á mn
að ákærði skyldi greiða eiganda eins málverksins skaðabætur. Niðurstaða
Hæstaréttar í dómnum ffá 19. maí 2004 var að sýkna ákærðu af öllum
ákæruatriðum. Hin ólíka afstaða Hæstaréttar og héraðsdóms til ákæru-
atriða varðandi oh'uverkin er ákært var fyrir í síðara máhnu skýrist af mis-
munandi mati á þeim sönnunargögnum er ákæruvaldið hafði aflað. Eftir
situr sú niðurstaða að héraðsdómur hafði talið sannað að sum verkanna
væru fölsuð og tahð verulegar líkur á því að önnur verk væru það einnig
án þess þó að telja að þær líkur væru nægilega miklar tdl að fella sök á
hina ákærðu í refsimáli. Margir eigenda listaverkanna höfðu sett fram
kröfnr um skaðabætur í málinu og var þeim kröfum Hsað ffá dómi vegna
niðurstöðunnar um ákæruatriðin en réttarfarsreglur leiða til þess að í
framkvæmd er ekki leyst sjálfstætt úr slíkum kröfum í opinbermn málum
eftir að dómur hefur komist að þeirri niðurstöðu að sýkna beri af ákæru-
atriðum. Þeir er höfðu kröfurnar uppi hafa hins vegar möguleika á því að
afla sjálfir þeirra sönnunargagna er þeir telja þörf á í því skyni að stað-
reyna fölsun og láta reyna á skaðabótakröfur sínar í einkamáli. Með þessu
móti hefðu eigendur listaverkanna möguleika á að fá bætt tjón sitt.
Ekki er víst að allir eigendur falsaðs listaverks telji sig hafa orðið fyrir
fjárhagstjóni vegna kaupa á því. Til eru þeir er telja að ákveðið verðmætd
felist í slíkum verkum. Ekki er hægt að neita þfi að eigandi verksins get-
ur með réttu haldið því ffam að hann hafi hagsmuni af því að eiga verk-
ið - slíkir hagsmunir þurfa ekki að vera fjárhagslegir, verkið getur haft
persónulegt gildi fyrir eigandann. Þetta leiðir hugann að spurningum um
128