Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2004, Side 136

ERLA S. ARNADOTTIR
ur að í of ríkum mæli væri gengið gegn hagsimmum eiganda með því að
heimila eignaupptöku verksins en hins vegar kemur til álita að beita öðr-
um úrræðum sem ekki ganga eins nærri hagsmunum eigandans. A þetta
jafnt við um myndlistarverk og aðrar tegundir verka.
Fordæmi eru fyrir því að eigendur eða umráðamenn eintaks af lista-
verki þurfi að þola inngrip í eignarrétt sinn \dir þ\i ef hagsmunir höfund-
ar vega þyngra en eigandans. I 25. gr. a höfnndalaga er að finna ákvæði
um að eiganda eða vörslumanni myndlistarverks sé skylt að veita höfundi
aðgang að því, svo sem til fjölföldunar, útgáfu eða annarrar hliðstæðrar
notkunar. Hér er vissulega um að ræða inngrip í rétt eiganda eintaks af
verkinu sem þó er ekki víðtækara en þörf er á til þess að höfundur verks-
ins geti gætt nauðsynlegra hagsmuna sinna.
Að framan var gerð grein fyrir því að gildandi höfundalög heimih, í
það minnsta þegar um er að ræða brot á höfundarrétti, að í dónú sé kveð-
ið á um að höfundarmerking á fölsuðu listaverki skuli afrnáð og hugsan-
lega í einhverjum tilvikum að eiganda þess skuli skylt að merkja það sér-
staklega sem falsað verk. Þessi úrræði fela í sér nokkurt inngrip í
heimildir eigandans til að ráða yfir eign sinni án þess þó að svipta hann
umráðum yúir henni. Einnig var um það íjallað að framan að hugsanlegt
sé að ákvæði höfundalaganna um eignaupptöku gildi einnig um brot á
hinu sértæka ákvæði 52. gr. laganna um merkingu listaverka. \assulega
væri æskilegt að orðalag 55. gr. laganna um eignaupptöku kvæði með af-
dráttarlausu orðalagi á um þetta.
Sambærilegar heimildir er ekki að finna í 69. gr. almennra hegningar-
laga.16 Höfundalögin hafa að geyma viðurlög við því að falsa listaverk,
þ.e. framkvæma ólögmæta eftirgerð verks og að merkja listaverk lista-
manni er ekki hefur skapað það. I málverkafölsunarmálunum var ekki
ákært fyrir fölsunina sem slíka heldur fyrir að nota fölsuð verk í viðskipt-
um. Verknaðurinn að nota falsað listaverk til að blekkja í viðskipmm fell-
ur undir hegningarlög en ekki höfundalög. Æskilegt væri að almenn
hegningarlög hafi að geyma heimildir sambærilegar þeim sem er að finna
í höfundalögunum til að gera muni er notaðir hafa verið við brot þannig
úr garði að ekki sé unnt að nota þá til að ffemja brot með í framtíðinni.
I apríl 2004 samþykkti Evrópusambandið tilskipun sem ætlað er að
16 Til samanburðar má nefna að í 4. mgr. 75. gr. dönsku hegningarlaganna er að finna
heimild til að gera ráðstafanir um muni til að fyrirbyggja ffekari brot.
134