Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2004, Page 189

UM TURNA BABEL
kerfi málsins til jafns við önnur orð, hvort sem málið er hið þýdda eða
hið þýðandi. Og þó býr „Babel“, sem er atburður á einni einstakri tungu,
þeirri sem hann birtist í tál að mynda „texta“, einnig yfir nafhorðsmerk-
ingu, almennu hugtaksgildi. Litlu máh skiptir hvort þetta sé afleiðing
orðaleiks eða komið til fyrir rugluð hugrenningatengsl: á einni tungu
mátti skilja „Babel“ í þeirri merkingu sem „ruglingur“ hefirr. Og á sama
hátt og Babel er bæði sémafii og almennt nafhorð verður Ruglingur upp
ífá því bæði sémafn og almennt nafhorð, annað samhljóðandi hinu og
líka samheiti hins, en ekki jafngildi því seint kæmi til greina að mglast á
gildi hvors um sig. Hér stendur þýðandanum engin viðunandi lausn til
boða. Urræðið að nota viðurlag og stóran staf („Sem hann lýsir nafhi sínu
yfir: Bavel, Ruglingur") þýðir ekki úr einu máli á annað. Það útlistar,
skýrir, breytir orðalagi en þýðir ekki. I mesta lagi dregur það upp grein-
ingu sem í ofanálag fæst með því að skipta tvíræðninni upp í tvö orð and-
stætt við hið svokallaða frummál þar sem ruglingurinn safnaðist saman í
afl, í öllu sínu afli, í þeirri innri þýðingu, ef svo má að orði komast, sem
brýst um í nafninu. Því á sjálfu máli upphaflegu frásagnarinnar er fyrir
hendi þýðing, eins konar tilfærsla sem ffamkallar samstundis (af visstun
mghngi) merkingarlegt jafngildi sémafnsins sem það sjálft sem hreint
sémafn gæti annars ekki haft. Þessi ixmbyrðis þýðing gerist raunar við-
stöðulaust; það er strangt tiltekið ekki einu sinni aðgerð. Engu að síður
gat sá sem talar tungu Sköpunarsögunnar numið sérnafhsáhrifin og um
leið afmáð hið hugtakslega ígildi (eins og pierre [steinn] í Pierre
[Steinn]), og hér er um tvö algerlega ólík gildi eða hlutverk að ræða; það
er því ffeistandi að segja ífyrsta lagi að eiginnafh, í eiginlegri merkingu,
tilheyri tungumálinu ekki beint; það tilheyrir því ekki, þó að ogþví að kall
þess geri(r) tunguna mögulega (hvað væri tungumálið án möguleika þess
að nefna með nafni?); þar af leiðir að það getur því aðeins átt réttilega
heima í tungumáh að það láti þýðast, m.ö.o. túlkast í merkingarlegu jafii-
gildi sínu: um leið er útilokað að taka því sem eiginnafni. Nafnorðið
„pierre“ tilheyrir franskri tungu, og þýðing þess yfir á erlent mál hlýtur
allajafha að felast í því að flytja yfir merkingu þess. Þetta á hins vegar ekki
við um „Pierre“ sem er ekki sjálfgefið að teljist til ffönsku og gerir það
alla vega ekki á sama hátt. Pétur er í þessum skilningi ekki þýðing á Pierre,
ekki ffekar en Lundúnir þýðing á London. I öðru lagi getur sá einstak-
lingur sem ætti tungu Sköpunarsögunnar að svokölluðu móðurmáli hæg-
lega skilið Babel sem „rugling“; í því tdlfelli beitir hann niglingslegri
187