Þjóðlíf - 01.08.1987, Blaðsíða 15

E R LE NT
• John Moore er krónprins af næstu kynslóð.
‘‘Irnenna flokksmanni meiri bein völd, en
‘'ingað til hefur hann falið það í hendur flokks-
|'tofnana. Ef þessar breytingar komast í gegn
nefur flokksforustunni tekist að brenna helstu
freiður hinna róttæku vinstrisinna, en í krafti
sinnar virkni, fremur en stjórnmálaskoðana,
nafi róttæklingamir komist til áhrifa í áður-
netndum valdastofnunum flokksins, a.m.k. er
Pað mat flokksforystunnar. Flestir hinna nýju
Pmgmanna flokksins urðu fyrir valinu sem
rambjóðendur vegna atorkusemi í bæjar-
stJórnum, sumir í óþökk flokksforystunnar.
Pyrsta breska þeldökka þingkonan, Diane
Abbout, er einmitt gott dæmi um slíkan þing-
mann, - þingmaður sem margir í flokks-
orystunni vildu gjaman vera án og em á varð-
bergi gagnvart.
Prátt fyrir slæmt tap í kosningunum þá virð-
lst tlokksforystan hafa styrkt stöðu sína en það
stafar fyrst og fremst af því að forystumönn-
antim er þakkað að ekki fór ver, einkum
p'nnock og kosningastjóranum Bryan Gould.
kki er búist við neinum vemlegum breyting-
l 0111 skuggaráðuneyti flokksins. Denis Healey
e’Ur ákveðið að sinna engum öðmm skyldum
en Þingmannsskyldunni, enda kominn af létt-
fSta skeiði og Roy Hattersley, vamarleiðtogi
e ur lýst yfir vilja sínum til að glíma við annan
alaflokk en fjármálin. Líklegir eftirmenn
attersleys (og þá e.t.v. Kinnocks ef illa fer í
>stu kosningum) eru áðumefndur Bryan
fl °kU,!d ^°b>l Smith. Gould er til vinstri í
t |'’knum 0g er sannur Kinnockíti, en Smith
' eyrir hægri armi flokksins eins og Gerald
“ufmann sem mörgum er talinn líklegur
Q lr,T1aöur Healeys sem talsmaður í utanríkis-
v| Varnarmálum. Engra stórtíðinda er því að
nta úr herbúðum Verkamannaflokksins á
• Nigel Lawson þykir skorta leiötogahæfileika
fyrir Ihaldsflokkinn.
• John Smith þykir líklegur eftirmaður
Kinnocks ef illa fer fjórðu kosningarnar í röð.
næstu misserum. Kinnock og hans menn munu
halda áfram að taka til í ýmsum stofnunum og
skúmaskotum flokksins og þar með gera
flokkinn ákjósanlegri fyrir hina hægfara og
friðelskandi bresku millistétt, en í kosningum
skipta atkvæði hennar sköpum.
FJÓRÐA KJÖRTÍMABILIÐ? Það er að sjálf-
sögðu alltof snemmt að spá nokkru um úrslit
næstu kosninga. Kosningarnar í síðasta mán-
uði gáfu þó nokkuð mikilvæga vísbendingu um
samband það sem er á milli þess hvemig fólk
kýs og aukinnar velmegunar. íhaldsflokkurinn
styrkti stöðu sína í kjördæmum hinnar ört
vaxandi millistéttar, - sem kemur ekki á óvart
því stefna ríkisstjómarinnar þjónar mjög þess-
um þjóðfélagshóp. Ef mið eru tekin af áform-
um ríkisstjómarinnar og öðmm þáttum er
áhrif kunna að hafa á þjóðfélagsþróun næstu
ára er ekki annað að sjá en að þessi þjóðfélags-
hópur muni stækka og hagur hans vænka.
Verkamannaflokkurinn hefur einnig gert sér
grein fyrir þessu og innan hans eru nú raddir
sem krefjast þess að atvinnu- og efnahags-
stefna flokksins verði tekin til ítarlegrar endur-
skoðunar í ljósi þessa. Flokkurinn reyndi í
kosningum að höfða til þessa hóps á siðferði-
legum forsendum með því að benda á hve
íhaldsflokkurinn færi illa með þá bræður sína
sem minna mættu sín. Oft heyrðust kjósendur
segja að hugur þeirra og hagsmunir hvöttu þá
til að styðja íhaldsflokkinn en hjartað
Verkamannaflokkinn eða Bandalagið.
Hjartað varð undir í síðustu kosningum, ef svo
má segja og telja nú margir vinstri menn að
þróa þurfi efnahagsstefnu sem tekur tillit til
breyttra forsenda, - efnahagsstefnu sem horfi
ekki framhjá þeim “jákvæðu" áhrifum sem
einstaklings-, framtaks- og auðhyggjan hefur
haft á breskt samfélag frá 1979.
Enn eru engar blikur á lofti um að hið
efnahagslega góðæri sé senn úti og því gæti
efnahagslífið aftur orðið íhaldsflokknum til
framdráttar og tryggt honum völd fjórða kjör-
tímabilið í röð. Miðað við úrslitin í síðasta
mánuði er erfitt að sjá hvemig Verkamanna-
flokkurinn getur brotist til valda án áreiðan-
legrar efnahagsstefnu, nema að til komi algjör
sundrung í Bandalaginu eða skæð valda-
barátta í íhaldsflokknum. Á þessari stundu er
erfitt að segja um hvemig Bandalagsmálin
munu þróast. Með því að deila svona harka-
lega eru bandalagsmenn að sjálfsögðu sjálfum
sér verstir og að því margir telja íhalds-
flokknum bestir en þeir telja að íhaldsflokkur-
inn hagnist meira en Verkamannaflokkurinn á
því að Bandalagið kvamist í sundur. Það sem
hins vegar gæti gerst er að Verkamanna-
flokkurinn gæti hagnast á þeirri lausung og
jafnvel sundurlyndi sem upp kynni að koma ef
Thatcher segði af sér á þessu kjörtímabili. Þaö
er augljóst að það er sama hver tekur við af
Thatcher: enginn mun hafa nálægt því eins
sterk tök á stjóm og þingi og hún hefur og það
er einnig deginum Ijósara að það er sama hver
sest í hennar stól: einhver mun verða fyrir
vonbrigðum, einhver mun sitja óánægður eftir
með sárt ennið.
Þegar rætt er um bresk stjómmál er væn-
legast að fullyrða sem minnst og forðast al-
tækar kenningar. Allir spádómar em sömu-
leiðis varasamir því oft er pólitíski vemleikinn
ótrúlegri en fegurstu draumar og hrikalegustu
martraðir, Margrét Hilda Thatcher er lifandi
sönnun þess.
• Ásgeir Friðgeirsson
15